Avrupa'da yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgının da etkisiyle son dönemde ekonomik sarsıntılar yaşanıyor. Birçok ülkede başta gıda ve enerji olmak üzere farklı sektörlerde tedarik sıkıntısı yaşanıyor.
İngiltere'de geçtiğimiz haftalarda ortaya çıkan akaryakıt sıkıntısı dünyanın gündemindeydi.
[Grafik: Bedra Nur Aygün/TRT Haber]
İngiltere'de akaryakıt krizi
Akaryakıt şirketlerinden bazılarının petrol istasyonlarını kapatacağını duyurmasının ardından benzin istasyonları önünde uzun araç kuyrukları oluştu.
Dev akaryakıt şirketleri yeterli sayıda sürücü olmaması nedeniyle bu kararı aldıklarını duyurdu. Araç sahipleri ülke genelinde endişeli. Başkent Londra başta olmak üzere uzun araç kuyrukları haftalardır devam ediyor.
Ülkede mevcut nakliye aracı sürücüsü sayısının ihtiyaç duyulan rakamın 100 bin altında bulunduğu ifade ediliyor.
Marketlerde raflar boşaldı
Tedarik zincirindeki kırılma yüzünden marketlerde de stoklar tükendi.
Londra'daki çeşitli marketlerde özellikle sebze ve meyve ürünleri ile hazır suların satışa sunulduğu raflar boş kaldı. İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden (AB) çıkış süreci Brexit'in ardından İngiltere'de şoför sayısının azalmasıyla patlak veren bu kriz nedeniyle tedarik zincirlerinde ciddi sorunlar yaşanıyor.
Şoför açığına geçici çözüm
Yaşanan krizi çözebilmek adına İngiltere düğmeye bastı. Yurt dışından 5 bin ağır vasıta sürücüsü ile 5 bin 500 tavukçuluk sektörü çalışanına 3 ay süreli geçici vize verilecek. Böylelikle, 10 bin 500 çalışan ekim itibarıyla yıl sonuna kadar geçici vize alabilecek.
İngiltere’de 2020 yılının başında 37 bin olan AB vatandaşı tır ve kamyon şoförü aktif olarak hizmet verirken, bu sayı şu anda 24 bin 350’e gerilemiş durumda. Ülkede nakliye şoförlerinin toplam sayısının halihazırda ihtiyaç duyulanın yaklaşık 100 bin altında olduğu belirtiliyor.
.png)
[Grafik: TRT Haber/Bedra Nur Aygün]
Market zincirlerinden hükümete uyarı
İngiltere'nin en büyük süpermarket zincirlerinden bazıları, Noel öncesinde müşterilerin panik halinde marketlere yönelebileceği konusunda hükümeti uyardı. Aynı zamanda tedarik krizi nedeniyle yakın gelecekte marketlerdeki fiyatlarda artış olabileceği belirtildi.
Dünyaca ünlü fast food şirketi ise tedarik zincirindeki aksamaları gerekçe göstererek, milkshake ve şişelenmiş içeceklerin satışını durdurdu.
Bazı zincir restoranlar da tedarik sorununu gerekçe göstererek restoranlarının kapatılacağını açıkladı.
Ordu benzin istasyonlarına akaryakıt taşıyor
İngiltere'de silahlı kuvvetler personeli, yaşanan kriz nedeniyle benzin istasyonlarına akaryakıt taşıyor.
100'ü şoför olan yaklaşık 200 asker, istasyonlar üzerindeki baskıyı hafifletmek için destek sağlıyor.
Fransa'da gıda kuyrukları
Pandeminin de etkisiyle zor günler geçiren ülkelerden birisi de Fransa. Son 10 yılın en yüksek enflasyonuna ulaşılan Fransa'da ülkedeki fiyat artışı dikkati çekiyor.
Ağustosta yüzde 2,4 olan yıllık enflasyon, enerji fiyatlarının etkisiyle eylülde yüzde 2,7'ye çıkarak Aralık 2011’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
Avrupa’da birçok ülkede olduğu gibi Fransa’da da enerji ürünleri fiyatlarının keskin artışı enflasyonun yükselmesine neden oluyor.
Ekonomik sorunlarla boğuşan üniversite öğrencileri, gıda ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yardım derneklerinin önünde uzun kuyruklarda bekliyor.
