Afrika kıtasıyla ilişkilerin geliştirilmesi, Türkiye'nin çok boyutlu dış politikasının öncelikleri arasında yer alıyor.
Önemini giderek artıran ve gelecek yıllarda bölgesel ve küresel meselelerde ağırlığını daha çok ortaya koyması beklenen Afrika, büyük bir ekonomik ve ticari potansiyel barındırıyor.
Afrika'nın küresel gelişmelerde ortaya koyduğu jeopolitik tavır, başta Çin, Hindistan ve Japonya olmak üzere çok sayıda ülkeden yatırımcıyı bu bölgeye çekmeye devam ediyor.
Türkiye, kendi tecrübesi ve birikimiyle sahip olduğu imkan ve kaynakları Afrika halklarıyla paylaşırken "Afrika sorunlarına Afrika çözümleri" ilkesini gözetiyor.
Bu anlamda Sahraaltı Afrika (SAA) ülkeleriyle son yıllarda önemli mesafe kateden Türkiye, 1998'de başlattığı "Afrika'ya Açılım Politikası" çerçevesinde bölge ülkeleriyle başta siyasi ilişkiler olmak üzere ticaret, yatırım, kültürel projeler, güvenlik ve askeri iş birliği gibi birçok alanda hızla ilerliyor.
Türkiye, 2008'de düzenlenen Afrika Birliği (AfB) zirvesinde bu kıtanın stratejik ortağı ilan edilirken aynı yıl İstanbul'da yapılan Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi'nin ardından, 2010'da da Afrika Stratejik Belgesi kabul edildi.
Türkiye'nin Afrika'ya Açılım Politikası, 2013'te yerini "Afrika Ortaklık Politikası"na bıraktı.
Ortaklık Politikası kapsamında, kıtanın barış ve istikrarıyla ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkıda bulunmayı amaçlayan Türkiye, Afrika ülkeleriyle ikili ilişkileri eşit ortaklık ve karşılıklı fayda temelinde geliştirmeyi hedefliyor.
Bu noktada, Türkiye-Afrika ilişkilerinde 2014'te Ekvator Ginesi'nin başkenti Malabo'da düzenlenen 2. Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi, önemli bir adım olarak kabul ediliyor.
Zirvenin ardından kabul edilen "2015-2019 Ortak Uygulama Planı" ile Türkiye'nin Afrika ülkeleriyle hayata geçireceği projelerin yol haritası ortaya konuldu.
Bu kapsamda Afrika'nın öncelikleri arasındaki alanlarda iş birliğinin uygulaması noktasında çalışmalar yapılırken, bir sonraki Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi'nin Türkiye'nin ev sahipliğinde yapılması bekleniyor.
Üst düzey ziyaretler
Türkiye'nin Afrika ile ilişkilerini geliştirmesinde karşılıklı üst düzey ziyaretler "katalizör" işlevi görüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, göreve başladığı Ağustos 2014'ten bu yana 21 Afrika ülkesine ziyaret gerçekleştirdi.
Erdoğan'ın ziyaret ettiği ülkeler, Somali, Cibuti, Etiyopya, Fildişi Sahili, Gana, Gine, Nijerya, Uganda, Kenya, Tanzanya, Mozambik, Madagaskar, Sudan, Çad, Tunus, Cezayir, Mali, Moritanya, Senegal, Zambiya ve Güney Afrika şeklinde sıralandı.
Bu yıl da Senegal, Moritanya, Mali ve BRICS Zirvesi vesilesiyle Güney Afrika'yı ziyaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gambiya Cumhurbaşkanı Adama Barrow ve Benin Cumhurbaşkanı Patrice Talon'u Türkiye'de ağırladı.
Erdoğan'ın 9 Temmuz'da düzenlenen göreve başlama törenine de Somali, Cibuti, Etiyopya, Çad, Ekvator Ginesi, Gana, Gine Bissau, Gine, Moritanya ve Zambiya Cumhurbaşkanları iştirak etti.
Yeni büyükelçilikler
Türkiye'nin Afrika ile ilişkilerinin hızlanmasında büyükelçilik sayısının artırılması, önemli bir itici güç olarak göze çarpıyor.
