Okuma yazmada hedef yüzde 100

8 Eylül tarihi, Birleşmiş Milletler Bilim ve Kültür Örgütü (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization – UNESCO) tarafından Okuryazarlık Günü olarak kutlanıyor. Eğitimin ve okuryazar olmanın önemini anlatmak için 1967 yılından itibaren kutlanan gün, tüm dünyada okuryazarlık oranını ve kaydedilen gelişmeyi de gözler önüne seriyor.

Dünyada özellikle gelişmiş ülkelerde okuryazarlık oranı yüzde 100’lere yaklaşırken, geri kalmış ülkelerde ise daha düşük oranlar görünüyor. UNESCO’nun 2016 rakamlarına göre Andorra, Finlandiya, Kuzey Kore, Lihtenştayn, Lüksemburg, Norveç, Özbekistan, Ukrayna nüfusunun tamamı (6 yaş üzeri) okuryazar olan ülkeler. Afganistan, Benin, Burkina Faso, Çad, Gine, Güney Sudan, Mali, Sierra Leone ise okuryazarlık oranının en düşük olduğu ülkeler arasında yer alıyor.

Türkiye’nin gurur tablosu

Türkiye ise eğitime yapılan yatırımlarla en hızlı yükselen ülkeler arasında yer alıyor. 1927 yılında yüzde 11 olan okuryazarlık oranı, 2008’de yüzde 91,8’e, 2023 yılı sonu itibariyle ise yüzde 97,6’ya yükseldi. Hedef ise birkaç yıl içinde nüfusun yüzde 100’üne ulaşmak. TÜİK’in 2025 yılı okuryazar istatistikleri açıklamasında yüzde 99’un geçileceği tahmin ediliyor.

12 yıl eğitim almak zorunlu

Türkiye’de 1928, 1960, 1971, 1981 ve 2001 yıllarında geniş kapsamlı kampanyalar düzenlenerek, genel nüfusun içindeki okuryazar oranı artırılmaya çalışılmıştı. 2012-2013 öğretim yılından itibaren ise yasayla zorunlu 12 yıl kesintisiz eğitime geçildi. Bu nedenle artık tüm Türk vatandaşlarının okuryazar olması yanında, örgün eğitim alması da zorunlu hale gelmiş oldu.

Her 4 kişiden 1’i yüksek eğitimli

Türkiye’nin eğitim konusundaki başarısı ise sadece okuryazarlık oranını yüzde 100’e yaklaştırmakla kalmadı. 2023 itibariyle 25 yaş ve üzerinde ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora mezunlarının oranı 2008’de yüzde 9,8 iken, 2023’te yüzde 24,6 oldu. Ortaöğretim mezunlarının oranı ise 2008’de yüzde 26,5 iken 2023’te yüzde 48,3’e yükseldi. Böylece 25 yaş üzeri nüfusta her 2 kişiden 1’i ortaöğretim, her 4 kişiden 1’i yükseköğrenim mezunu oldu.

Grafik: Fatih Ersoy