Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden otomotivde şubat ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 26 artışla 2,8 milyar dolarlık ihracat yapılarak, aylık bazda tüm zamanların rekoru kırıldı.
Aynı dönemde otomobil ve hafif ticari araçların toplam satışına bakıldığında ise 2008 yılında tüm zamanların rekoru olarak kayda geçen rakamlara oldukça yaklaşıldığı görüldü. Bu süreçte dikkat çeken bir diğer nokta ise ikinci el otomobil piyasasındaki fiyat düşüşü oldu.
Peki ne oldu da özellikle son 2 yıldır herkesin bir şekilde ‘şikayetçi’ olduğu sektörde sıfır satışlar arttı, ikinci elde fiyatlar azaldı? Araba almak isteyenler beklemeye devam ederse ‘daha ucuza’ araç alabilirler mi? Ve herkesin merak ettiği soru; yeni bir ÖTV indirimi gelir mi?
Tüm bu soruların yanıtı sektörün nabzını en iyi tutan isimlerden biri olarak kabul edilen otomotiv uzmanı Erol Şahin ile konuştuk.
[Son aylarda ikinci el otomobil piyasasında fiyatların düşmesi sektörü hareketlendirdi. Foto: AA]
Piyasalarla ilgili konuşulanlar algı mı gerçek mi?
Otomotiv piyasası her ne kadar ülke ekonomisinin taşıyıcı kolonlarından biri olsa da yine de kimi dönemlerde en çok eleştirilen alanlardan birisi… Bayilerin kazancı, oto galericilerin piyasa fiyatlarını yükselttiği, kimi odakların kasıtlı olarak belli dönemlerde araba satmadığı gibi çok farklı iddiaları hepimiz duyuyoruz.
Erol Şahin bu konuları değerlendirmeden önce ‘Ne oldu da bu duruma geldik?’ sorusuna cevap aranması gerektiği görüşünde… Sektörün 2018’de ‘kur atağı’ denilen bir krizle karşı karşıya kaldığı anımsatan Şahin, o dönemde kurda yaşanan dalgalanmalardan herkes gibi otomobil piyasası oyuncularının da nasibini aldığını söyledi.
[Otomotiv Uzmanı Erol Şahin.]
ÖTV indirimi ile rahat bir dönem yaşandı
Hükümetin süreci gördüğünü ve karşılığında 2018'de ‘ÖTV indirimi’ kozunu ortaya koyduğunu anımsatan Şahin, vatandaşların bu dönemde sıfır otomobile yöneldiğini ve ikinci el piyasasında fiyat düşüşlerinin yaşanmaya başladığını anlattı.
Erol Şahin’in verdiği bilgiye göre ÖTV indirimi bittikten sonra satışlar sert bir düşüş yaşadı. Bu kez de ikinci el piyasasında ‘fiyatları sabit tutalım ya da biraz daha düşürelim’ algısı ile hareket edildi ve sıfır otomobillerde fiyat artsa da ikinci el piyasasında 2020 başlarına kadar zamlı araç satışı olmadı.
Sıfır otomobil gelmeyince ikinci el kıymete bindi
Peki ne oldu da ikinci el otomobil fiyatları bir anda yükseldi, hatta kimi çevrelerde otomobil ‘yatırım aracı’ olarak kabul edilmeye başladı?
‘Pandemi’ diyor Erol Şahin… Buna göre; sıfır araç arzı piyasalara yeterince sunulamadı ve bu nedenle vatandaşlar ikinci el araçlara yöneldi. Talep artınca haliyle fiyatlar da yükseldi…
2020 yılının ocak ve şubat döneminde ikinci el otomobil piyasasının bir önceki yıla göre ortalama yüzde 70 büyüdüğünü anımsatan Şahin, o dönemi şöyle özetledi:
“Aslında ikinci el piyasası için yukarı bahsettiğim zamsız geçen 1,5 yılın acısını çıkarttı desek yanlış olmaz. Hareketlenme başlamışken çok ilginç bir hamle daha geldi, nisanda faizler Cumhuriyet tarihinin en düşük seviyesine çekildi. Herkes kredi aldı. Kimisi eve yöneldi, kimisi arabaya.
Talep artınca fiyatlar da kısa sürede yukarı doğru ivmelendi. Bunların arasında ‘bir araba alayım 6 ay sonra 50 bin TL fazlasına satarım’ diyenler de vardı. Öyle bir dönem oldu ki herkes bu algıya kapıldı ve özellikle kimi bazı siteler üzerinden fiyatlar bir anda çok yukarı taşındı.”
[Otomotiv sektörü Türkiye'nin en önemli ihracat kalemlerinden biri olarak öne çıkıyor.]
Para politikası değişti fiyatlar düştü
Erol Şahin, daha sonra sıkı para politikasını geçildiğini, dolayısıyla kredi musluklarının kapandığını ve nihayetinde satışların azaldığını anlattı.
“Kasım 2020’de satılmayı bekleyen sıfır araç sayısı 35 bini aştı” diyen Şahin, şunları söyledi:
“Burada bir noktanın altını çizmek gerek… Bu araçların büyük çoğunluğu vatandaşa ait. Galericilere, bayilere değil… Kredi kolayken almış, yüksek fiyattan satarım demiş ve beklemiş. Ama elinde kalmış. Evdeki hesap çarşıya uymamış. Şimdi ya daha da bekleyecek ya da olması gereken fiyata satacak.
Toplumda yanlış bir algı var; ‘Esnaf fiyat yükseltiyor’ diye… Esnafın işi arabayı almak, bekletmeden satmak. Bundan da bir pay kazanmak. Esnafta kalan her araç aslında zarar yazıyor. Aylık stok maliyeti araç başına yüzde 2. Bu nedenle esnafın arabaları satın alıp, sonra fiyatların yükselmesini bekleyip, ardından yüksek fiyata araç sattığını söylemek çok doğru değil.
Ben fiyatların yükselmesinde en büyük etkenin kısa vadede para kazanma beklentisinde olan tüketicilerin olduğunu düşünüyorum. Eğer siz 100 bin liralık arabanızı bir site üzerinden 200 bin liraya satmak istiyorsanız ve bir başkası da gelip gerçekten de 200 bin lira veriyorsa o aracın değer o noktaya ulaşıyor.”
ÖTV indirimi gelir mi?
Erol Şahin’e son olarak herkesin aklındaki “Yeni bir ÖTV indirimi gelir mi?” sorusunu yöneltiyoruz.
Bu yıl devletin 39,5 milyar TL ÖTV hedefi olduğunu hatırlatan Şahin, “ÖTV indirimi beklentisi şu an için pek gerçekçi değil… Peki paranız var, ikinci el araç almak istiyorsunuz ve fiyatlar uzun süredir düşüyor… Beklemeli mi yoksa almalı mısınız? Bence ihtiyaç var ise almalı vatandaşlar. ‘En iyi alım zamanı mevcut zamandır’ lafını önemsiyorum otomotiv piyasasında” yanıtını veriyor.
1.8ºC
Ankara