Özellikle Paris'te kiraların yüksek olması, öğrencilere yönelik konaklama ve iş imkanlarının azalması, ayrıca eylülde enflasyonun son 10 yılın en yüksek seviyesine ulaşması, öğrencilerin ekonomik darboğaza girmesine neden oldu.
Salgının da etkisiyle karşı karşıya kaldıkları ekonomik sorunların üstesinden gelemeyen üniversite öğrencileri, gıda yardımı yapan derneklere yöneldi.
Emlak sektöründe keskin yükseliş
Fransa'da yüksek fiyat artışının görüldüğü bir diğer alan ise emlak sektörü. Ülkede emlak fiyatları son 10 yılda ortalama yüzde 22 artmasına karşın büyük bölgesel farklılıklar dikkati çekiyor.
Başkent Paris'te fiyatlar yüzde 56'dan fazla artarken, artışlar Strazburg'da yüzde 40, Lyon'da yüzde 67 ve Bordeaux'da yüzde 73 oldu. Paris'te metrekare fiyatları 10 bin euro'nun üzerinde.
.png)
[Grafik: TRT Haber/Bedra Nur Aygün]
Almanya'da rekor kira artışı
Almanya'da da enflasyon yüzde 4'ü aşarak 28 yılın zirvesine çıktı. Konut inşaatı maliyetleri ağustos ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12,6 arttı.
Böylece inşaat maliyetleri, 1970'ten beri en yüksek seviyeye ulaştı. Kiralık evlere talep arttı ancak kira bedelleri de hızla yükseldi.
Berlin'de kiralar, 2010'dan bu yana ortalama yüzde 86 arttı.
Avrupa'da enerji krizi
Avrupa'nın genelinde bir de enerji krizi boy gösteriyor. Enerji fiyatları, tarihi zirvesini gördü.
Artan enerji tüketimi kış öncesi arzda kısıntı yaşanabileceği endişeleriyle birleşince doğal gaz fiyatları, Avrupa vadeli işlem piyasasında tarihinde ilk kez 1000 metreküpte 1000 dolar bandını aşarak rekor yeniledi.
Avrupa vadeli doğal gaz piyasasında fiyatların rekor seviyeye çıkmasına, kıtada yer altı doğal gaz depolama tesislerindeki doluluk oranlarının azalması, kış öncesi arzda azalış yaşanabileceği endişeleri ve ilgili piyasalardaki genel yukarı yönlü hareket neden oldu.
Doğal gaz fiyatlarındaki artış elektrik fiyatlarını da etkiliyor. Avrupa'da rekor düzeyde artan elektrik fiyatları nedeniyle tüketicilerin faturaları yükselirken, siyasiler soruna çözüm bulmaya çalışıyor.
Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, son dönemde artan enerji fiyatlarından, talebe rağmen üretimi artırmayan doğal gaz tedarikçilerini sorumlu tuttu.
5 ülkeden ortak bildiri
1 megavatsaat doğal gazın fiyatı, 16 aylık sürede 45 katına kadar çıktı. 3,5 euro'dan 160 euro'ya kadar yükseldi.
Fransa, İspanya, Çekya, Yunanistan ve Romanya maliye bakanları ortak bildiri yayımladı. Gaz piyasalarındaki işleyişin soruşturulmasını istediler. Mevcut gaz sözleşmelerinin neden yetersiz kaldığının da belirlenmesi çağrısında bulundular.
Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, ülkesinin resmen enerji krizine girdiğini açıkladı.
Çip krizi Avrupa'yı vurdu
Küresel çip krizi de hem otomotiv hem beyaz eşya sektörünü olumsuz etkiledi.
Alman otomotiv üreticisi Mercedes-Benz otomobil ve hafif ticari araç teslimatları yılın üçüncü çeyreğinde çip krizi nedeniyle yüzde 30,2 geriledi.
Japon otomobil üreticisi Mazda Motor da çip tedarik sıkıntısı sebebiyle 2 fabrikasında üretimini durdurma kararı aldı.
Dünya genelinde çip arzında yaşanan sıkıntılar, elektronikten otomobil ve beyaz eşyaya kadar fiyatlarda dalgalanmaya neden oluyor.
Birçok otomobil firması çip sıkıntısı nedeniyle üretimlerinin düştüğünü belirtirken, düşen otomobil üretimi ikinci el araçlarda dahi fiyatların artmasına neden oluyor.
Çip sıkıntısının 2023'e kadar otomobil fiyatlarını yüksek seviyelerde tutması bekleniyor.
