Pakistan ve Hindistan arasında kangren halini alan Keşmir sorunu, Yeni Delhi yönetiminin Cammu Keşmir halkının isteklerini ve geleceğini tayin hakkını göz ardı etmesi dolayısıyla on binlerce kişinin yaşamına mal oldu. Diplomatik kanalların işletilememesi ve bölgede son dönemde yükselen tansiyon, konunun yakın gelecekte çözülemeyeceğine işaret ediyor.
Hindistan ve Pakistan arasında İngiltere'den bağımsızlıklarını kazandıkları 1947 yılından bu yana tartışma konusu olan Keşmir'de şimdiye kadar 70 bin kişi şiddet olaylarında yaşamını yitirdi. Cammu Keşmir'deki direniş grupları, 1989'dan bu yana bağımsızlık ya da Pakistan'a bağlanmak için eylemler düzenlemeye devam ediyor.
Kes¸mir'deki mu¨cadele etnik temelli olmasının yanı sıra Hindistan yo¨netimindeki Mu¨slu¨man bir bo¨lgenin bagˆımsızlıgˆını hedefledigˆinden aynı zamanda dini temele sahip bir mu¨cadele olarak tanımlanıyor.
Son dönemde yükselen tansiyon
Hindistan ve Pakistan'ın tarihlerinde üç kez savaşa girmesine yol açan Keşmir'de temmuz ayı başında Hindistan güvenlik güçleriyle Hizbul Mücahidin arasında çıkan çatışmada örgütün üst düzey üyelerinden Burhan Vani'nin öldürülmesi, gerilimi yeniden alevlendirdi.
Hindistan, Vani'nin öldürülmesiyle başlayan protestoların önüne geçmek için çeşitli güvenlik önlemleri aldı, Cammu Keşmir'de birçok kent ve köyde süresiz sokağa çıkma yasağı ve sıkıyönetim i·lan edildi.
Vani'nin öldürülmesi, Cammu Keşmir'de Müslüman halk tarafından üzüntü ve öfkeyle karşılandı. Hizbul Mücahidin üyesinin Srinagar'daki cenaze törenine yarım milyonu aşkın kişi katıldı.
Burhan Vani'nin öldürülmesinin ardından bağımsızlık yanlısı Tüm Partiler Hürriyet Konferansı liderlerinden Mirvaiz Ömer Faruk'un gözaltına alınması halkın öfkesini kamçıladı ve bölgede geniş çaplı protesto gösterileri düzenlenmeye başladı. Hindistan güvenlik güçlerinin, göstericilere biber gazı ve gerçek mermiyle müdahalesi sonucu en az 90 Keşmirli hayatını kaybetti, 3 binden fazla sivil yaralandı.
Keşmir'deki bağımsızlık yanlısı direnişçilerin, 18 Eylül'de Hindistan'ın Uri askeri üssüne düzenlediği saldırıda 17 askerin ölmesi, geçen hafta Pakistan ile Hindistan askerleri arasında Keşmir sınırında çıkan silahlı çatışmada iki Pakistan askerinin yaşamını yitirmesi üzerine, BM, ABD ve Çin, bölgede sükunetin sağlanması ve konunun diyalogla çözülmesi çağrısında bulundu.
İslamabad yönetimi, Pakistan askerlerinin, Hintli askerlerin sınır ötesindeki dört noktadan başlattıkları provokasyon ateşine cevap verdiğini açıklarken, Yeni Delhi hükümeti, teröristlere ve teröristlere destek verenlere yönelik "nokta operasyonu" yapıldığını savundu. Hindistan ile Pakistan arasındaki fiili sınır Keşmir Kontrol Hattı'nda bu hafta başında karşılıklı ateş açıldı.
Hindistan, Uri saldırısından Pakistan'ı sorumlu tutuyor ve komşusunu teröristlere destek vermekle suçluyor. Pakistan bu iddiayı reddederek, Hindistan'ın, dikkatleri Keşmir'de yaşanan insan hakları ihlallerinden başka yöne çevirmek istediğini belirtiyor.
Hindistan'ın, İslamabad'da kasım ayında düzenlenecek 19. Güney Asya Bölgesel İşbirliği (SAARC) zirvesine katılmayacağını duyurması da iki ülke arasındaki gerilimin kolay kolay aşılamayacağına işaret ediyor.
"Nokta operasyonu"
Keşmir Sınır Hattı'ndaki "nokta operasyonu", Hindistan Başbakanı Narendra Modi'nin, Uri'de 18 Eylül'de Hindistan üssüne düzenlenen saldırının sorumlularının cezasız kalmayacağını açıklamasının ardından başlatılırken, Hindistan ordusunun askeri operasyonlar yöneticisi Korgeneral Ranbir Singh, "bazı terörist birliklerin, sınırdan sızmak ve terörist saldırılar düzenlemek amacıyla mevzilendiğine ilişkin çok açık ve güvenilir istihbarat" üzerine harekete geçtiklerini söyledi. Singh ayrıca operasyon hakkında Pakistanlı mevkidaşına bilgi verdiğini de kaydetti.
Birçok gözlemci, bu operasyonun, Hint seçmenlerin Pakistan konusundaki öfkesini yatıştırma ve Modi'nin güçlü bir lider olduğu mesajını verme amacı taşıdığını düşünüyor.
Pakistan Başbakanı Navaz Şerif, "nokta operasyonunu", "Hindistan güçlerinin sebepsiz ve açık saldırısı" olarak nitelendirerek, Pakistan ordusunun, "ülkenin egemenliğini baltalama amacı taşıyan herhangi bir uğursuz komployu" engelleme kapasitesine sahip olduğunu açıkladı.
