Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, önümüzdeki dönemde gerçekleştireceği bölgesel iş birlikleriyle, Türkiye'nin doğalgaz ticareti merkezi olma hedefine katkı sağlayacak çalışmalara hız verdi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2017 Yılı Bütçe Sunumu'ndan derlenen bilgilere göre, Türkiye transit petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde jeopolitik ve stratejik liderliğini sürdürmek istiyor.
Avrupa'nın en fazla enerji ithal eden ülkeleri arasında yer alan Türkiye'nin yıllık doğalgaz tüketimi yaklaşık 50 milyar metreküpü buluyor. Bu kapsamda arz güvenliğini garanti altına almak isteyen Türkiye, doğalgaz boru hatları projelerine ağırlık veriyor.
Mevcut projeler
Türkiye'nin şu an uluslararası alanda 5 doğalgaz boru hattı bulunuyor. Türkiye, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı, Mavi Akım ve Türkiye-Rusya Doğalgaz Boru Hattı ile Türkiye-İran Doğalgaz Boru Hattı'ndan gaz tedarik ederken, Avrupa ile bağlantıyı sağlayan Türkiye-Yunanistan Doğalgaz Boru Hattı üzerinden de Yunanistan'a gaz gönderiyor.
Türkiye 2007'de faaliyete giren Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı üzerinden yıllık 6,6 milyar metreküp, Mavi Akım'dan 16 milyar metreküp ve Türkiye-Rusya Doğalgaz Boru Hattı'ndan da 14 milyar metreküp gaz ithal ediyor. İran üzerinden ise boru hattıyla Türkiye'ye yıllık yaklaşık 10 milyar metreküp gaz girişi sağlanıyor.
Komşu ülke Yunanistan ile 2007'de işletmeye giren boru hattından da yıllık 750 milyon metreküp gaz Yunanistan'a gönderiliyor.
Hayata geçecek projeler
Bakanlık, Azerbaycan'dan Türkiye ve Avrupa'ya doğalgaz taşıyacak Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ve bu projenin Avrupa ayağı olarak görülen Trans Adriyatik Boru Hattı ile (TAP) Türk Akımı'ndaki gelişmeleri yakından takip ediyor.
Bu kapsamda yürütülen çalışmalar neticesinde TANAP'tan 2018'de 16 milyar metreküp doğalgaz gönderilmesi planlanıyor. Bu miktarın 6 milyar metreküpü Türkiye'ye, 10 milyar metreküpü de TAP vasıtasıyla Avrupa'ya sevk edilecek. Söz konusu boru hattı Yunanistan'ın kuzeyi, Arnavutluk ve Adriyatik Denizi'nden geçerek doğalgazı İtalya'ya ulaştıracak. Mevcut uzunluğu 878 kilometre olacak boru hattının, 2020 yılında faaliyeti geçmesi planlanıyor.
TANAP'ta, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi SOCAR'ın yüzde 58, BP'nin yüzde 12 ve Boru Hatları İle Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ) de yüzde 30 payı bulunuyor.
Ayrıca, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ve Rus Enerji Bakanı Aleksandr Novak tarafından imzalanan Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesinin 2019'da hayata geçmesi planlanıyor.
Proje kapsamında inşa edilecek iki hattan toplam 31,5 milyar metreküp doğalgaz geçecek. Bu miktarın 15,75 milyar metreküpü Türkiye'ye, kalan kısmı ise Avrupa'ya gönderilecek. Türk akımı hattı, Rusya kıyısındaki Anapa şehrinden denize girerek, İstanbul'un 100 kilometre batısında yer alan Kıyıköy'den karaya çıkacak. Projenin Avrupa giriş noktası üzerinde ise görüşmeler sürüyor.
Rusya, Batı Hattı vasıtasıyla Türkiye'ye Ukrayna üzerinden doğalgaz gönderiyor. Rusya'nın Ukrayna ile yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle Türkiye'ye gönderdiği doğalgaz miktarında azalma olabiliyor. Bunun önüne geçmek isteyen Türkiye ve Rusya, Türk Akımı'nı hayata geçirmeyi planlıyor.
Öte yandan, Türkiye-Bulgaristan enterkonnektörü (İTB) doğalgaz iletim sistemine yönelik çalışmalar da devam ediyor. İki ülke arasında 2014'te imzalanan mutabakat zaptıyla çift yönlü gaz akışının sağlanması hedefleniyor.
Muhtemel projeler
Türkiye'nin doğalgaz ticaret merkezi olma hedefine önemli katkı sağlayacak projelerden biri de Türkiye-İsrail Doğalgaz Boru Hattı Projesi. İki ülke arasındaki ilişkilerinin altı yıl aradan sonra tekrar normalleşme sürecine girmesiyle İsrail ve Doğu Akdeniz bölgesindeki doğalgaz projeleri yeniden gündeme geldi.
