İç savaşın ardından yıllardır terörle mücadele eden ve devletleşme sürecini tamamlamaya çalışan Somali'de 1,5 yıldır süren seçim krizinden ötürü aylardır siyasi tansiyon had safhadaydı.
Doğu Afrika ülkesi Somali’de zaman zaman silahlı çatışmaya dönüşen gerginlik, geçen hafta meclis başkanları seçimlerinin tamamlanmasıyla yerini sükunete bıraktı.
Başkent Mogadişu'daki cumhurbaşkanlığı seçiminin iki turunda sonuç alınamazken, 3. turda, mevcut cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu ve eski cumhurbaşkanlarından Hasan Şeyh Mahmud yarıştı.
Mahmud, son turda oyların 214'ünü alırken, Fermacu 110 oyda kaldı. Böylece, eski Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, ülke tarihinde cumhurbaşkanlığı koltuğuna ikinci sefer oturan ilk cumhurbaşkanı oldu.
Süreç Somali ve Afrika için ne anlama geliyor?
Her ne kadar 1,5 yıl seçimler ertelenmiş olsa da, Somali’de gerçekleştirilen seçimler hem ülke hem de bölge için büyük bir öneme sahip. Zira, Doğu Afrika ülkesi Somali, hem terörle hem de kuraklıkla mücadele etmek zorunda.
Öyle ki, ülkede iç savaşın ardından kurulan geçiş hükümetine karşı savaşmaya başlayan terör örgütü Eş-Şebab, ülkenin orta ve güney bölgelerinde halen çok sayıda bölgeyi kontrolünde tutuyor.
Kuraklığın yanı sıra küresel gıda fiyatlarındaki artıştan da olumsuz etkilenen ülkede yardıma ihtiyaç duyanların sayısı ise her geçen gün artıyor.
Afrika Birliği Somali Geçiş Komisyonunun (ATMIS) ülkeden çekilmesiyle tüm güvenliği eline alacak yeni Somali hükümetinin federal yapı içerisinde uyumu güçlendirmekle birlikte ekonomik kalkınma için de adımlar atması gerek.
TRT Haber’e konuşan Uludağ Üniversitesi Araştırma Görevlisi Dr. Tunç Demirtaş, seçimlerin tek kazananı Somali’de Cumhurbaşkanlığı’na ikinci kez seçilen ilk kişi olma özelliğine taşıyan Hasan Şeyh Mahmud olmadığını belirterek, “Somali, son on yıllık süreçte ciddi gelişim göstererek uluslararası sistemdeki varlığını giderek konsolide ediyor. Somali’de yapılan seçimler Afrika’da katı yönetim anlayışına sahip rejimler ile birlikte düşünüldüğünde önemli bir demokrasi zaferi olarak görülmeli” ifadelerini kullandı.
Bölgeyi yakından takip eden Analist Umut Çağrı Sarı da, Afrika’da demokratik denilebilecek ilk seçimlerin Somali’de gerçekleşmiş olduğunu vurguluyor.
“Son üç seçimde seçim süreçleri zorlu geçse de Somali’de iktidar barışçıl bir şekilde el değiştirdi. Bu Afrika için şaşırtıcı bir durum. Bu son seçim sürecinde ise iktidarın sorunsuz devrini sağlayan ve Somali’yi seçime götürerek bir kahraman haline gelen Başbakan Roble’dir”
Öte yandan seçimlerin Somali’de yeni bir dönemin habercisi olduğu da biliniyor. Her ne kadar Hasan Şeyh Mahmud ile birlikte eski yönetime karşı bazı adımların atılacağı konuşulsa da bu iddialar ilk elden yalanlandı.
Cumhurbaşkanlığı yemini sırasında ülkedeki tüm muhalif siyasi gruplarla diyalog yolunu açacağını dile getiren Mahmud, "Siyasi intikam almayacağız. Bize yapılanları unutmayacağız fakat affedeceğiz. Güzel bir yarın inşa edeceğiz." ifadelerini kullandı.
Sarı, ülkedeki gerginliklerin kademeli olarak düşeceğini beklediğini ifade ederek, Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud’un kişisel olarak bu noktada Somali demokrasisini ileri taşıma sözünü bütün kesimlere her fırsatta verdiğini hatırlatıyor.
Demirtaş ise, yeni cumhurbaşkanının eğitimci kimliğine vurgu yapıyor.
“Hasan Şeyh Mahmutdun eğitimci olması izlediği siyasetin ruhuna da yansıyor. Dolayısıyla sakin bir siyaset izleyen Mahmud'un rövanşist duygularla hareket etmesi ilk aşamada beklenen bir gelişme değil.”
