Ar-Ge harcamaları 81 milyar 922 milyon TL'ye yükseldi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılına ait Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması verilerini yayımladı. 

Verilere göre, gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre 26 milyar 965 milyon TL artarak 81 milyar 922 milyon TL'ye yükseldi.

Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki payı yüzde 1,13 

Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki oranı 2020 yılında yüzde 1,09 iken, 2021 yılında 7 trilyon 248 milyar 789 milyon TL'lik GSYH içindeki oranı yüzde 1,13'e yükseldi.

[Grafik: TRT Haber]

Sektörlere göre Ar-Ge harcaması

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler yüzde 70,7 ile en büyük paya sahip olurken, bunu yüzde 23,7 ile yükseköğretim takip etti.

Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam harcamalar içindeki payı ise yüzde 5,6 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları yüzde 49,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Mali ve mali olmayan şirketler ilk sırada

Ar-Ge harcamalarının 2021 yılında yüzde 62,4'ü mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının yüzde 25,1'ini, yükseköğretim yüzde 10,6'sını, yurt dışı kaynaklar yüzde 1,9'unu ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak yüzde 0,04'ünü finanse etti.

221 bin 811 Ar-Ge personeli çalıştı

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2021 yılında toplam 221 bin 811 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise toplam Ar-Ge personelinin 2021 yılında yüzde 67,4'ü mali ve mali olmayan şirketlerde, yüzde 28,2'si yükseköğretimde ve yüzde 4,4'ü kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı.

[Grafik: TRT Haber]

Kadın Ar-Ge personelinin oranı yüzde 32,1

Kadın Ar-Ge personel sayısı, 2021 yılında 71 bin 301 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 32,1'ini oluşturdu. Sektörler itibarı ile kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde yüzde 45,7, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette yüzde 30,4, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 26,6 oldu.  

Yüzde 31,2'si doktora veya eşdeğeri eğitim seviyesine sahip

Ar-Ge personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, Ar-Ge personelinin yüzde 34,9'unun lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 31,2 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 24,3 ile yüksek lisans, yüzde 4,8 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 4,8 ile lise ve altı kategorileri takip etti.

Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; yüzde 48 ile lisans, yüzde 20,7 ile yüksek lisans, yüzde 18,3 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 6,7 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 6,3 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması Ankara'da

2021 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 31,9'unu gerçekleştiren Ankara iken, bunu yüzde 28,5 ile İstanbul ve yüzde 9,8 ile Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova bölgesi takip etti.

Toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 29,5'i İstanbul, yüzde 19,3'ü Ankara ve yüzde 8'i Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova bölgesinde istihdam edildi.

En fazla harcama yüksek teknoloji faaliyetlerinde

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2021 yılında gerçekleştirilen 57 milyar 884 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 52,9'u Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının yüzde 85,2'si, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.

İmalat sanayiinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2021 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 32 milyar 773 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 47,5'inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. Bu oran 2015 yılında yüzde 35,3'tü.

İmalat sanayiindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 39,6'sı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, yüzde 8,3'ü orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve yüzde 4,6'sı düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.

İmalat sanayiinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2021 yılında en fazla araştırmacının 24 bin 630 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 16 bin 720 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 22 bin 299 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı.

Grafik: Hafize Yurt Ateş