Kripto paralar, bugünlerde herkesin dilinde. Dijitalleşmeyle birlikte hayatımıza daha çok giriyor. Sistemin nasıl işlediği halen tam olarak bilinmiyor. Ama günlük alışverişte kullanan iş yerleri bile var. Bazı noktalarda ATM'leri bile bulunuyor.
Türkiye’deki bazı alışveriş merkezleri ve noktalarda kurulan ATM’lerden 6 farklı seçenekte işlem yapılabiliyor.
Kripto paralar hayatımıza 2009'da girdi. Bugün dünyada işlem gören 4 bin 300'den fazla çeşidi var. Piyasa değeri yaklaşık 1,7 trilyon dolar. En çok bilineni Bitcoin. Peki, fiyatı neye göre belirleniyor, son günlerdeki hızlı yükselişlerin sebebi ne?
"Her 4 yılda bir arz edilen Bitcoin miktarı yarıya indiriliyor"
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi İsmail Hakkı Polat, fiyat artışının sebebini anlattı:
"Her 10 dakikada bir ne kadar Bitcoin üretileceği belli. Her 4 yılda bir arz edilen Bitcoin miktarı yarıya indiriliyor, yani yüzde 50 indiriliyor ve bu azalan arzla artan talep karşılaştığında ekonominin doğal kuralı işliyor ve fiyat keskin bir şekilde yükseliyor."
"Evi, arabayı satıp kripto paralara yatırmak asla düşünülmeyecek şeyler"
Bitcoin 2010 yılında sadece 6 sentti. 2017'de fiyatı 20 bin doları geçti ama bir yıl sonra sert bir düşüş yaşandı. 2021 ise tüm rekorları kırdığı yıl oldu. Bu da kripto paraya ilgiyi artırdı. Ancak uzmanlar uyarıyor. İsmail Hakkı Polat, dikkat edilmesi gerekenleri anlattı:
"Bu piyasalar son derece oynak piyasalar. Bugün 10 kat yükselir, yarın 9 kat düşer. Bu piyasaları bilen bir bilgi, görgüye ihtiyaç var. Olmadığı takdirde en yüksekten alıp, en düşükten satmak gibi çok korkunç bir riske girersiniz. Hele evi, arabayı satıp kripto paralara yatırmak bunlar asla düşünülmeyecek şeyler."
Fiyatı arttıkça ilgi görmeye başladı
Dünyada kripto paraları cazip hale getiren etkenler var. Başlarda bu etken özellikle suç dünyasının gösterdiği ilgiydi. Ancak fiyatı arttıkça uluslararası piyasalarda daha çok ilgi görmeye başladı.
Türk-Alman Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Elif Nuroğlu, "Uluslararası para transferi yaptığınızda swift kodu var, ciddi bir vergi kesintisi var ve bu vergi kesintisi Bitcoinde olmuyor. Bu da onu cazip kılan şey" dedi.
"Oldukça spekülatif bir varlık"
Kripto paraların inişli çıkışlı sert hareketleri tedirgin ediyor. Örneğin ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, Bitcoin için "Çoğu zaman yasa dışı finansman için kullanılıyor. Oldukça spekülatif bir varlık" uyarısını yaptı.
Devletler bir yandan bu piyasaya bir düzenleme arıyor, diğer yandan kendi paralarını hazırlıyor.
Kripto para düzenlemesi nasıl olmalı?
Türkiye, kripto para işlemlerinde kullanıcı sayısına göre dünyada dördüncü, Avrupa'da birinci sırada. Peki, düzenleme nasıl olmalı? İsmail Hakkı Polat'ın önerileri:
"Devletin öncelikle kripto para alanını düzenlemesi lazım. Sonra da bu kripto para alanıyla kendi parasal işleyişini entegre edip onun üzerinden bir dijital para ekosistemi kurması lazım."
Gelişmeler gösteriyor ki kripto para önümüzdeki yıllarda hayatımızda daha çok yer alacak. Ama yeterli derecede bilgilenmeden, hatta uzmanlaşmadan bu piyasaya girmek zarar etme tehlikesini de barındırıyor.
Haber: Enes Babacan
Kamera: Yunus Yaman, Özden Ayaz
11.2ºC
Ankara