Somali, Doğu Afrika’nın önemli ülkelerinden biri. Dolayısı ile ülkedeki seçimler hem bölgesel hem de küresel aktörler tarafından yakından takip edildi. Afrika Birliği Somali Misyonu (AMISOM) kapsamında ülkede asker bulunduran Kenya, seçimleri yakından takip eden ülkelerin başında geliyordu. Afrika boynuzu ülkeleri Etiyopya ve Eritre’nin de güvenlik alanında işbirliğini artırdıkları Somali’deki seçimleri yakından takip ettiği biliniyor.
Sarı, Afrika ülkelerinin seçimlere etki etme şanslarının olmadığını belirtiyor. Ancak, “Mevzu seçimler olduğunda Somali tam bir bilinmezler ülkesi haline dönüşüyor. Son dakikaya kadar kimin kazanacağını bilmek çok zor” diyor.
Somali ile yakın ilişkiler içerisinde olan Türkiye’nin de seçimleri yakından takip ettiğini vurgulayan Demirtaş ise, durumu şu sözlerle ifade ediyor;
“Mogadişu’da 2017’den bu yana askeri eğitim üssü bulunan, Mogadişu Limanı ve havalimanını işleten Türkiye’nin diğer aktörlerden farklı olarak Somali’deki seçimlerde “iç işlerine ve siyasete karışmama prensibi” bağlamında herhangi bir adaya desteği söz konusu değil. Bölgeye angajmanını artırdığı ilk günden itibaren Somali halkının yanında yer alan Türkiye, seçimi hangi aday kazanırsa kazansın iş birliğine açık bir pozisyona sahip”
“Mogadişu’nun değişen yüzü”
Peki, yeni süreç Türkiye-Somali ilişkilerine ne getirecek? Ekonomik ve askeri alanda oldukça yakın ilişkilere sahip iki aktör, yeni dönemi nasıl değerlendirecek?
2011 yılında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Somali’ye gerçekleştirdiği tarihi ziyaret, iki ülke ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak sayılıyor. Türkiye’nin uzattığı yardım eli, hastaneler, su kuyuları ve kalkınma projeleri ile yüzünü gösterirken, 2012 yılında Cumhurbaşkanı olarak göreve başlayan Hasan Şeyh Mahmut’un katkısı göz ardı edilmiyor.
Türkiye’yi geçmişte “Mogadişu’nun değişen yüzü” sözleriyle tanımlayan Şeyh Mahmut’un yeni döneminde de Türkiye ile ilişkilere önem vermesi beklentiler arasında.
Bölgeyi yakından takip eden Demirtaş, Somali’nin kalkınmasına ve devlet kapasitesinin artırılması konularında büyük destek sağlayan Türkiye’nin Somali halkı nezdindeki yerinin oldukça değerli olduğunu belirtiyor.
“Somali ile güvenlik ve askeri işbirliğinin yanı sıra ekonomi, sosyal, eğitim ve kültürel alanlarda işbirliklerini sürekli olarak geliştiren Türkiye, Mogadişu’da askeri eğitim üssüne sahip olan tek ülke.”
Sarı da, geçmişte ilişkilerin gelişmesinde büyük payı olan Hasan Şeyh Mahmud döneminde, ilişkilerin yeni bir ivme kazanacağı ve güçlü bir döneme gireceğini bekliyor.
Yeni Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud kimdir?
Lisans eğitimini teknoloji alanında Somali Ulusal Üniversitesi'nde alan ve yüksek lisansını Hindistan'da yapan Mahmud, daha sonra ABD'nin Doğu Mennonite Üniversitesi'nde ara buluculuk gibi çeşitli alanlarda eğitim aldı.
Evli ve iki dil bilen Mahmud, 1990'lı yılla rda Birleşmiş Milletler'de görev aldı ve 2008 yılında SomaliTelecom'un üst yöneticiliğini üstlendi.
[Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Hasan Şeyh Mahmud, 2016. Fotoğraf: Reuters]
Mahmud, siyasete girdiği 2011 yılına kadar çeşitli kurumlarda araştırmacı ve yönetici olarak çalışmayı sürdürdü.
Somali'nin en büyük partilerinden muhafazakar Barış ve Kalkınma Birliği Partisinin lideri Mahmud, eğitimci ve sivil toplumcu kimliğiyle tanınıyor.
İlk kez 2012 yılında Somali milletvekili olan 66 yaşındaki Mahmud, aynı seçimde cumhurbaşkanı adayı oldu ve kazandı.
Time dergisinin 2013'te en etkili 100 isim arasında gösterdiği Mahmud, Fermacu'nun görev süresinin uzatılmasına ve koltukta kalmasına karşı çıkan isimlerden biriydi.Mahmud, görevde kaldığı 2012-2017 yılları arasına Türkiye'yi defalarca ziyaret etmişti.
Cumhurbaşkanı Mahmud, ülkenin en büyük kabilelerinden Haviye'ye mensup.
10.3ºC
Ankara
