ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), ABD kuvvetlerinin Umman Denizi'nde, İran'a ait bota el koydukları ve botta büyük miktarda ağır silah ele geçirdiklerini duyurdu.
Beri taraftan Amerikan Senatosu, Başkan Donald Trump'ın İran'a yönelik askeri yetkilerinin kısıtlanmasını öngören karar tasarısını onayladı. Tasarının Trump tarafından veto edilmesinin beklendiği de malum.
Dünya genelinde felaketler oluyor, virüs salgını var, bir taraftan da ABD seçimlere hazırlanıyor ancak İran ile ilişkilerde yaşanan kriz hala sıcaklığını koruyor.
İki ülke ilişkilerinin 67 yıllık tarihi siyasi krizlerle dolu olsa da son birkaç aydır olan biteni kısaca hatırlatmakta fayda var.
[Beyaz Saray önünde ''İran'la savaşa hayır'' yazılı pankart taşıyan bir gösterici, 4 Ocak 2020. Fotoğraf: Getty]
İlişkilerde son 6 aya kısa bir bakış
Suudi Arabistan'ın milli petrol şirketi Saudi Aramco'ya ait 2 tesise, geçen 14 Eylül'de silahlı insansız hava araçlarıyla (SİHA) saldırı düzenlendi. Yemen'de İran destekli Husiler, ölen-yaralananın olmadığı saldırıyı üstlendi. ABD, saldırıyla ilgili İran'ı suçlarken, Tahran suçlamaları reddetti.
27 Aralık'ta Irak'ın Kerkük kentindeki ABD'nin K1 Askeri Üssü'ne füzelerle yapılan saldırıda, ABD'nin sözleşmeli bir personeli hayatını kaybetti. Bu saldırıdan ABD yönetimi yine Irak'taki İran destekli Şii milis güçlerini sorumlu tuttu.
ABD, 29 Aralık'ta Kerkük'teki saldırıya misilleme olarak Irak ve Suriye'de konuşlu, İran destekli Hizbullah Tugayı'nın 5 üssünü hedef aldı. Saldırıda 25 kişi öldü, 51 kişi yaralandı.
Saldırıdan 2 gün sonra Şii milis güçleri, korunaklı Yeşil Bölge'de yer alan ABD'nin Bağdat Büyükelçiliğini bastı. Binaya zarar veren göstericilerin elçilik duvarına yazdığı "Komutanımız Süleymani" yazısı dikkat çekiyordu.
İran Devrim Muhafızlarına bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis, 3 Ocak Cuma gecesi Bağdat Havalimanı'nda araç konvoyuna yönelik ABD saldırısında öldürüldü.
[Fotoğraf: Getty]
Bunun üzerine intikam yeminleri eden İran, ABD’nin Irak’taki üslerini vurdu.
Aynı sırada, Ukrayna'nın başkenti Kiev'e gitmek için Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı'ndan havalanan Boeing 737 tipi yolcu uçağı, 8 Ocak Çarşamba sabahı kalkıştan kısa süre sonra düştü, uçakta bulunan 176 kişi hayatını kaybetti.
İran yolcu uçağının yanlışlıkla vurulduğunu açıkladı, özür diledi.
Son 6 ayda yaşananlar aşağı yukarı böyle.
Peki İran başlığı, ABD kamuoyunda nasıl yankılanıyor?
[Grafik: Nursel Cobuloğlu]
Pew Araştırma Merkezi, 8-13 Ocak tarihlerinde bin 500’den fazla kişiyle konuştu.
Yani tam da ABD ile İran arasında sıcak günlerin yaşandığı dönemde...
Anket sonuçları, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran konusundaki sert duruşunun, bu ülkeyle çatışmaya yol açabileceği görüşünü güçlendirdiğini gösteriyor.
Ankete katılan Demokratların yüzde 81 gibi büyük bir çoğunluğu yüksek çatışma riski olduğundan yanayken, bu durum Cumhuriyetçilerde daha az geçerli (yüzde 26).
Özellikle kadınlar ve gençler, İran’la büyük bir askeri çatışmaya yol açılmasından korkuyor.
Bu araştırmaya göre, Trump yönetiminin İran'daki durum hakkında söylediklerine ise çok az Amerikalı güveniyor.
8.6ºC
Ankara
