Dünyada pazar büyüklüğü 2 trilyon doları aşan sektörde, 451 borsada 16 binden fazla kripto para cinsi işlem görüyor.
Kullanıcı sayısı açısından Avrupa'da birinci, dünya genelinde de dördüncü sırada yer alan Türkiye'de yaklaşık 14 milyon kişi bu borsalarda işlem yaptı.
Kripto para dolandırıcılığı geçen yıl yüzde 81 artarak 7,7 milyar dolara çıkarken, halı çekmenin gerçekleşme oranı yüzde 77'ye kadar yükseldi.
"Dolandırıcıların hedefi oluyor"
Global Bilişim Derneği (BİDER) Başkanı Şenol Vatansever, kripto para konusunda Türkiye'de ciddi pazar büyüklüğünün söz konusu olduğunu söyledi.
Türk borsalarının günlük işlem hacimlerinin 1 milyar dolar seviyesine kadar çıkabildiğini belirten Vatansever, "Özellikle kripto para tarafı hem Türkiye hem de dünyada ciddi anlamda ilgi çektiği için burası dolandırıcıların hedefi oluyor. Bunlardan en sık bilinenlerinden biri son dönemde gündeme gelen 'rug pull' yani halı çekme dolandırıcılığı. Kripto para geliştiricilerinin, alıcıları çekip paranın değerini yükselttikten sonra alım satım işlemlerini durdurarak elde ettikleri parayla kaçtığı, kripto parayı likitsiz bıraktığı dolandırıcılık yöntemine halı çekme deniyor." dedi.
Fenomen dizinin adıyla dolandırıldılar
Vatansever, en büyük halı çekme dolandırıcılıklarından birinin "Squid Games" isimli kripto parada yaşandığına değindi.
Güney Kore yapımı dizinin adının kullanıldığı projede tokenların ilk gün 1 sentten işlem görmeye başladığına, sadece 72 saat içerisinde 4,42 dolara kadar çıktığına dikkati çeken Vatansever, "Ardından 1 Kasım Pazartesi günü 3,5 saat içerisinde 38 dolardan 2 bin 861 dolara kadar yükseldi. Ancak bu süreçte yatırımcıların ne para çekebilmelerine ne de satmalarına izin verildi. Ardından 5 dakika içerisinde yüzde 99.99 düşüşle neredeyse sıfıra geldi. Yani en tepedeki seviyeden 100 bin dolar yatırım yapmış birisinin parası 1 doların altına düştü." diye konuştu.
Anonim profillerle ya da bu projeyle ilgili ekip üyelerinin bile olmadığı web siteleri üzerinden halka açık satışlar yapıldığını ve buralarda çok ciddi mağduriyetlerin yani halı çekme vakalarının yaşandığını anlatan Vatansever, şöyle devam etti:
"Tabii burada sektörü yönlendirenler arasında Twitter'da yoğun olmak üzere fenomenler var. Bunların takipçilerinin de beklentisi 'Ben 1 koyayım 50 alayım, 100 katı yapayım' şeklinde olduğu için oldukça riskli projelere tüm varlığıyla yatırım yapıldığında ciddi anlamda sıkıntı yaşanabiliyor. Tamamen gözden çıkarabileceğimiz bir miktarla yani kenarda duran paranızla yatırım yapabilirsiniz."
"Burada vatandaşların korunması önemli"
Vatansever, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kripto para yasa düzenlemesinin TBMM'ye geleceğine yönelik açıklamasının ardından sektörün hareketlendiğini bildirdi.
Twitter'da 26 Aralık'ta oluşturulan "Kripto yasa taslağını konuşuyoruz" isimli sohbet odasında AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş'a konunun önemini aktardıklarını dile getiren Vatansever, "Bu sadece vergi amaçlı çıkarılmış bir düzenleme değil. Burada vatandaşların korunması önemli. İşte Thodex vakası daha önce yaşanmıştı. Ondan sonra da yaşanan vakalar oldu. Bu yasa, vatandaşların dolandırılmaması, kripto para borsalarının düzenlenmesi, diğer taraftan da özellikle ekonomik anlamda Türkiye'ye yeni fırsatların kapılarının açılmasını sağlayacaktır." ifadelerini kullandı.
