"Biz istendiğimiz ve bedelimizin ödendiği her yere gideriz"
Bir paralı askerin söylediği bu söz, dünya genelinde çatışmaların, iç savaşların, vekalet savaşlarının başlıca aktörlerinin çalışma prensibini özetliyor.
Özel askeri şirketler, parayla alınıp satılan her metada olduğu gibi bir arz ve talep dengesi üzerine kurulu.
Devletlerin dahil olmak istemediği, örgütlerin iz bırakmaktan çekindiği, sonuçlarının tartışmalı olduğu her olay, çatışma ve müdahale için "talep" var.
Arz da genellikle profesyonel askeri geçmişleri olan kişilerin bir araya gelerek özel yetenekleri satılığa çıkarması şeklinde oluyor.
Özel askeri şirketler, dünyanın her yerinde faaliyet gösteriyor.
Müşterileri de diktatörler, isyancılar, uyuşturucu kartelleri ve öte yandan meşru egemen devletler.
Koloni faaliyetlerinde ortaya çıktılar
Paralı askerler, sanayi devrimi sonrasında, Avrupa devletlerinin Afrika'yı kolonileştirmeleri sırasında ortaya çıktı.
Afrika'da özel şirketler her yere nüfuz etti, Balkanlar'da da etkili oldular.
Soğuk savaş sonrası özel askeri faaliyetler arttı.
ABD
Bu şirketleri en geniş kapsamlı kullanan ülkelerden biri Amerika Birleşik Devletleri.
11 Eylül saldırıları sonrası Afganistan'daki savaşta şirket çalışanları da rol aldı.
2003'te eski özel kuvvetler mensuplarının kurduğu Blackwater isimli şirket, Irak'ın işgali ve ardından ülkede oluşan direnişi yıldırma sürecinde devlet düzeni ile yapılması mümkün olmayanları mümkün kıldı.
Blackwater’ın bazı elemanları kasten ve keyfi olarak Irak'ta sivilleri öldürdü. Basına sızıp, kamuoyuyla buluşan insanlık suçlarının failleri ceza aldı; ancak pek çok suç da işleyenin yanına kar kaldı.
Rusya
Rusya'da da özel güvenlik şirketleri dikkati çekiyor.
Rusya'ya yöneltilen eleştirilerin başında Suriye ve Libya'da faaliyet gösteren Wagner şirketi geliyor.
Şirket, sadece muharip güç değil, danışmanlık, eğitim, lojistik gibi “hizmetler” de veriyor.
Birleşik Arap Emirlikleri
Libya’da kaosu destekleyen Birleşik Arap Emirlikleri de paralı askerleri kullanarak askeri insan gücü eksiğini kapatmaya çalışıyor.
Darbeci Hafter, yabancı paralı askerlerden oluşan sözde ordusuyla yönetime el koymaya, Libya halkını yönetmeye talip oluyor.
Birleşik Arap Emirlikleri ayrıca Somali'de faaliyet gösteren Eş Şebab gibi terör örgütlerini de Libya politikasında aktif olarak kullanıyor.
Özel askeri endüstrinin özeliklerinden birisi de şirketlerin çoğunun sanal şirketler olarak faaliyet göstermesi.
Bu şirketler gerektiğinde kolayca ortadan kayboluyor.
"Sadakat" önemli
Paralı asker kullanmanın gereği olarak göz ardı edilmemesi gereken en önemli unsur ise sadakat.
Bu şirketler parayı verene çalışıyorlar; daha doğrusu en çok parayı veren onları yönetiyor.
Savaş varlığını sürdürdükçe, askeri uzmanlığa talep sürecek.
Askeri şirketler de bu durumdan istifade etmeye devam edecek.
