ABD Başkanı Donald Trump'ın Mike Flynn (24 gün) ve Herbert Raymond McMaster'ın (414 gün) ardından 3. Ulusal Güvenlik Danışmanı olan 70 yaşındaki John Robert Bolton, bu görevde 520 gün kaldı.
Muhafazakar siyasetin şahin politikacılarından biri olarak görülen John Bolton, uzun bir süredir ABD siyasetinde varlığını hissettiriyor.
Oğul George W. Bush döneminde ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Temsilcisi olarak görev yapan Bolton, Bush yönetiminin Irak müdahalesinin mimarlarından biri olarak görülüyor.
(George W. Bush ve ABD’nin BM Temsilcisi Bolton, 2006. Fotoğraf: AP)
"İsrail dostu"
Bir süre Fox News haber kanalında yorumcu olarak da bulunan Bolton, Trump’ın göreve gelmesinin ardından 2018'in nisan ayında Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak göreve başladı.
Atanmasının ardından birçok tartışmayı da beraberinde getiren Bolton'a en büyük destek İsrail'den geldi. İsrail aşırı sağına mensup Adalet Bakanı, Bolton'ın atanmasını "ABD Başkanı Trump, İsrail'in dostlarını atamaya devam ediyor" sözleriyle ifade etti.
Görüş ayrılıkları
Bolton'ın görevden alınmasının arkasındaki neden, ABD Başkanı Trump ile aralarındaki görüş ayrılıkları.
İran'dan Venezuela'ya, Kuzey Kore'den Afganistan'a kadar ABD'nin sorun yaşadığı birçok ülkeye karşı daha sert bir siyasetin savunucusu olan Bolton, Trump ile birçok konuda farklı görüşlere sahip.
Bolton'ın Başkan Trump'ı "zorlu bir dış politikaya" sürüklemeye çalıştığı hep konuşuldu.
(Trump ve Kim Jong-un, Şubat 2019. Fotoğraf: AP)
Taliban görüşmelerinde anlaşamadılar
ABD medyasında yer alan haberlere göre, Trump ile Bolton arasında son görüş ayrılığının konusu Afganistan'dı. ABD'nin Taliban ile yürüttüğü barış görüşmelerine şiddetle itiraz ettiği bilinen Bolton, Taliban liderlerine güvenilemeyeceği tezini öne sürdü.
Bolton, Başkan Trump'ın Taliban liderleriyle barış görüşmelerine son halinin verilmesi amacıyla Camp David'de buluşma planına da şiddetle karşı çıktı.
Kuzey Kore için "aşırı talepkar"
Öte yandan ABD'li yetkililere göre, Trump ile Kuzey Kore lider Kim Jong-un arasında şubat ayında yapılması planlanan zirvenin çökmesinin nedeni de Bolton'ın zirve için "aşırı talepleri"ydi.
İran'a saldırı emri
İran konusu da Trump ile Bolton arasındaki bir diğer ihtilaf alanı. ABD'ye ait bir insansız hava aracının (İHA) İran tarafından düşürülmesinin ardından Bolton'ın askeri karşılık verilemesi talebi kabul görmedi. Hatta Trump saldırı emrini son anda iptal ettiğini söyledi.
Venezuela rahatsızlığı
Trump'ın Bolton rahatsızlığının bir diğer adresi ise Venezuela. Bir toplantının ardında elinde tuttuğu defterde, Venezuela'ya askeri müdahale çağrışımı yapan notlar yazılı olan Bolton, ABD'nin Maduro'ya karşı başlattığı mücadelenin kaybedilmesinin faturasını da üstlendi.
(John Bolton, "Kolombiya'ya 5 bin asker" yazılı notla. Fotoğraf: AP)
ABD medyasına göre Bolton'ın, Venezuela ordusunun muhalif lider Juan Guaido'nun arkasında olduğu iddiaları ve bu çerçevede yaptığı girişimlerin de başarısız olması Trump'ı rahatsız etti.
Trump yönetiminin Venezuela'da kısa bir süre içerisinde beklediği yönetim değişikliği talebi gerçekleşmezken, Devlet Başkanı Nicolas Maduro ordu içerisindeki etkisini güçlendirdi.
Terör örgütü YPG/PKK'nın korunmasını istiyordu
Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton, Suriye’nin kuzeydoğusunda terör örgütü YPG/PKK’ya ABD desteğinin sürmesi konusunda da çaba harcayanlardan biriydi.
Türkiye ile ABD arasında yürütülen görüşmelerde, "terör örgütünün zarar görmemesi için" hassasiyet gösteren Bolton, Türkiye’nin Fırat’ın doğusuna yapacağı olası bir operasyona da karşı çıkıyordu.
.jpg)
(İbrahim Kalın ve Bolton. Ankara, 2019. Fotoğraf: AA)
Bolton, ABD ile Türkiye arasındaki “Güvenli Bölge” görüşmeleri kapsamında birçok kez Ankara’ya geldi ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ile görüşmeler yaptı.
Bolton'ın ardından....
ABD Başkanı Trump 2020 seçimleri öncesi kritik bir adım atarak, sosyal medya sitesi Twitter'daki hesabından yaptığı, "Artık Beyaz Saray'da Bolton'a gerek olmadığı" açıklamasıyla göreve geldikten sonra 3'üncü Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Bolton'ı görevden aldığını duyurdu.
Twitter'dan duyuruya yine sosyal medyadan cevap
Ancak Trump'ın açıklamasının akabinde Bolton da Twitter'dan bir mesaj paylaştı ve "Başkan Trump'a dün gece istifa etmeyi önerdim ve bana 'Bunu yarın konuşalım' dedi" açıklamasını yaptı.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Hazine Bakanı Steven Mnuchin'den de Bolton'ın görevden alınmasına yorum geldi.
Her iki isim de Başkan Donald Trump ile görevinden alınan Bolton arasında ciddi fikir ayrılığı olduğunu vurguladı.
İran'dan tepki: Biz halen duruyoruz ama o gitti
John Bolton'ın görevden alınmasına, daha fazla yaptırım ve daha fazla baskı yapılmasını istediği İran'dan da tepki geldi.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin danışmanı, "Bolton'ın istifası ABD siyasetinin başarısızlığına işaret ediyor" dedi.
İran Hükümet Sözcüsü Ali Rebii ise, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton'ın görevden alınmasıyla ABD'nin "İran gerçeğini" anlamak için daha az engelle karşılaşacağını belirtti.
Bolton'ın aylar önce "İran'ın 3 ay sonra olmayacağı" vaadinde bulunduğunu hatırlatan Rebii, "Biz halen duruyoruz ancak o (Bolton) gitti. Tüm İran düşmanları aynı şekilde tek tek sahneyi terk etti. Ekonomik terörün ve savaşın en büyük savunucusunun ihraç edilmesiyle Beyaz Saray, İran gerçeğini anlamak için daha az engelle karşılaşacak" ifadelerini kullandı.
"B Takımı" savaş istiyor
(İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve John Bolton. Kudüs, 6 Ocak. Fotoğraf: Getty)
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ise, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton'ın başını çektiği grubun diplomasi yerine savaş istediğini söylüyor ve bu grubu “B Takımı” olarak adlandırıyordu.
Zarif’in “B Takımı” olarak isimlendirdiği grubun içerisinde eski Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid bulunuyor.
Kaynak: Reuters, AFP, AA, Washington Post
12.5ºC
Ankara