Elitaş'ın konuyla ilgili kesimleri TBMM'de de dinlediğini anlatan Vatansever, "Böylece bu konuda bir inisiyatif başlatıldı. Girişimci İş Adamları Vakfı (GİV) ev sahipliğinde sektördeki paydaşlar bir araya geldi. Sivil toplum kuruluşları ve kripto para borsası temsilcileri, fenomenler, biraz önce bahsettiğim çözümleri sağlayan firmaların temsilcileri, akademisyenler, hukukçularla 4 Ocak'ta Bahariye Mevlevihanesi'nde bulunan genel merkezde bununla ilgili olarak bir istişare toplantısı yapıldı" diye konuştu.
Thodex'in yatırımcı çekme politikası planlıydı
Bilişim Hukuku Derneği Başkanı Av. Kürşat Ergün ise "İnsanların bu işin teknolojisini çok fazla bilmeden, kimler tarafından bu teknolojinin yönlendirildiğinin de farkında olmadan birçok birikimini hatta bankadan kredi çekmek marifetiyle evini ve arabasını satmak suretiyle bu mecralara yatırdığını, buradan çok hızlı bir biçimde para kazanma umudu taşıdığını görüyoruz." dedi.
Sanal para değerlerinin hızlı düşüşlerden kaynaklı kayıpların çok arttığına dikkati çeken Ergün, şöyle devam etti:
"Örneğin Thodex, o dönem itibariyle bakıldığında Türkiye'nin en büyük ilk 3 kripto para platformundan bir tanesiydi ve insanların nezdinde güvenilir bir mecra olarak nitelendiriliyordu. Bu olayda özellikle fiş çekmeden önceki son hafta değerlendirildiğinde Ethereum fiyatları açısından bakıldığında ciddi bir ucuzlama oldu. Yani normal piyasa değerlerinin çok altında Ethereum satışı gerçekleşmişti. Bu bir nevi müşteri, yatırımcı çekme politikasıydı ve burada da ciddi anlamda başarı sağladılar. Özellikle son hafta yatırımlarına bakıldığında genel yatırım dağılımından çok daha fazla para girişinin olduğunu görüyoruz. O dönem itibarıyla bu bir nevi kaçışa hazırlıktı."
Ergün, dünya ve Türkiye'de geliştiricileri çok bilinmeyen bazı tokenlarda hızlı yükselişler yaşandığına işaret etti.
Hızlı yükselişlerle beraber belirli plan dahilinde ortadan kalkan projeler olduğunu aktaran Ergün, "İnsanlar belki 1'e 50, 1'e 100 mantığıyla bu sistemlere dahil oluyorlar. Bu şekilde kazanç elde edeceklerini düşünüyorlar." dedi.
Yasa ile her elini kolunu sallayan platformları kuramayacak
Teknolojik platformların hukuk denetimi altında olmasının zorunlu olduğunu vurgulayan Ergün, şu değerlendirmede bulundu:
"Bu yasada işin esası, Thodex gibi olaylar yaşanmasın, bundan sonraki süreçte bu platformların işlem güvenliği sağlansın, kullanıcılar çok rahatlıkla işlemlerini gerçekleştirebilsin düşüncesiyle bir regülasyon yapma zorunluluğuydu. Bakıldığı zaman henüz yasal düzenleme devreye girmediği için bir araç kiralama şirketi kurmak, bir kripto para platformu kurmaktan hukuki ve işlem anlamında çok daha zor. Halbuki bu platformlarda milyonlarca dolarlık işlemler yapılıyor. Banka hacimlerine yaklaşır şekilde işlem hacimleri söz konusu. Dolayısıyla bunların denetim altına alınmasıyla birlikte artık her elini kolunu sallayan, her internet sitesi yapma kabiliyetine sahip kişi kalkıp bu platformları kuramayacak."
9.3ºC
Ankara
