Yemen'de iç savaş 5'inci yılına girdi

Yemen'de Husilerin darbe benzeri bir operasyonla başkent Sana'yı ele geçirmesi ve ardından ülkenin tamamında kontrol kurmaya çalışmasıyla başlayan iç savaşın siviller üzerindeki etkisi ağır oldu.

"Unutulan savaşın" bedelini en ağır şekilde ödeyen Yemen halkından binlercesi yaşamını yitirirken, on binlercesi yaralandı, milyonlarca Yemenli de açlık nedeniyle ölümün eşiğinde.

Husilerin, Yemen'in eski Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'in lideri olduğu Genel Halk Kongresi Partisi (GHK) ile iş birliği içinde giriştikleri eyleme karşı, Mart 2015'te 10'dan fazla ülkenin yer aldığı Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap Koalisyonu doğdu.

Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyona Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Sudan, Katar, Bahreyn, Kuveyt, Mısır, Fas, Ürdün ve Moritanya katılırken, Katar 2017'de, Fas ise 2019'da koalisyondan ayrıldığını açıkladı.

Yemen'in meşru Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi'nin çağrısı üzerine oluşturulan bu koalisyon, hızlı bir zafer vadetti ancak beklenen olmadığı gibi savaşın coğrafyası da genişledi.

İnsani yardımlar çatışan taraflarca engellendi

Savaşan tarafların tamamı insani yardımların sivillere ulaştırılmasını bir şekilde engelledi.

Operasyonlar, temel hizmetlerin kötüleşmesi veya sunulamaması, kolera, difteri ve benzeri hastalıkların yayılması, kıtlık, yetersiz beslenme, ilaçların tükenmesi ve iç göçler savaşa karışmayan masum insanların mağduriyetini artırdı.

Her 10 dakikada 1 çocuk ölüyor

Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, süregelen durum nedeniyle Yemenliler dünyadaki en ağır insani krizle karşı karşıya kaldı.

Raporlara göre iç savaş sırasında ülkede 15 binden fazla sivil öldü veya yaralandı.

BM Çocuklara Yardım Fonundan (UNICEF) yetkililerin son açıklamalarına göre, Yemen'de korunulması mümkün olan hastalıklardan dolayı "her 10 dakikada 1 çocuk" hayatını kaybediyor. Çocuklar arasında yetersiz beslenme yayılıyor.

Yemen'de yeni kolera dalgası hızla yayılıyor

Yemen'de savaş nedeniyle sağlık sektörü de çökerken, kolera, difteri ve benzeri hastalıklara müdahale de zorlaştı.

BM Yemen Koordinatörlüğünden geçen hafta yapılan açıklamada, “Yemen’de kolera salgının zirveye ulaşmasından 2 yıl sonra, geçtiğimiz haftalarda kolera vakalarının sayısı arttı” ifadeleri kullanıldı.

Açıklamada, ocak ayının başından 17 Mart’a kadar 108 bin 889 muhtemel vaka tespitinin yapıldığı belirtilerek, aynı süreler içerisinde kolera salgınından 190 kişinin hayatını kaybettiği aktarıldı.

Dünya Sağlık Örgütüne göre nisan 2017`den bu yana Yemen’i vuran kolera salgını 2 bin 500’ün üzerinde kişinin hayatını kaybetmesine neden olurken, şu ana kadar 1,2 milyon şüpheli kolera bildirimi yapıldı.

Savaşın mağduru çocuklar

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in Çocuklar ve Silahlı Çatışmalar başlıklı yıllık raporuna göre, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) öncülüğündeki koalisyon 670 çocuğun, Husiler ise 324 çocuğun ölümüne veya yaralanmasına neden oldu.

"400 bin çocuk da yetersiz beslenme yüzünden her an ölebilir"

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Yemen'de yaklaşık 1,2 milyon çocuğun çatışma bölgelerinde yaşadığını açıkladı.

UNICEF Orta Doğu ve Kuzey Afrika Direktörü Geert Cappelaere, Yemen'de çatışmaların etkisinin derinleştiğini ve çocukların bundan ciddi derecede etkilendiğini söyledi.

