Dünya genelinde son 50 yılda nükleer savaş başlıklarının sayısında önemli düşüşler olmasına rağmen ülkelerin sahip olduğu nükleer başlık sayısının gelecek 10 yılda artması bekleniyor.
Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) ve çeşitli kaynaklardan derlenen bilgilere göre, dünyada ABD’nin ilk nükleer bombayı 2. Dünya Savaşı’nda Japonya'ya karşı kullanmasıyla artan nükleer silahlanma yarışının önlenmesi için Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması (NPT) 1 Temmuz 1968'de imzaya açıldı ve 1970'te yürürlüğe girdi.
Anlaşma nükleer silahların yayılmasının önlenmesi, nükleer enerjinin sivil amaçlarla kullanımı ve nükleer silahsızlanma olmak üzere üç temel prensibe dayanırken halen 9 ülkenin nükleer savaş başlıklarına sahip olduğu biliniyor.
ABD ve Rusya, toplamı 12 bin 705'i bulan bu başlıkların yaklaşık yüzde 90’ına sahip durumda. Ocak 2022 itibariyle ABD’nin 5 bin 428, Rusya’nın 5 bin 997, Çin’in 350 Fransa’nın 290, İngiltere’nin 225, Pakistan'ın 165, Hindistan’ın 156, İsrail’in 90, Kuzey Kore’nin 20 nükleer savaş başlığı bulunuyor.
Nükleer silahların 1945’te ilk ortaya çıkışının ardından çoğunluğuna ABD ve Rusya’nın sahip olduğu nükleer başlık sayısı 1952’de 1055, 1960’ta 22 bin 144, 1970’te 38 bin 899, 1980’de 55 bin 352, 1986’da ise zirveye ulaşarak 70 bin 354’e ulaştı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1992’de yaklaşık 52 bin 463’e gerileyen başlık sayısı 2000’de 34 bin 4, 2010’da 21 bin 234’e, 2020’de ise 13 bin 160’a düştü.
Nükleer silahların artması bekleniyor
SIPRI'nın "2022 Yıllığı" raporunda nükleer silaha sahip ülkelerin, silahsızlanma konusunda bir an önce somut eyleme geçmemesi durumunda küresel nükleer savaş başlığı sayısının Soğuk Savaş'tan sonra tekrar yükselişe geçebileceği uyarısı yapıldı.
Rapora göre ABD ve Rusya'nın nükleer savaş başlıklarının 2021 ve önceki yıllara göre azalması modernizasyon çalışmaları çerçevesinde eskiyen savaş başlıklarının sökülmesinden kaynaklanıyor.
Nükleer silah konusunda şeffaf olmayan Çin ise nükleer silah kapasitesinin artışı noktasında önemli bir eşikte bulunuyor. Ülkeden alınan uydu görüntüleri inşa halindeki 300 yeni füze silosunun mevcudiyetini gösteriyor.
İngiltere ise 2021’de nükleer başlık kapasitesini artırma kararını açıklayarak elindeki nükleer başlık kapasitesini 260'a çıkaracağını duyurdu. İngiltere ayrıca ülkenin operasyonel nükleer başlık kapasitesi, konuşlandırılan savaş başlıkları ve füzelere ilişkin rakamları kamuoyuna açıklamayacağını bildirdi.
Kuzey Kore de mevcut askeri nükleer programını ulusal güvenlik stratejisinin merkezi unsuru haline getirdi. Ülkenin elindeki savaş başlığı 20 civarında olmasına 40-45 savaş başlığı üretecek kadar malzemeye sahip olduğu tahmin ediliyor.
Fransa ise 2021'in başında 3. nesil nükleer yakıtlı balistik füze denizaltısı geliştirmek için bir program başlattığını duyurdu.
Hindistan ve Pakistan da geçen yıl nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip füzeler geliştireceğini açıkladı.
Ülkelerin nükleer testleri
Dünyada bugün 13 bine yakın nükleer savaş başlığı bulunurken en çok savaş başlığı ABD ve Rusya’nın elinde bulunuyor. ABD 2. Dünya Savaşı sırasında ilk kez nükleer silaha başvurduğu 1945’te Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atom bombaları attı.
Binlerce kişinin ölümüne neden olan bu saldırı, nükleer bombaların yüksek tahrip gücü, kalıcı zararlı etkileri askeri ve psikolojik üstünlük sağlaması nedeniyle Soğuk Savaş’ın ilk dönemlerinde birçok ülkenin askeri güç ve statü kazanmak için edinmek istediği bir silah haline geldi.
Sovyetleri Birliği de ilk nükleer bomba testini 1949’da Kazakistan’ın Semipalatinsk bölgesinde gerçekleştirerek ABD’den sonra nükleer silah geliştirebilen ikinci ülke oldu.
İngiltere ise ilk nükleer testini 1952’de Avustralya’nın batı kıyısında yer alan Montebello Adaları’nda gerçekleştirdi. İngiltere’yi Fransa izledi.
Paris yönetimi ilk testi Afrika’nın kuzeyindeki Sahra Çölü’nde 1960’ta yaptı, daha sonra nükleer testleri Güney Pasifik’e taşıdı.
Çin ise ilk nükleer testini bugün ülkenin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Gobi Çölü’nün Lop Nur test alanında 1964’te gerçekleştirdi.
Hindistan da 1974’te ülkenin Rajasthan Çölü’ndeki Pokhkran bölgesinde bir yer altı testi gerçekleştirirken NPT’yi imzalamayı reddetti. Hindistan’ın ardından Pakistan 1998’de ilk nükleer denemesini gerçekleştirdi.
Kuzey Kore de NPT anlaşmasından çekilmesinin ardından 2006’da nükleer denemelere başladı.
Öte yandan nükleer savaş başlığına sahip olmasına yönelik gizlilik politikasını benimseyen İsrail’in nükleer silahlarıyla ilgili veriler tahminlere dayanıyor. Ülkenin ilk nükleer testi 1960’lı yıllarda yaptığı belirtiliyor.
3.6ºC
Ankara
