Umman'ın beyaz altını: Buhur ağaçları

Umman'da 'beyaz altın' veya 'kutsal ağaç' olarak bilinen buhur (akgünlük) ağaçları ülkenin en önemli kültürel miras varlıklarından biri. 

Binlerce yıldan bu yana bölgede varlığını sürdüren bu ağaçlar, şifalı özellikleri nedeniyle Romalılar, eski Mısırlılar gibi birçok uygarlıkta 'kutsal' olarak kabul edildi.

Bu, geçmişte buhurun ticaretini canlandırmış ve Ummanlılara önemli bir gelir kapısı sağlamıştı.

Bugün sayıları azalsa da buhur ağaçları, Umman'da varlığını sürdürüyor. Halk arasında hala 'Kutsal Ağaç' veya 'beyaz altın' olarak da bilinen bu ağaçlar, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde de yerini aldı.

[Zufar eyaletindeki Vadi Devke Koru'su buhur ağaçlarının ana vatanlarından biri. Fotoğraf: TRT Arapça]

Umman'ın batısındaki Zufar eyaleti, buhur ağaçlarına ev sahipliği yapan en önemli bölgelerden biri.

Bölgedeki hasat mevsimini görüntüleyen TRT Arabi, buhur tüccarları ve hasatçılarıyla konuştu.

Buhur tüccarı Şeyh Ali Bin Salim el-Mahri, hasat işleminin ne zaman ve nasıl yapıldığıyla ilgili bilgi verdi:

[Buhur tüccarı Şeyh Ali Bin Salim el-Mahri. Fotoğraf: TRT Arabi]

“Buhur (akgünlük) ağacının hasat dönemi, kışın bitmesi ve yazın gelmesiyle başlar. Havaların ısınmasıyla vatandaşlar buhur ağaçlarının bölgelerine gelir ve hasat işlemleri başlar. Herkes kendisine tahsis edilen alandan sorumlu oluyor. Bunlara 'buhur evleri' adını veriyoruz. Burada hasatçılar yaralama işlemini yapıyor.”

[Fotoğraf: TRT Arabi]

Ağaç kabuklarının özel teknikle yaralanmasıyla ortaya çıkan reçine 14 gün sonra sertleşince toplanıyor. Mart ile haziran arasında bu işlem defalarca tekrarlanarak ürün elde ediliyor.

Buhur hasatçısı Şeyh Muhammed bin Müslim el-Mahri, bu maddenin eskiden bu yana rağbet gördüğünü şu sözlerle anlatıyor:

[Buhur hasatçısı Şeyh Muhammed bin Müslim el-Mahri. Fotoğraf: TRT Arabi]

"Ağaç (yaralanınca) sütünü veriyor. Ortaya çıkan balsam sertleşince sakıza dönüşüyor. Bu sakızı elde eden (eskiler) dünyanın uzak noktalarına taşıdı. O zaman çok talep gören bir üründü."

Elde edilen sakız, şifalı özellikleri nedeniyle başta tütsü olmak üzere birçok ilaç ve kozmetik üründe kullanılıyor. Aktarların raflarında yerini alıyor.

[Şifalı özelliklere sahip buhur maddesi birçok ilaç ve kozmetik üründe kullanılıyor. Fotoğraf: TRT Arabi ]

Doğal kozmetik Ürünleri Firması Sahibi Muhammed Şenferi, buhur sakızından çok sayıda doğal ürün ürettiklerini ve bunları yurt dışına da ihraç ettiklerini belirtiyor.

"Buhur (akgünlük) yağını uluslararası standartlara uygun olarak üretiyoruz. Bu yağ dünyada birçok kozmetik ürün ve parfümde kullanılıyor. Geleneksel tıpta da çok yaygın bir malzeme. Bir de buhur damıtma suyu da üretiyoruz. Bunun da kullanım alanı aşağı yukarı aynı."

[Doğal kozmetik Ürünleri Firması Sahibi Muhammed Şenferi. Fotoğraf: TRT Arabi]

Buhur ağaçları, doğal habitat bölgelerinde muson yağmurlarına bağlı olarak kendiliğinden yetişiyor. Ortalama boyları ise 3-10 metre arasında.

Kuraklık başta olmak üzere birçok faktörün etkisiyle buhur ağaçlarının sayılarında büyük bir azalma meydana geldi.

Bu kapsamda Ummanlı yetkililer ülkenin bu kültür mirasını yaşatmak için, yeni ağaç dikim kampanyaları ve buhur ürünlerine teşvikler gibi birçok projeyi hayata geçirdi. 

Muhabir: Eid Huveytiri - TRT Arabi