Tayland'da siyasi kriz: Başbakanlık düğümü yarın çözülecek mi?

Tayland, üst üste yaşadığı darbeler ile siyasi çalkantıların oldukça fazla yaşandığı bir ülke. Son olarak mayıs ayında gerçekleştirilen seçimlerde yarışı, ordu karşıtı söylemleriyle dikkat çeken İleri Hareket Partisi (MFP) lideri Pita Limjaroenrat önde tamamladı.

Tayland, Mart ayından bu yana geçici bir yönetim tarafından yönetiliyordu. Esasen 2014 yılında yönetime el koyan ordu, 9 yıldır fiilen ülkeyi yöneten taraftı. Mayıs seçimleri ise bir nevi 9 yıllık askeri yönetimin referandumu olma özelliğini taşıyordu.

Mayıstaki seçimlerde MFP 152 sandalye kazanırken, cunta lideri Prayut Chan-o-cha'nın partisi 36, eski Genelkurmay Başkanı Prawit Wongsuwan'ın partisi ise sadece 40 sandalye kazanabildi.

İleri Hareket Partisi ve ortakları ordu destekli partilere karşı çarpıcı bir zafer kazandı. Doğal olarak ittifak partileri içinde en fazla oyu alan Pita Limjaroenrat, başbakanlık için aday oldu.

Pita Limjaroenrat'ın İleri Hareket Partisi'nin 2014'teki askeri darbeden bu yana ülkeyi yöneten cunta tarafından "düzen dışı" olarak görüldüğü ve bu nedenle ordu tarafından atanan senatörlerin desteğini alamayacağı tahmin ediliyor.

Tayland'da siyaset darbeden bu yana ordunun gözetiminde yapılıyor. Ancak mayıstaki son seçimlerden birinci parti olarak çıkan MFP, merkez sol ve anti-militarist bir parti olarak Tayland siyasetinde yer alıyor.

Parti lideri Pita Limjaroenrat ise 2020 ve 2021'deki sokak gösterilerine destek veren ve seçimlerde büyük siyasi reformlar vadeden bir isim.

Anayasa Mahkemesi devrede

14 Mayıs'ta yapılan seçimlerden zaferle çıkan reformist İleri Hareket Partisi'nin lideri Pita Limjaroenrat'ın milletvekilliği Anayasa Mahkemesi tarafından askıya alındı.

42 yaşındaki Pita Limjaroenrat'ın vekilliğinin askıya alınma nedeniyse Taylandlı siyasetçinin bir medya şirketinde hisse sahibi olduğuna yönelik iddialar.

Bu yönde bir şikâyet olduğunu açıklayan Anayasa Mahkemesi, konuyla ilgili bir karar verilene kadar Pita Limjaroenrat'ın vekilliğinin askıya alınmasına hükmetti.

Tayland yasalarına göre milletvekilleri medya şirketlerinde hisse sahibi olamıyor. Ancak Pita Limjaroenrat'ın hisse sahibi olmakla suçlandığı televizyon kanalı 2007'den bu yana aktif değil ve herhangi bir yayını yok.

Anayasa Mahkemesi kararı, Tayland Parlamentosu'nda başbakanlık oylamasının yapıldığı sırada alındı. Ülkedeki mevcut yasalara göre, Pita Limjaroenrat bir medya şirketinde hisse sahibi olsa dahi başbakan adayı olarak yarışabiliyor ancak parlamentoya dahil olamıyor ve başbakanlık seçiminde oy kullanamıyor.

Ancak başbakanlık yolundaki tek engel yargı kararları değildi.

Tayland'da parlamentonun alt kanadında 500 vekil, parlamentonun üst kanadı olan Senato'da ise ordu tarafından atanan 250 senatör bulunuyor.

Yeni başbakanın hükümet kurabilmek için 376 oy alması gerekiyor.

İlk başbakanlık oylamasında oy kullanan 249 senatörden sadece 13'ü Pita Limjaroenrat lehine oy kullanmıştı. Böylece parlamentoda ve senatoda aldığı destek 324 oya ulaşmıştı.

İkinci adaylık girişimi de yine parlamentoda yapılan oylamayla reddedildi.

Pita Limjaroenrat, tartışma sırasında sosyal medya hesabından durumu özetleyen bir açıklama yaptı.

"Mevcut sistemde halkın onayını almanın ülkeyi yönetmek için yeterli olmadığı artık netleşti."

Şimdi ne olacak?

Hem yargı kanadında hem de parlamentoda yaşananlardan sonra İleri Hareket Partisi kenara çekilerek ikinci sıradaki müttefiki Pheu Thai Partisi'nin, sıradaki hükümeti kurmada şansını denemesine izin verdi.

Her iki hamlesi de ordu destekli Senato'nun etkisiyle engellenen, İleri Hareket'in lideri Pita Limjaroenrat'ın bu görevi yerine getirmeye yönelik iki başarısız girişimde bulunmasının ardından bu karar alındı.

İleri Hareket Partisi Genel Sekreteri Çaithavat Tulathon, Pita Limjaroenrat'ın başbakan olması hayalinden vazgeçtiklerini açıkladı.

"Görevimiz, 8 parti tarafından imzalanan uzlaşı belgesi kapsamında demokrasinin yanında yer alan bir hükümet kurmak."

Tayland'ın son 20 yıldaki en baskın siyasi partisi olan Pheu Thai, milletvekillerinin desteğini almak ve önlerindeki olası engelleri tespit etmek üzere lobicilik faaliyetlerine başlama niyetinde olduğunu duyurdu.

Pheu Thai lideri Çonlanan Srikaev düzenlediği basın toplantısında "Senato ve diğer partilerden daha fazla oy bulacağız" dedi.

Öte yandan başbakan seçmek için parlamentoda yapılacak bir sonraki oylama yarın yapılacak.

Meclisin alt kanadında rahat bir çoğunluğa sahip olan 8 partili koalisyon 2014'teki darbeden sonra oluşan, neredeyse 10 yıllık ordu destekli yönetime son verme umudunu koruyor.

İttifakın ikinci büyük partisi Pheu Thai yaklaşan oylamadaki adayını resmen açıklamasa da emlak kralı Srettha Thavisin bu pozisyon için büyük ölçüde en muhtemel seçenek olarak görülüyor.

Asıl zorluk ise ağırlıklı olarak ordu yanlısı müttefiklerinden oluşan 250 üyeli Senato'nun desteğini almakta yatıyor. Onların desteğini almak, oylamada başarılı bir sonuç elde etmek için oldukça kilit önemde.