Cappelaere, aralık 2018'de yaptığı açıklamada ise, 11 milyon çocuğun insani yardıma muhtaç olduğunu belirterek, "Yemen'de bugün 7 milyon çocuk her gece yatağa aç giriyor. 400 bin çocuk da yetersiz beslenme yüzünden her an ölebilir" ifadelerini kullandı.

Açlıktan ölmek üzere olanların sayısı korkunç boyutlarda

BM'ye bağlı İnsan Hakları Komisyonu, 29 Eylül 2017'de Yemen'de insan haklarıyla ilgili incelemeler yapacak bölgesel ve uluslararası uzmanlardan oluşan bir grup kurulmasına karar verdi.

Söz konusu grubun Ağustos 2018'de hazırladığı rapora göre, Mart 2015'ten 23 Ağustos 2018'e kadarki süreçte ülkede ölen sivillerin sayısı 6 bin 600, yaralıların sayısı ise 10 bin 563'e ulaştı. Bunlar resmi rakamlar, gerçek rakamların ise bunun çok daha üstünde olduğu tahmin ediliyor.

Yine aynı rapora göre, Yemen'de en az 8,4 milyon kişi açlıktan ölmek üzere, 14 milyon kişi de acil yardıma muhtaç. Bu rakamlar, Yemen nüfusunun 4'te 3'lük kısmına (22,4 milyon) tekabül ediyor.

BM: Koalisyon güçleri savaş suçu işledi

Rapor, savaşta insanların yaşadığı dramdan bahsetmekle kalmadı daha da ileri gidip savaş suçlarını belgelemeye çalıştı.

BM uzmanları, Yemen hükümeti ile Suudi Arabistan ve BAE de dahil olmak üzere koalisyon güçlerinden unsurların savaş suçu sayılabilecek suçlar işlediği sonucuna vardı ancak bunların bağımsız ve uzman bir mahkeme tarafından yapılacak bir değerlendirmeyle teyit edilmesi gerekiyor.

Açlık tehlikesi her geçen gün artıyor

İnsani İşler Genel Sekreteri ve Acil Yardım Koordinatörü Mark Lowcock 23 Ekim'de, Yemen'i kasıp kavuracak yakın bir açlık tehlikesine karşı uyardı.

Lowcock, 3,5 ila 4 milyon Yemenlinin gelecek aylarda gıda güvenliği sorunu yaşayabileceğini ve halkın 4'te 3'ünün her türlü insani yardıma muhtaç olduğunu dile getirdi.

Yemen riyalinin dolar karşısında değer kaybetmesiyle Yemenliler piyasada zaten az miktarda bulunan gıda maddelerini alım gücünü de kaybetti. Bunun yanı sıra gıda maddeleri fiyatlarında yaşanan artış da insani krizi daha çetrefil hale getirdi.

Yemen'deki insani durumun endişe verici boyutlara ulaşması 4 yılını geride burakan iç savaşın bir sonucu. Söz konusu savaş, köprülerin işlevini yitirmesine, hastaneler ile diğer temel hizmet merkezlerinin iş görememesine ve bunun sonucu olarak da salgın hastalıkların yayılmasına sebep oldu. 

Stockholm Anlaşması

Yemen'de taraflar, BM himayesinde İsveç'in başkenti Stockholm'de 6-13 Aralık 2018'de gerçekleştirilen istişare toplantılarında esir değişimi, Hudeyde'de ateşkes, limanlar ve Taiz ile ilgili anlaşma imzalamıştı.

Hudeyde ve çevresi için varılan ateşkes 18 Aralık'ta yürürlüğe girmiş, anlaşma çerçevesinde bölgedeki faaliyetleri denetlemek üzere de BM tarafından Yeniden Düzenleme Koordinasyon Komitesi kurulmuştu.

Hudeyde'de ateşkese büyük ölçüde uyulurken, kentten çekilme konusunda tarafların birbirine yönelttiği suçlamalar ışığında henüz somut bir adım atılamadı.

Kaynak: AA, Reuters, AFP