Bu kapsamda, İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Albayrak, 13 Ekim'de İstanbul'da bir araya geldi. Görüşmede Türkiye'den Avrupa'ya doğalgaz ihracı yapacak bir boru hattı kurulmasının değerlendirildiğini belirten Steinitz, "Türkiye seçeneği çok önemli. Bu konuyla ilgili iki hükümet arasında özel bir diyalog kanalı açmaya karar verdik. Böylelikle, bu opsiyonun mümkün olup olmadığını ve fizibilitesini görüşeceğiz." ifadelerini kullanmıştı.
Bakan Albayrak da İsrailli Bakan ile bölgedeki doğalgaz rezervleriyle ilgili görüştüklerini dile getirerek, "Doğu Akdeniz gazı hem Türkiye hem bölge için olumlu bir alternatif. Gelişmeleri göreceğiz." değerlendirmesinde bulunmuştu.
Türkiye, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nden almayı planladığı doğalgaz için de somut adımlar atmaya başladı. Bu kapsamda nisanda Kuzey Irak sınırından Mardin'e uzanması planlanan 185 kilometrelik Şırnak doğalgaz boru hattının ihalesi yapıldı.
Kuzey Irak'tan boru hattı vasıtasıyla getirilmesi planlanan doğalgazın Türkiye'ye ve buradan Avrupa'ya gönderilmesi seçenekler arasında yer alıyor. Bölgede 5 trilyon metreküplük doğalgaz rezervi bulunduğu ve bu miktarın Türkiye'nin yaklaşık 50 yıllık doğalgaz ihtiyacını karşılayabileceği ifade ediliyor.
Öte yandan Türkiye, Türkmenistan'ın TANAP hattına bağlanması durumunda bu ülkeden de doğrudan doğalgaz tedarik etmek istiyor.
Boru hatları dışındaki gelişmeler
Türkiye, mevcut boru hatlarının haricinde doğalgaz ihtiyacının kalan bölümünü sıvılaştırılmış doğalgaz terminalleri (LNG) üzerinden temin ediyor. Marmara Ereğlisi LNG terminali ve İzmir Aliağa LNG terminali üzerinden yıllık 12 milyar metreküp gaz girişi sağlanıyor. İşletmede bulunan söz konusu LNG terminallerinin mevcut kapasitelerinin artırılması için çalışmalar yürütülüyor.
Bakanlık, aralık ayında Aliağa'daki LNG terminalinin günlük kapasitesinin 16 milyon metreküpten 25 milyon metreküpe ve gelecek yıl da 39 milyon metreküpe çıkarılmasını planlıyor.
İki LNG terminali dışında, yüzen LNG terminalleri (FSRU) projeleri için de düğmeye basıldı. Bakan Albayrak, FSRU teknolojisinin Türkiye için çok önemli olduğunu belirterek, "FSRU tesisini bu yıl sonu itibarıyla devreye alacağız ve bunu 9 ay gibi belki de rekor bir sürede yapmış olacağız. Kış öncesinde Türkiye'ye günlük ek 20 milyon metreküp gaz basma kapasiteli sistemi devreye almak bizim için çok önemli bir gelişme." ifadelerini kullanmıştı.
FRSU ve LNG terminallerine ek olarak, doğalgaz depolama alanında da çalışmalar sürüyor. Türkiye'nin tek yer altı doğalgaz depolama tesisi Silivri'de bulunuyor. BOTAŞ tarafından işletilen tesis, yıllık 2,6 milyar metreküp doğalgaz depolama kapasitesine sahip.
İkinci depolama tesisinin ise Tuz Gölü'nde yapılması planlanıyor. Bakan Albayrak, Tuz Gölü'nde inşa edilecek tesise ilişkin, "Ocak ayında güzel bir sürprizimiz olacak. Tuz Gölü'ndeki depolama tesisinin altyapı güncellemesine dayalı ortaya koyduğumuz bir çalışma vardı. Süresini öne çektik. Bu kış devreye alınması için inşallah ilk kaverne gazının basılmasıyla ilgili töreni başlatacağız." açıklamasında bulundu.
Mersin'in Tarsus ilçesinde de bir doğalgaz depolama tesisinin inşası için çalışmalar sürüyor. Bu kapsamda, Tekfen Holding'e bağlı Tekfen İnşaat ve Tesisat ile Alman HMB'nin yer aldığı konsorsiyum, Mersin-Tarsus'ta yer altı doğalgaz depolama tesisleri işine yönelik 2,4 milyar avro tutarında iki sözleşme imzaladı. Tarsus'ta birbirine yakın iki sahada, toplam 4 milyar metreküp kapasiteli yer altı doğalgaz depolama tesisi inşa edilecek.
Öte yandan, tüm bu çalışmalara ek olarak Türkiye'nin enerji ticaret merkezi olabilmesi için enerji borsasının ve uluslararası piyasa entegrasyonunun da güçlendirilmesi hedefleniyor. AA
0.5ºC
Ankara
