Philadelphia Koridoru: Mısır ne yapabilir?

Mısır ile İsrail, bir süredir Philadelphia (Salahaddin) Koridoru ve Refah sınır kapısının gelecekteki kontrolü konusunda yaşanan anlaşmazlıkları çözmeye çalışıyor. İki ülke heyetleri arasındaki görüşmelere ABD arabulucuları da eşlik ediyor. Ancak sonuca yakın olduğu söylense de bugüne kadar bir anlaşmaya varılmış değil.

Zira İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Mısır ve Hamas'ın İsrail birliklerinin Philadelphia Koridoru'ndan tamamen çekilmesi talebine karşı çıkıyor ve İsrail'in bölge üzerinde askeri kontrolü sürdürmesi gerektiğinde ısrar ediyor. Netanyahu'ya göre, İsrail kontrolü olmadan Hamas, koridorun altından geçen tüneller aracılığıyla Mısır'dan Gazze Şeridi'ne silah kaçakçılığı yapmaya devam edecek.

[Katil Netanyahu, koridorun önemini anlatıyor. Fotoğraf: Reuters]

İsrailli haber sitesi Walla'ya göre, İsrail ekibi Mısır ve Amerikan meslektaşlarına Philadelphi Koridoru'nda askeri varlığın azaltılması için güncellenmiş bir öneri sundu. Bu öneri, İsrail'in koridorun tam askeri kontrolünü sürdürme konusundaki önceki pozisyonuna kıyasla bir miktar esneklik içeriyor.

Esasen geçtiğimiz yüzyılda (1948, 1956, 1967 ve 1973) birçok kez karşı karşıya gelen Mısır ile İsrail, 1979’da imzalanan barış anlaşmasından bu yana, gerginliklerden uzak duruyordu.

İki ülke arasındaki savaşı sona erdiren ve Sina Yarımadası’nın Mısır'ın kontrolüne geçmesini sağlayan anlaşmanın askeri eki uyarınca Mısır, Sina Yarımadası’nın büyük bölümünde, özellikle de Gazze Şeridi ve İsrail sınırı boyunca uzanan kuzey kesiminde sınırlı sayıda asker konuşlandırıyor.

Ancak bu durum Mısır içerisinde uzun yıllardır eleştiri konusu yapılıyor. Eleştirilen odağında milli egemenlik var. Zira Mısır toprağı olan Sina’daki asker sayısı İsrail ile müzakere ediliyor.

Durum böyleyken İsrail, 7 Mayıs'ta Gazze Şeridi'ni Mısır'dan ayıran ve batıda Akdeniz'den doğuda İsrail sınırına kadar uzanan 14 kilometrelik bir kara şeridi olan Philadelphia Koridoru'nu yeniden işgal etti.

Şimdi Hamas ile İsrail arasındaki en etkin aracı olan Mısır, hem bu işgali sonlandırmak hem de Sina üzerindeki egemenliğini sorgulanamaz kılmak istiyor. Mısırlı karar alıcıların bu konuda ısrarcı olduğu biliniyor.

Mısır’ın seçenekleri neler?

İki ülke arasında gerginliğin tırmandığı son zamanlarda Kahire, Gazze ile sınır olan Sina Yarımadası’ndaki askeri varlığını artırmaya başladı. Resmi kanallardan yayınlanan videolar ile askeri sevkiyatlar duyuruldu.

Mısır Genelkurmay Başkanı Korgeneral Ahmed Fethi İbrahim Halife de Gazze Şeridi ile sınır bölgesine sürpriz bir ziyaret gerçekleştirdi. Korgeneral Halife ziyareti sırasında Sina Yarımadası’nın Gazze Şeridi ile sınırı boyunca uzanan çeşitli bölgeleri teftiş etti. Mısır ordusu tarafından yayınlanan görüntülerde Genelkurmay Başkanı’nın bu bölgelerde konuşlu birliklerle yakından ilgili olduğu görüldü.

Uzmanlar, uzunca bir süre istikrarsızlıkla boğuşan Sina Yarımadası konusunda Mısır’ın endişelerinin yeni başlamadığı konusunda ise hemfikir.

Katil İsrail ordusunun 7 Ekim’den bu yana Gazze’de işlediği soykırım, komşu Mısır tarafından yakından takip ediliyor. Gazze’de binlerce masum sivilin katledilmesinden sorumlu Başbakan Netanyahu ve ekibinin Gazzelilerin Sina’ya sürülmesi teklifleri, Kahire’nin endişelerini artıran en büyük neden.

Sina’ya sürgün planları

Gazze, üzerinde 2 milyondan fazla insanın yaşadığı küçük bir alanda sıkışmış bir bölge. Dünyada nüfus yoğunluğu en fazla olan yerleşim yerlerinden biri. Üstelik nüfus hızla artıyor.

