Cumhuriyet tarihinin en kapsamlı yapılandırma paketi Meclis'te

Kamuya olan borçların yapılandırılmasını da içeren kanun teklifi geçtiğimiz günlerde Meclis Başkanlığı'na sunuldu.

Bu hafta Plan ve Bütçe Komisyonu'nda ele alınacak teklife ilişkin, AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, Meclis'te düzenlediği basın toplantısında şunları kaydetti;

Vatandaşlarımızın vergi dairelerine hangi türden olursa olsun tüm borçlarını yeniden yapılandırma kapsamına aldık. Tüm vergiler, vergi cezaları, trafik, askerlik, nüfus para cezaları, köprü, otoyol, kaçak geçiş cezaları ve daha önce hiç yapılandırma düzenlemesinde yer almayan adli para cezaları, düzenleyici ve denetleyici kurullarca verilen idari para cezaları, 4207 sayılı kanun kapsamında Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun kaynaklı idari para cezaları gibi tüm idari para cezaları, öğrenim kredisi borçları, ecrimisiller, madenlerden devlet hakkı kaynak kullanımı, destekleme primi borçları gibi ne tür borç olursa olsun yapılandırılarak ödenebilecek.

Gümrük vergileri, idari para cezaları, gecikme faizi, gecikme zammı gibi feri alacakların da yapılandırma kapsamında 

SGK'ya olan sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, isteğe bağlı sigortalılık ve topluluk sigortası primi, ön değerlendirme, araştırma veya tespit aşamasında olan eksik işçilik prim tutarları, idari para cezaları, gecikme cezası ve gecikme zammı, 5510 sayılı kanunun ek geçici 5. maddesi kapsamındaki tarım veya orman işlerinde tazminat hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların sigortalılığından doğan prim borçları, ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarında çalışanlar, Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanların sigortalılığından doğan prim borçları, 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamındaki sigortalılıktan doğan primler, iş kazası, meslek hastalığı, malullük ve vazife malullüğü sonucunda doğan rücu alacakları, yersiz ödenen gelir ve aylıklardan doğan alacaklar.

Belediyelere, Gümrük Müdürlüklerine, İl Özel İdarelerine, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına, Milli Emlak Müdürlüklerine ödenecek borçları da kapsam içerisine aldık. Belediyelere ödenmesi gereken emlak vergisi başta olmak üzere tüm vergiler, vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları bu kapsam içerisinde. Belediye gelirleri kanunu kapsamında belirlenen ücret ve pay alacakları ile bunlara bağlı feri alacaklar, belediyelerin tahsil ettiği idari para cezaları, su, atık su, katı atık ücretleri ile bunlara bağlı feri alacaklar, belediyelerin sahip olduğu taşınmazlar ile bu taşınmazlarla yaptıkları satış, irtifak hakkı ve kiralama işlemlerinden kaynaklanan kullanım bedelleri ve hasılat payları, kira ve irtifak hakkı bedelleri, kaynak sularının kira bedeli yapılandırma kapsamında ödenebilecek. Büyükşehir belediyelerinin Çevre Kanunu'na göre aldığı katı atık ücret alacakları ile bunlara bağlı ferileriyle su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli alacakları ile harcamalara katılım payını da kanun kapsamına almış bulunuyoruz. 31 Aralık 2022 ve öncesindeki bütün kamu ile ilgili alacak ve borçlar yapılandırma kapsamı içerisinde değerlendirilmiş oluyor."

"Yapılandırılan borçlar 48 ayda tahsil edilecek"

AK Parti Grup Başkanvekili Elitaş, düzenlemeden yararlanmak isteyenlerin 30 Nisan 2023'e kadar ilgili idareye başvuracağını ve yapılandırılan tutarları peşin veya taksitler halinde ödeyebileceğini söyledi.

Yapılandırılan borçların ilk taksit ödemelerinin mayısta başlayacağını ifade eden Elitaş, "Bu teklifte vatandaşlarımızın uzun taksit süresi isteğini de yerine getiriyoruz. Bu kanunla yapılandırılan borçlar 48 ayda yani 4 yılda tahsil edilecek. Bugüne kadar yapılandırmalarımızda 36 ay şeklindeydi." dedi.

Trafik ceza puanları siliniyor

Elitaş, teklifle, sürücülerin ceza puanlarının belirli şartlarda silinmek suretiyle kişilerin tekrar ehliyet almalarının sağlandığını belirterek "Kanun kapsamında sicillerinde 5 ila 95 puan cezası olan kişilerin cezalarını sıfırlamış oluyoruz. 2,5 milyona yakın vatandaşımız ehliyetinin belirli bir süre ile alıkonulması işlemi de bu şekilde ortaya çıkmış olacak. Alkollü ve uyuşturucuyla araç kullanmak, drift yapmak ve ölümlü kazaya sebebiyet verenler hariç olmak üzere tüm trafik cezalarının puanlarını silmiş oluyoruz." diye konuştu.

