Macron, nükleer denemeler için "borç" dedi ama özür dilemedi

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransız Polinezyası’na ziyaretinde, başkent Papeete’de yaptığı konuşmada, Fransa’nın bölgede 1966-1996 döneminde yaptığı 193 nükleer denemenin yerel halkın sağlığını etkilediğini, ülkesinin Fransız Polinezyası'na borçlu olduğunu belirtti.

Macron, "Bu borç, özellikle 1966-1974'teki nükleer denemeleri burada yapmamızdan kaynaklanmaktadır, kesinlikle temiz olduğumuzu söyleyemeyiz." ifadesini kullanarak, benzer testleri Fransa’da yapmayacaklarını söyledi.

Cumhurbaşkanı Macron, nükleer denemelerin mağdurlarının tazminat taleplerinin incelenmesi için çalışmaların hızlandırılacağını vurguladı.

Bana güvenmeyin

Konuşmasından önce 193 Nükleer Karşıtı Dernek üyelerine "Size, bugüne kadar bilgi paylaşılmayarak uzun süre yalan söylendikten sonra bana güvenmenizi söyleyemem." diyen Macron, konuşmasında "Denemeleri yapan askerler size yalan söylemedi, aynı riskleri aldılar. Yalan yoktu, ordunun ölçmediği riskler vardı." ifadesini kullandı.

Macron, yerel derneklerin talep ettiği gibi Fransa adına resmi özür dilemedi.

Fransa’nın nükleer denemelerin sonuçlarını gizlediği ortaya çıkmıştı

Disclose haber sitesi gazetecileri, Amerikan Princeton Üniversitesi ve İngiliz çevreci grup Interprt araştırmacıları, Fransa Savunma Bakanlığına ait gizliliği kaldırılmış "Mururoa Dosyaları" olarak adlandırılan 2 bin belgeyi inceleyerek, martta "Toxic" adıyla kitap yayımlamıştı.

Belgelerin incelenmesi ve hem Fransa'dan hem de Fransız Polinezyası'ndan onlarca kişiyle mülakatlar sonrası araştırmacılar, kitapta Fransa’nın bölgede 1966’da Aldebaran, 1971'de Encelade ve 1974'te Centaure nükleer denemelerinin radyasyon etkilerini yeniden kurgulamıştı.

Fransa'nın denemelerin etkilerini bazen kasti olarak daha az hesapladığı vurgulanan kitapta, radyasyon seviyesinin Fransa Atom Enerji Komisyonunca 2006’da hesaplanandan ve kurbanlara tazminde referans alınan miktardan 10 kata kadar daha fazla olduğu kaydedilmişti.

"Nükleer denemeler 100 binden fazla kişiyi etkiledi"

Kitap, Fransız yetkililerin nükleer denemelerin Ada halkının sağlığı üzerindeki gerçek etkisini 50 yıl boyunca sakladığı sonucuna varmıştı.

Şu ana kadar sadece 63 sivil Fransız Polinezyası vatandaşına nükleer deneme sonucu ortaya çıkan radyasyona maruz kaldığı için tazminat ödendiğini duyuran Disclose sitesine göre, bölgedeki nükleer denemeler 100 binden fazla kişiyi etkiledi.

Polinezya Hükümet Başkanı Fritch, 60 yıllık inkar, sindirme, hor görmenin bir anda silinemeyeceğini belirterek konuyu Fransa yönetimiyle konuşmayı talep etmişti.

Temmuz başında Paris'te Fransa ve Fransız Polinezyası taraflarının katılımıyla 2 günlük yuvarlak masa toplantısı düzenlendi, toplantıya Fransız Polinezyası Hükümet Başkanı Edouard Fritch, Fransa ve Fransız Polinezyası'ndan seçilmiş yetkililer, bakanlar ve sivil toplum kuruluşları katıldı.

Fransız Polinezyası muhalefeti toplantıyı boykot etmişti.