Çocuklara okuma alışkanlığı nasıl kazandırılır?

Kitap, çocukların gelişimlerini destekleyen, sosyal ve ahlaki gelişimlerine de doğrudan etki eden önemli bir araç.

Çocuklar kitap sayesinde düşünme, problem çözme, yaratıcılıklarını ve yeteneklerini geliştirme fırsatlarına sahip olurken, doğaya, insanlara, diğer canlılara ve olaylara karşı da hassasiyet geliştiriyor.

[Fotoğraf: Getty Images]

Bunun yanı sıra okuma alışanlığı, çocukların karakter gelişimine katkı sağlıyor, duygusal ve ruhsal ihtiyaçlarının karşılanmasında da önemli bir yer tutuyor.

“Anne babalar çocuklar üzerinde önemli bir etkiye sahip”

Günümüz koşullarında okuma alışkanlığının giderek azaldığını ifaden eden TRT Çocuk Kanal Koordinatörü Bora Durmuşoğlu, birçok bilginin ancak okuma yolu ile elde edilebileceğini söylüyor.

Erken yaşlarda bu deneyimin kazanılmasını ise şöyle ifade ediyor:

“Çalışmalar göstermektedir ki erken yaşlar itibarıyla eski usul yani basılı kitapların okunması, hem zihinsel hem de duygusal gelişim adına önemli bir yere sahiptir.
Ana dil becerilerinin kuvvetlenmesi, kendini ifade etme ve iletişim becerilerinin gelişmesi, dikkat ve odaklanma becerilerinin kazanılması ve geliştirilmesi, okunan hikayelerin etkisi ile olumlu duygular geliştirmesi ve çocuklardan belki de en çok istediğimiz şeylerden birisi olan hayal gücünün gelişmesi için kitap okuma çok önemli.”

Anne babanın kitap okumasının çocuklar üzerinde önemli etkilerinin olabileceğinin altını çizen Durmuşoğlu, çocuklar için ebeveynlerinin rol model olduğunu aktarıyor:

“Birlikte kitap okurken sık sık kitaptaki karakterlerle ilgili soru sorabilir, hatta bazen hikayenin sonunu çocuğunuzla birlikte yeniden oluşturabilirsiniz. Aynı taktiklerle çocuğunuzun zayıf olan derslerine olan ilgisini dahi artırabilirsiniz. Örneğin uygun kitapları birlikte okuyarak matematiği çocuğunuz için eğlenceli bir hale getirebilirsiniz.”

“Çocuğa görelilik ilkesine uygun kitaplar seçilmeli”

Yazar Merve Uygun da günümüzdeki çocuklar için çok fazla dikkat dağıtıcı unsurun olduğuna dikkat çekiyor.

Ancak bunu aşabilen çocukların olduğunu da ifade ederek, buna yönelik yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor:

“Bu noktada üç sac ayağından bahsetmek mümkün. Birincisi çocuğun erken çocukluk döneminde kitapla tanışmış olması ve ebeveyni ile kitap okumaları. Çocuk, anne babasının elinde kitap görerek kitaba karşı olumlu güdülenir.

İkinci husus ise, doğru kitabı bulmak. Yine okul öncesi dönemden bahsedersek burada çocuğun yaş grubuna uygun büyüklükte ve materyaldeki kitapların seçimi ile çocuğa görelilik ilkesine uygun nitelikli çocuk edebiyatı metinlerinin tercih edilmesiyle çocuğun kitaba ilgisi sağlanacaktır.

Son nokta ise günümüz teknoloji çağının çocuklarına uygun içeriklerin uygun şekilde sunulması. Elbette klasik okuryazarlık ayrı bir yerde durmaktadır. Fakat bilgisayar oyunlarıyla çepeçevre sarılmış ve zihni bu şekilde çalışan çocuklara göre e-kitap çalışmaları yapılmalı diye düşünüyorum.”

Uygun, sonuç olarak çocuğa görelik ilkesine uygun, didaktik dilden uzak nitelikli edebiyat metinleriyle doğru şekilde ve sevdikleri aracılığıyla küçük yaşta tanışan çocuğun okuma kültürü edineceğini söylüyor.

“İlgi çekebilecek bir kurguya sahip olmalı”

Akademisyen ve Yayıncı Dr. Melike Günyüz de yeni okuma yazma yeteneği kazanan çocuklar için seçilecek kitapların ilgi çekebilecek bir kurguya sahip olması gerektiğini aktarıyor.

“Okuma konusunda çok istekli olan bu dönem çocuğunu, ilgisini düşürmeyecek, üzerinde profesyonelce çalışılmış kitaplarla buluşturmak önemlidir. Aksi takdirde kitaplardan uzaklaşabilirler.”

Çocuğun okuma konusundaki ilgi alanlarının sonraki yıllarda yavaş yavaş ortaya çıkacağını söyleyen Günyüz, “Kimi çocuklar bilgilendirici kitaplardan, kimi çocuklar çizgi roman tarzından, kimi çocuklar da öykü kitaplarından hoşlanırlar. Okuma becerilerinin geliştiği bu yaşlarda ilgi alanlarına göre kitaplar konusunda seçenekleri artırmak önem kazanmaktadır” diyor.

Günyüz, ortaokul yıllarının okumanın edebi yönünün keşfedildiği, okurların estetik duygularının gelişmesine katkı sağladığı bir dönem olduğuna dikkat çekiyor:

“İster edebi yönü güçlü, isterse güncel konular olsun kitaplar üzerinden dil zevki kazandırmaya, farklı edebi türlerle tanıştırmaya, kitaplar üzerinden dünyayı anlamaya ve algılamaya yönelik öğrenme stratejileri geliştirmeye bu dönemde daha da önem verilmelidir.”