Yeni BM genel sekreteri için uzlaşmaya varıldı

BM Güvenlik Konseyi, bugüne kadar yaşanan "en şeffaf" genel sekreter seçim sürecinin sonunda konsensüsle eski Portekiz Başbakanı Antonio Guterres üzerinde karar kıldı.

Bu yıl sonunda görev süresi dolacak olan Ban Ki-mun'un yerine yeni Genel Sekreterin belirlenmesi sürecinde önemli bir eşik, BM Güvenlik Konseyi'nde konsensüsle aşıldı.

Genel Sekreter seçimi BM'nin kuruluşundan bu yana "şeffaf ve yeterince temsiliyetçi olmadığı" eleştirilerine muhatap oluyor. Çünkü seçimde ana belirleyici unsur BMGK'nın veto yetkisi olan 5 daimi üyesi ABD, Rusya, İngiltere, Çin ve Fransa. Bu ülkelerden birisinin onaylamadığı aday seçilemiyor.

Bu yıl ilk kez adaylar BM Genel Kurulu'nda tüm ülkeler ve sivil toplum örgütlerinin önüne çıkarak nasıl bir yönetim göstereceklerini ve önceliklerini anlatma ve sorulara cevap verme imkanı buldular.

Böylece şeffaflık yolunda yeterli olmasa da önemli bir adım atılmış oldu. Bazı kesimler tarafından "en şeffaf" seçim süreci olarak nitelendirilen süreçte adayların yarısının kadın olması, uluslararası toplumun ilk kadın genel sekreteri görme beklentisini de artırmıştı.

Mevcut Genel Sekreter Ban Ki-mun da, artık BM'nin en üst pozisyonunda bir kadının görev yapması gerektiğini vurgulamıştı ancak BM Güvenlik Konseyi'ndeki bütün gizli oylamalarda Guterres ilk sırada yer aldı.

Guterres'in Doğu Avrupalı kadın adaylardan birisini yardımcılığına atayarak BM'deki üst düzey görevlerde kadın istihdamını artırmasının beklendiği belirtildi.

Konsey, temmuz ayından bu yana kapalı oturumlarda gerçekeleşen 6 temayül yoklaması yaptı. Bu oylamalarda 15 üyeden sadece 2'si Guterres'i desteklemeyeceğini gösteren oy kullandı.

Son yapılan oylamada daimi üyelerin Guterres'i desteklediğinin anlaşılması üzerine ismi açıklanmayan iki ülke de muhalefetini kaldırdı ve Konsey, Guterres ismi üzerinde konsensüs sağladı. Bu uzlaşıyı göstermek isteyen 15 ülkenin büyükelçisi basın karşısına birlikte çıkarak Guterres'in ismini duyurdular.

"Guterres, süper seçim"

ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Samantha Power, Guterres üzerindeki uzlaşıya ilişkin açıklamasında, "Bugün Konsey'de birlik günü. Hepimiz en kalifiye, en tecrübeli ve bu işe en uygun aday etrafında birleştik." dedi.

Power, Guterres'in hem Portekiz başbakanlığı döneminde hem de BM Mülteciler Yüksek Komiserliği görevindeki performansıyla herkesin beğenisini kazandığını vurguladı.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun da, Guterres'i telefonla arayarak tebrik etti. Genel Sekreter Sözcülüğünden yapılan açıklamaya göre Ban, "Guterres süper bir seçim. Kendisine her konuda yardımcı olmayı bekliyorum." ifadelerini kullandı.

Ban, Guterres'in barış gücü operasyonları, sürüdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşma, insan haklarını ile kadınların konumunun güçlendirilmesi konusundaki çalışmaları daha ileriye taşıyacağına inandığını belirtti.

"En iyi Genel Sekreter adayı Guterres"

Rusya'nın BM Daimi Temsilcisi Vitaly Churkin de, Konsey toplantısının ardından yaptığı açıklamada, BM Genel Sekreterliği için en iyi adayın Guterres olduğunu söyledi.

Churkin, Guterres'in hem BM Mülteciler Yüksek Komiseri olduğu dönemde dünyanın birçok yerinde "tüyler ürperten insani krizlere" şahit olduğunu hem de ülkesinde başbakanlık görevinde bulunmuş birisi olarak son derece tecrübeli olduğuna dikkati çekti.​

İngiltere'nin BM Daimi Temsilcisi Matthew Rycroft da, açıklamasında en ideal aday olan Guterres için oy kullanarak "tarihin bir parçası" olduğunu ifade etti.

Rycroft, Guterres'in güçlü ve etkin bir genel sekreterlik yapacağına inandıklarını kaydetti.

Guterres kimdir?

Portekiz'in başkenti Lizbon doğumlu 67 yaşındaki siyasetçi ve diplomat olan Guterres, mühendislik ve fizik bölümünü bitirdikten sonra 3 yıl akademisyen olarak çalıştı. 1974 yılında ise siyasete atıldı.

Portekiz'de 25 Nisan 1974'te şiddet kullanılmadan gerçekleştirilen ve diktatörlüğe son veren Karanfil Devrimi'nin ardından Sosyalist Parti'ye katılan Guterres, 1992 yılında partinin genel sekreteri oldu.

1995 ile 2002 yılları arasında Portekiz Başbakanı olarak görev yapan Guterres, başbakanlık görevinin ilk döneminde ekonomik açılımlar yaparak Portekiz'in Expo 98'e ev sahipliği yapmasını sağladı ve ülkenin uluslararası alanda görünürlüğünü artırdı.

Başarılı bir döneme imza atan Guterres, 1999 yılında ikinci kez başbakan olarak seçildi. Ancak, Guterres'in ikinci dönemi o kadar da parlak geçmedi. Sosyalist Parti içindeki iç çatışma ve yerel seçimlerde istenilen zaferin elde edilememesi Guterres'i 2001'de istifaya zorladı.

Guterrres, 1999 – 2005 yılları arasında ise Sosyalist Enternasyonal’in başkanlık görevini yürüttü.

Antonio Guterres, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en kötü insani krizin yaşandığı bir dönemde 2005-2015 yılları arasında ise BM Mülteciler Yüksek Komiserliği görevini üstlendi.

Suriye’de 6 yıldır devam eden iç savaş nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan milyonlarca Suriyeli mülteciye BM'nin ulaşabilmesi için de yoğun çalışmalar yürüten Guterres, en fazla sayıda Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapan Türkiye ile de yakın işbirliği içinde oldu. AA