Hindistan'da çok sayıda kişi, operasyonu memnuniyetle karşılarken, birçok kişi, Keşmir'de artan gerilimin, iki ülke arasında büyük çaplı bir çatışmaya dönüşmesinden endişe ediyor. Uzmanların çoğu ise topyekün savaşı olası görmüyor.
Keşmir sorunu
Pakistan ve Hindistan'ın ayrıldığı 1947'den o¨nce eyaletlerde referandum yapılmıs¸, halka hangi devletin yönetimine girmek istedikleri sorulmus¸tu. Mu¨slu¨manların c¸ogˆunlugˆun bulunduğu bes¸ eyalette Pakistan sec¸enegˆi kabul edilmis¸, bu eyaletlerin birles¸mesiyle Pakistan devleti kurulmuştu.
Prensliklerde ise tercihler prenslerin iradesine bırakılmıs¸, prensler genellikle idarelerindeki bo¨lgelerde nu¨fusun c¸ogˆunlugˆuna go¨re tercih yapmıştı. Mu¨slu¨man bir prens tarafından yo¨netilen, ancak nu¨fusunun c¸ogˆunluğu Hindu olan Haydarabad böylelikle Hindistan topraklarında kalmıs¸tı.
Mu¨slu¨man c¸ogˆunlugˆa sahip olan, öte yandan Hindu bir Prens tarafında yo¨netilen Kes¸mir'de ise istisnai bir durum yaşanmıştı. Pakistan, Kes¸mir Prensi'nin Hindistan'a katılma kararını, Haydarabad örneğini go¨stererek kabul etmemiş ve bu bo¨lgeyi kendi topraklarına dahil etmeye c¸alıs¸mıs¸tı.
İslamabad ile Yeni Delhi arasında kangren halini alan ve bugüne dek u¨c¸ savas¸a yol ac¸an Kes¸mir'de, 1947-1948 yılındaki savas¸tan sonra olus¸an ve bugu¨ne dek pek degˆis¸meyen ates¸kes hattına go¨re bo¨lgenin u¨c¸te birlik kesimi Pakistan'ın kontrolu¨nde, üçte ikilik kesimini ise Hindistan'ın kontrolünde bulunuyor.
Pakistan'ın kontrolu¨nde bulunan bo¨lge, Azad Kes¸mir olarak adlandırılıyor ve o¨zel bir statu¨yle yo¨netiliyor. Hindistan kontrolu¨ndeki bo¨lge, Hindistan'daki 15 eyaletten biri olan Kes¸mir eyaleti olarak biliniyor. Kes¸mir, Hindistan'da Mu¨slu¨manların c¸ogˆunlukta oldugˆu tek eyalet.
Eyalette bagˆımsızlık ya da Pakistan'a katılmayı, bunun ic¸in referanduma gidilmesini isteyen pek c¸ok siyasal ve silahlı hareket bulunuyor. Hindistan ise referandum taleplerine kars¸ı c¸ıkıyor.
Pakistan'ın kuzeyinde uzanan, zengin yer altı kaynaklarına, verimli topraklara ve su kaynaklarına sahip Kes¸mir, kuzeyde Afganistan ve C¸in'e, gu¨ney ve batısında Pakistan'a, dogˆu ve gu¨neyinde Hindistan'a koms¸u.
Keşmir'in Hindistan kontrolündeki bo¨lümünün yu¨zo¨lc¸u¨mu¨ 138 bin 935 kilometrekare, yüzde 80'i Müslüman olan nu¨fus 10 milyonun u¨zerinde. Hindistan, bölgedeki Mu¨slu¨man halkı, 750 bin civarında asker ile elinde tutmaya c¸alıs¸ıyor.
Keşmir'in Pakistan'a bağlanmasını isteyen silahlı gruplar
Keşmir'in Pakistan'a bağlanması için mücadele eden en büyük silahlı grup Hizbul Mücahidin, Ahsen Dara tarafından 1989'da kuruldu.
Bölgede bir diğer silahlı örgüt olan, 1990'da Hafız Muhammed Said, Abdullah Yusuf Azzam ve Zafer İkbal tarafından kurulan Leşker-i Tayyibe'nin merkezi Hindistan'daki Murdike s¸ehri. Örgütün Pakistan'ın birc¸ok bo¨lgesine konuşlandırılmış kampları da bulunuyor. Hedefinin Güney Asya'da bir İslam devleti kurmak ve Kes¸mir Mu¨slu¨manlarını o¨zgu¨rles¸tirmek olduğunu açıklayan örgütün, Hindistan'da birçok eylem düzenlediği biliniyor. Leşker-i Tayyibe'nin öne çıkan iki eylemi, 2001'de Hindistan parlamentosuna yönelik ve 2008'de de Mumbai'de düzenlenen saldırılar olarak gösteriliyor.
Ceys¸-i Muhammed de Kes¸mir'in bagˆımsızlıgˆını amaçlayan o¨rgu¨tler arasında yer alıyor. 1980'lerde "Afgan cihadını" desteklemek ic¸in kurulan o¨rgu¨tlerden biri olan Hareket-u¨l Mu¨cahidin o¨rgu¨tü, Afgan savas¸ının sona ermesiy?le etkinlik alanını Kes¸mir'e kaydırdı. Ceys¸-i Muhammed, 2000 yılında Hareket-u¨l Mu¨cahidin'den ayrılan bir kanat tarafından kuruldu. O¨rgu¨t 2002'de Pakistan tarafından tero¨r örgütü ilan edilerek yasaklandı.
7.1ºC
Ankara