Türkiye'nin Mayıs 2009'da 7'si SAA'da olmak üzere Afrika'da toplam 12 büyükelçiliği bulunurken, halihazırda bu sayının 41'e yükselmesi dikkat çekiyor.
Sierra Leone'nin başkenti Freetown ve Ekvator Ginesi'nin başkenti Malabo'ya atanan Büyükelçiler, 2018'de görevlerine başladı.
Büyükelçiliklerin yanı sıra Anadolu Ajansı (AA), Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Türkiye Maarif Vakfı (TMV) ve Türk Hava Yolları (THY) gibi Türk kurumlarının kıtadaki varlığı yaygınlaşıyor.
Afrika'ya ortaklık politikasında yakalanan ivmenin önemli bir göstergesi de Türkiye'nin bu bölgeye yönelik adımlarının Afrika ülkelerinden de karşılık bulması olarak öne çıkıyor.
2008'de 5'i SAA'da olmak üzere 10 Afrika ülkesinin Ankara'da büyükelçiliği bulunurken, bu sayı 34'e yükselmiş durumda.
Bu yıl Zambiya, Sudan ve Komorlar Birliği ile siyasi istişareler gerçekleştirilirken, 2003'te 3,68 milyar dolar olan Afrika kıtasıyla toplam ticaret hacmi 2017'de 20,6 milyar dolar seviyesine yükseldi.
Türkiye'nin Afrika'daki toplam yatırım tutarının halihazırda 6 milyar doları aştığı tahmin ediliyor. Bu yıl sonu itibarıyla Türkiye'nin, 46 Afrika ülkesiyle Ticaret ve Ekonomik İş Birliği Anlaşması, 28 kıta ülkesiyle Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, 12 Afrika ülkesiyle de Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması bulunuyor.
Afrika'dan 27 ülkeyle Karma Ekonomik Komisyon toplantıları düzenlenirken, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu'nun (DEİK) 43 Afrika ülkesiyle iş konseyleri var.
Türkiye, Afrika ile etkileşimini güçlendirmek için ulaşım araçlarının gelişimini de teşvik ediyor. Halihazırda THY'nin Afrika'da 35 ülkede 53 destinasyona erişimi bulunuyor.
Afrikalı öğrencilere Türkiye'nin sağladığı bursların da bu kıtayla ilişkilerin gelişiminde önemli bir unsur olduğu dikkat çekerken, 1992'den bu yana toplam 10 bin 474 Afrikalı öğrenciye lisans, lisansüstü ve doktora bursları verildi.
Dışişleri Bakanlığı bünyesindeki Diplomasi Akademisi tarafından 1992'den bu yana düzenlenen "Uluslararası Genç Diplomatlar Eğitim Programı"na şu ana kadar Afrika ülkelerinden 232 diplomat katıldı.
Afrika'da çok sayıda ülkede yapılanan FETÖ'nün 15 Temmuz 2016'daki hain darbe girişimi sonrası Türkiye, kıtadaki birçok ülkeden bu terör örgütüyle mücadele konusunda destek gördü.
FETÖ'nün halen aktif olduğu ülkelere de FETÖ ile mücadele konusunda çağrıda bulunmaya devam eden Türkiye, bu örgüte ait okulların Maarif Vakfına devredilmesinin takipçisi olmayı sürdürüyor.
Somali
Türkiye'nin Afrika politikasında Somali'nin özel bir yeri bulunuyor. Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde 2011'de kuraklık felaketinden etkilendiği sırada bu ülkeye yaptığı ziyaret, uluslararası toplumun dikkatini bu bölgeye çekerek Somali açısından dönüm noktası niteliği taşıyor.
Ziyaretin ardından TİKA, Kızılay ve sivil toplum kuruluşlarının katkılarıyla Türkiye'nin yurt dışındaki en büyük insani yardım operasyonu başlamıştı.
Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi Muhammed, 2018'de Türkiye'yi 2 defa ziyaret etti.
Bu ülkeyle 2018'de Türkiye-Somali Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantısı düzenlendi.
Türkiye ayrıca 1991'de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland bölgesel yönetimiyle Somali Federal Hükümet arasında üstlendiği arabulucu rolü çerçevesinde, İstanbul'da bu yıl 3. Somali-Somaliland Akademik Çalıştayı'na ev sahipliği yaptı.
Kaynak: AA
2.2ºC
Ankara
