Çiftçiye destek yağdı

Sürdürülebilir bir gıda zincirinin anahtarı, tarım ve hayvancılığın güçlü ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesinden geçiyor. Bu nedenle çiftçilere verilen destekler de milli politikalar içinde önemli bir yer tutuyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, bünyesinde bulunan teşkilatlar aracılığıyla çiftçilere destek yağdırdı. Tarımsal sulamanın modernleşmesinden, elektrik kullanımına, gübreden damızlığa kadar onlarca kalemde verilen desteğin miktarı milyarları buldu.

Sulama Elektriğine Destek

Tarım ve Orman Genel Müdürlüğü vasıtasıyla tarımsal sulamada kullanılan elektriğin desteklenmesi amacıyla, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt illerinde 2022 yılında çiftçilere 2 milyon 736 bin 319 lira destek ödemesi yapıldı. Çiftçilere ait 149 bin 757 fatura ödendi. 2006-2023 arasında kırsal kalkınmanın desteklenmesi programı kapsamında 16 bin 362 projeye ve devam eden projelere 4,6 milyar lira hibe desteği verildi. Ayrıca 285 bin 410 makine ekipman desteği için 1,45 milyar lira olmak üzere toplam 6 milyar TL hibe yapıldı.

‘Kırsal Kalkınmada Uzman Eller Projesi’ kapsamında 2020-2022 döneminde bin 121 proje sahibine 110 milyon lira hibe ödemesi yapıldı. Lisanslı depoculuğu desteklemek için 2014-2021 arasında 131 lisanslı depoya 320 milyon lira kira desteği verildi. Toplam lisanslı depoculuk desteği ise 495,5 milyon lirayı aştı.

Genç Çiftçilere Teşvik

2016-2018 yılları arasında ‘Genç Çiftçi Destek Projesi’ kapsamında 47 bin 775 genç çiftçiye 1,433 milyon lira hibe desteği sağlandı. AB uyum süreci fonları (IPARD) ile iki ayrı dönemde 855 milyon 864 bin Euro ve 168 milyon 163 bin avro hibe ödemesi gerçekleştirildi. Arıcılık destekleri olarak toplamda 32 milyon 613 bin avro hibe ödemesi gerçekleşti. IPARD projelerinde kadın ve gençlere pozitif ayrım yapıldı.

Sulamada Modernizasyona Kaynak

Türkiye, ‘su stresi çeken ülkeler’ kategorisinde yer alıyor. Bu nedenle tarımdaki yüzde 50’leri bulan su kaybını önlemek adına, tarımda sulama modernizasyonu da büyük teşvik gördü. 2007 yılından itibaren değeri 1 milyon lirayı geçmeyen projelere yüzde 50 oranında modern sulama projesi desteği verildi. Damla sulama, yağmurlama sulama, mikro sulama gibi projeler için 2007’den bugüne 47 bin 589 proje ise 4 milyar 668 milyon 201 bin lira hibe destek verildi.

5 Ana Kategori

Bitkisel üretim, hayvansal üretim, kırsal kalkınma, su ürünleri ve tarım araştırma, geliştirme olmak üzere 5 ana kategoride yapılan destek ödemelerinin toplamı ise 2022-2022 yılları arasında 22 milyar lirayı buldu. 2002’de 1,8 milyar lira olan toplam destek 2023’te 57, 6 milyar liraya ulaştı. Yıl başında bu yana çiftçiye verilen destek ise 27 milyar lirayı geçti.

Tarım Sigortası Desteği

2005 yılında Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) kurulmuştu. Devlet destekli bu sigorta uygulamasıyla, 2005 yılında verilen destek 2,2 milyon lira iken, 2022 yılında 4,8 milyar liraya ulaştı. Sigorta yaptıran üreticinin kadın ve genç olması durumunda (40 yaşın altındakiler), yüzde 5 oranında prim indirimi de uygulanıyor.

Bitkisel Üretim Destekleri

Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü tarafından 2002 yılında 5 farklı ürüne verilen destekler 18 ürüne çıkarıldı ve 2009 yılından itibaren de ‘Havza Bazlı Destekleme Modeli’ne geçildi. Bu kapsamda 2022 yılında 1,8 milyar lira olan destek ödemeleri, 2023 yılında yaklaşık 11 kat artarak 19,4 milyar liraya ulaştı. Son 19 yıldaki toplam destek ise 159 milyar lira oldu.  Bu destekler içinde kadın ve genç çitfçilere yine pozitif ayrımcılık yapıldı. 81 ilde tohum, fide, fidan girdileri yanı sıra aşılama faaliyetleri ve hasat sonrası ürün işleme tesisleri için kadın ve genç çiftçilere yüzde 75 oranında hibe desteği verildi. Tıbbi aromatik bitkiler ve süs bitkileri yetiştirenlere ise ilave 5 puan verildi. Ayrıca 5 dekarın altında üretim yapanlara ‘Küçük Aile İşletmesi’ desteği de sağlandı.

Hayvancılığa Destek

TÜİK verilerine göre Türkiye’de 2002-2022 yılları arasında büyükbaş hayvan sayısı yüzde 72 artarak 17 milyona, küçükbaş hayvan sayısı yüzde 76 artarak 56,3 milyona, kanatlı sayısı yüzde 46 artarak 366,6 milyona, arı kovanı sayısı yüzde 116 artışla 8,9 milyona yükseldi. Süt üretimi yüzde 176 artışla 23,2 milyon tona yükselirken, kırmızı et üretiminde yüzde 151 artışla 23,2 milyon kiloya ulaşıldı. Kişi başı et üretimi yıllık 11,3 kilodan 23 kiloya yükseldi. 2022 yılında 4 kalemde yapılan destek ödemeleri, 2022’de 33 kaleme ulaştı. Hayvancılık Genel Müdürlüğü tarafından 2022 yılında hayvancılığa 9,7 milyar lira destek bütçesi sağlandı. Hayvancılık desteklerinde kadın ve genç çiftçilere ilave 10 puan verildi.

Su Ürünleri Desteği

Su Ürünleri Destekleme Genel Müdürlüğü tarafından yetiştiricilere 2003 yılında 1 milyon 72 bin lira destek verilirken, 2022 yılında bu destek 119 milyon 344 bin lirayı buldu. Son 20 yılda verilen toplam destek ise 1 milyar 641 milyon liraya aştı. Su ürünleri konusunda sadece üretimde değil, istilacı türler ile mücadelede de destek sağlandı. 2020 yılında başlatılan balon balığı avcılığı desteklemesiyle, Akdeniz’in canlı yapısı korunmaya çalışıldı. 2020 yılında 46 bin 192, 2021 yılında 9 bin 886, 2022 yılında 48 bin 193 adet olmak üzere 104 bin 270 balon balığı avlandı ve 658 bin 345 lira destek ödemesi yapıldı.

Balıkçılık Gemilerine ÖTV’siz Yakıt

Balıkçılık konusunda akaryakıt konusunda da üreticiye destek verildi. Balıkçı gemilerine ÖTV’si indirilmiş yakıt kullanım imkanı sağlandı. 2004-2022 arasında 1 milyon 586 bin milyon ton yakıt karşılığı olarak 2 milyar 55 milyon 804 bin liralık ÖTV alınmadı. 2002-2022 döneminde toplam 5 milyar 624 milyon 225 bin liranın üzerinde ‘Sübvansiyonlu Su Ürünleri Kredisi’ verildi.

Şeyma Özkaynak

Grafik