Öğrenim kredi borçlarıyla ilgili de düzenleme yapıldığını aktaran Elitaş şöyle bilgi paylaştı:

"Öğrenim kredisindeki sildiğimiz borçların tamamı 27 milyar liraydı. Bu düzenleme yapılırken vergi dairelerine takipli olan borçlardaki endeks tutarlarını ve bunlara isabet eden gecikme zamlarını da sildik. Şimdi de Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu'na geçici bir madde ekliyoruz. Geri ödemesi başlamış veya takip için vergi dairesine bildirilmiş öğrenim ve katkı kredilerinden vadesi geldiği halde ödenmemiş bulunanların asıllarını vade tarihleriyle son değişiklikleri yaptığımız 7420 sayılı kanunun yayım tarihi olan 9 Kasım 2022 tarihi dahil olmak üzere gecikme zammı, yurt içi ÜFE tutarı, katsayı tutarı gibi alacakları da siliyoruz."

Elitaş, teklifle, vazgeçilen alacak miktarının ne kadar olduğunun sorulması üzerine, "Tüm borçların yapılandırılmasına ilişkin başvuru olması durumunda 361,8 milyar liranın borç yapılandırması kapsamında olacağını tahmin ediyoruz. Bunun yaklaşık 196 milyar lirası alacak aslı. Toplam donuk alacaklar diye ifade edeceğimiz 700 milyar lira toplam alacaklar var. Bunun 300 milyar liralık kısmı donuk alacaklar." dedi.

Teklifin, 14 milyon borçluyu ilgilendirdiğini kaydeden Elitaş, 2 bin liranın altındaki borçları sildiklerini, bu şekilde 7 milyon 691 bin 666 kişinin borcu bulunduğunu bildirdi.

Yapılandırılacak alacaklar

Teklifle, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), il özel idareleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı (YİKOB) ile ilgili alacaklara yapılandırma imkanı sunuluyor.

Alacaklar için 31 Aralık 2022 tarihi esas alınırken, vergiler, vergi cezaları, idari ve adli para cezaları, gümrük vergileri ve idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası gibi fer'i alacaklar kapsama dahil ediliyor.

Bu idarelerin Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip ve tahsil edilen diğer alacakları ile belediyelerin, su, atık su ve katı atık gibi alacakları da düzenleme kapsamında yer alıyor.

Teklifle ayrıca işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan ya da kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanına ilişkin düzenlemeye gidiliyor.

Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31 Aralık 2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2005'ten itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2014'ten itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Kasım 2016'dan itibaren aylık yüzde 0,75 oranını ifade edecek.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, il özel idareleri, belediyeler ve YİKOB tahsil dairelerince takip edilen kesinleşmiş amme alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin kesinleşmiş bazı alacaklarından düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan vergiler ve vergi cezaları, idari para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'a göre takip edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, gecikme cezası gibi fer'i alacaklar yapılandırılacak.

İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden alacaklar da kesinleşmiş alacak olarak yapılandırılacak.

Her bir taşıt için ödenecek olan MTV, taşıta ilişkin idari para cezaları ile geçiş ücretinin en az yüzde 10'unun ödenmesi şartıyla taksit ödeme süresince fenni muayeneye izin verilecek.

Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kağıdı ve alkollü içkilerin üreticileri ve ithalatçılarının, ürünlerinde kullanmaları gereken özel etiket ve işaretleri kullanabilmeleri için yapılandırılan ve vadesi 1 Mart 2016'dan sonra gelen Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nda yer alan ürünlere ilişkin özel tüketim vergisi ve vadesi 1 Ekim 2020'den sonra gelen katma değer vergisi ile bu vergilere ait beyannameden doğan damga vergisinin tamamının ödenmesi şartı getiriliyor.

Belediyelerin su, atık su ve katı atık ücretleri ile sunduğu bazı hizmetlerden kaynaklanan ücret alacakları ile aldığı bazı paylar ile büyükşehir belediyelerinin katı atık ücretleri ile su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli ile harcamalara katılma payı alacakları ve YİKOB'ların alacakları yapılandırılacak.

Düzenlemeden yararlanmak isteyenlerden, diğer şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şartı aranacak.

Söz konusu kurumların kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan amme alacakları da teklifin kapsamında yer alıyor. Buna göre, düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış veya dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar, istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş ya da istinaf/itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş veya karar düzeltme talep süresi geçmemiş veya karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar da yapılandırılacak.

Teklifle sadece vergi cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ilişkin olarak dava açılmış olması halinde ödenecek tutarlar, düzenleme kapsamındaki idari para cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması da düzenleniyor.

Düzenlemenin yayımı tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine devam edilecek. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, tarh edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden yararlanma, ihbarname tebliğine bağlı başvuru ve ödeme süreleri belirlenerek kurala bağlanıyor.

Buna göre, düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilişkin olarak iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın yüzde 25'ini belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde cezanın kalan yüzde 75'inin tahsilinden vazgeçilecek.

Düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, yayımı tarihinden önce pişmanlık talebiyle veya izaha davet kapsamında verilip, ödeme yönünden şartların ihlal edildiği beyannameler ile kendiliğinden verilen beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla tebliğ edilmemiş vergi cezaları hakkında da bu hükümler uygulanacak.

Düzenlemenin yayımı tarihinden önce tamamlandığı halde bu tarihte veya bu tarihten sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komisyonu kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve tebliğ işlemleri yapılması ve belirlenen tutarın, belirtilen süre içinde ödenmesi şartıyla teklifin hükümlerinden yararlanılabilecek.

Bu düzenleme hükümlerinden yararlanacak mükellefler, Vergi Usul Kanunu'ndaki uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi cezalarında indirim, Gümrük Kanunu'nun uzlaşma, Kabahatler Kanunu'nun peşin ödeme indirimi ile Devlet İhale Kanunu'ndaki indirim hükümlerinden yararlanamayacak.

Tahsilinden vazgeçilecek alacaklar

Düzenlemeyle Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen alacaklardan, vadesi 31 Aralık 2022'den önce olduğu halde 1 Ocak 2023 itibarıyla ödenmemiş ve tüm tahsil daireleri itibarıyla asli ve feri toplamı 2 bin lira ve altında bulunanların tahsilinden vazgeçilecek.

Bu kapsamda terkin işlemlerinde amme borçlusu adına tahakkuk etmiş borçlar esas alınacak borçlunun müteselsil sorumluluk veya ikincil sorumluluklar kapsamında ödemesi gereken tutarlar dikkate alınmayacak. Ayrıca 2 bin liralık tutarın tespitinde 1 Ocak 2023'te vergi dairesi kayıtlarında bulunan tutar esas alınarak terkin işlemleri gerçekleştirilecek.

Bu tutarın tespitinde 1 Ocak 2023 itibarıyla tahsil dairesi kayıtları esas alınacak. Tahsilinden vazgeçilen alacaklar ile ilgili açılmış davalar, alacaklı tahsil dairesinin alacağın terkin edildiğine ilişkin bildirimi üzerine mahkemesince sonlandırılacak. Düzenlemenin yayımı tarihinden önce ödenmiş olan tutarlar iade edilmeyecek.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında idari para cezası verildiği halde düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla ilgilisine tebliğ edilmemiş idari para cezaları tebliğ edilmeyecek, tebliğ edilmiş olanların tahsilinden vazgeçilecek ve tahsil edilenler iade edilmeyecek.

SGK'nin iş kazası, meslek hastalıkları gibi sebeplerle işverene rücu edilen alacakları ve emekli aylıklarından yersiz ödenenlerden kaynaklı alacaklarına karşılık olarak sattıkları ürün bedellerinden kesinti yapılmak suretiyle SGK'ye ödenmesi gereken prim alacakları yapılandırılabilecek.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamından çıkarılan iş yerlerine ilişkin olup, ödeme süresi 31 Aralık 2020 veya önceki bir tarih olduğu halde ödenmemiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ve idari para cezası asılları toplamı 500 lirasını aşmayan alacaklar ile tutarına bakılmaksızın bu alacaklara bağlı feri alacaklardan tutarı 10 bin lirayı aşmayanların tahsilinden vazgeçilecek.

Teklif kapsamında yer alan diğer yapılandırma borçları

TOBB ile Odalar ve Borsalar Kanunu kapsamında üyelerin oda ve borsalara olan aidat, navlun hasılatından alınacak oda payları ve borsa tescil ücreti ile oda ve borsaların TOBB'a aidat borçları; Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu kapsamında meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğine olan birlik payı borçları; Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu hükümlerine göre esnaf ve sanatkarların üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların birlik ve üyesi oldukları federasyonlara, birlik ve federasyonların Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonuna olan katılma payı, esnaf ve sanatkarların meslek eğitimini geliştirme ve destekleme fonu borçları; Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatların ve stajyer avukatların ilgili barolara olan baro kesenekleri ile Türkiye Barolar Birliğine olan staj kredisi borçları; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları; Türk Tabipleri Birliği Kanunu hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Merkez Konseyine olan birlik payı borçları; Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Türk Diş Hekimleri Birliğine olan birlik payı borçları; Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Türk Veteriner Hekimleri Birliğine olan birlik payı borçları."

Genç girişimcilere sağlanan kazanç istisnası tutarı, 1 Ocak 2023'ten itibaren geçerli olmak üzere, gelir vergisi tarifesinin ikinci diliminde yer alan tutar olarak belirlenecek.

Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla geri ödemesi başlamış veya takip için vergi dairesine bildirilmiş öğrenim ve katkı kredilerinden vadesi geldiği halde ödenmemiş olanların asıllarına vade tarihleriyle 9 Kasım 2022 tarihleri arasında gecikme zammı, Yİ-ÜFE tutarı, katsayı tutarı gibi alacaklar hesaplanmayacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilen tutarlar iade edilmeyecek.