Gelecek yıllarda örneğin 4 milyon nüfuslu bir Gazze, bölgede nasıl bir kırılmaya yol açar? İsrail, kapısının önü olarak tabir ettiği kentten kendisine yönelecek tehditleri ne kadar önleyebilir?İsrail için Gazze ile yaşamak sürdürülebilir mi?

İsrailli yetkililerin uzun yıllardır kafasındaki sorulardan yalnızca birkaçı bunlar. Öyle ki, şahin İsrail Cumhurbaşkanı Ariel Şaron’un “bataklık” olarak nitelendirdiği ve 2005’te çekilme emri verdiği yer Gazze.

İşte, son dönemlere damga vuran Sina tartışmaları da bu düşüncelerin bir ürünü.

Esasen tarihi Filistin'in dışında (Ürdün ya da Sina'da) bir Filistin devleti kurma fikrinin İsrail düşünce dünyasında uzun bir geçmişi var. “Ürdün Filistin'dir” ifadesi, onlarca yıldır İsrail sağının sloganıydı. Sina için de paralel öneriler var.

Sina seçeneği özellikle 2001’deki İkinci İntifada sonrası gündeme geldi. Öyle ki Sina, İsrail'in siyasi, akademik ve güvenlik elitlerinin politik fikirlerini paylaşmak ve geliştirmek amacıyla düzenlenen 2004 Herzliya Konferansı'nın odak noktası haline geldi.

Daha sonra konferansın kurucusu ve dönemin başbakanı Benyamin Netanyahu'nun uzun süredir danışmanı olan Uzi Arad tarafından kabul edildi.

Buna göre, Filistinlilerin Sina'nın bir kısmını alacağı, karşılığında İsrail'in Batı Şeria'nın çoğunu elde edeceği ve Mısır'a Negev Çölü üzerinden Ürdün'e bağlanması için bir kara geçişi verecek üç yönlü bir takas öneriliyordu.

Tabii ki tek plan bu değildi. 2004'ten 2006'ya kadar İsrail'in ulusal güvenlik danışmanı olarak görev yapan Giora Eiland’ın planı ise, bir nevi toprak takasına dayanıyordu.

Eiland'ın şartlarına göre Mısır, İsrail'in Negev'de Mısır'a toprak vermesi karşılığında Gazze'yi Sina'ya kadar genişletmeyi kabul edecekti.

Mısır kararlı

Kahire’deki karar alıcılar, Gazzelilerin Sina’ya sürülmesinin bağımsız bir Filistin devleti kurma hayallerine ölümcül bir darbe indireceğini ve Sina Yarımadası’nı sonsuza dek bir Filistin mülteci kampına dönüştüreceğini düşünüyor.

Öte yandan işgalci İsrail askerlerinin Philadelphia Koridoru'ndaki varlığı sadece İsrail'in Gazze Şeridi’nin Mısır sınırı boyunca konuşlandırabileceği asker sayısını sınırlayan Mısır ile yapılan barış anlaşmasını değil, aynı zamanda İsrail'in 2005 yılında Filistin Yönetimi ile imzaladığı ve tek taraflı olarak Gazze Şeridi'nden geri çekilip ayrıldığı Philadelphia Anlaşmasını da ihlal ediyor.

Bu ihlallere karşı temkinli davranan Kahire yönetimi, bunların doğrudan bir çatışmaya yol açmasından ya da Gazze Şeridi sınırında konuşlu askerlerini dizginlemesini zorlaştırmasından çekiniyor.

Mısır'ın eski Savunma Bakanı Yardımcısı Nasır Salim, “Mısırlı yetkililer, İsrailli yetkililere, İsrail’in özellikle Gazze Şeridi sınır bölgesinde kontrolü devam ederken, gelecekte askerlerini dizginlemekte zorlanabileceğini anlatmak istiyorlar” ifadelerini kullandı. Geçtiğimiz mayıs ayı sonlarında Sina Yarımadası-Gazze Şeridi sınırında Mısır ve İsrail askerleri arasında çıkan çatışmada Mısırlı bir sınır muhafızı ölmüştü.

Bu nedenle Kahire, ABD üzerinden Tel Aviv’e baskı yaparken, Türkiye gibi bölgenin önemli aktörleriyle de pozisyonunu güçlendirmeye çalışıyor. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın "Mısır'a özellikle Filistin meselesinde çok fazla destek vermemiz ve yardım etmemiz gerekiyor. Tek başına bırakmamalıyız" sözlerini de bu kapsamda değerlendirmek mümkün.