Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezince (UTAEM) yürütülen çalışmalar kapsamında ıslah edilen ve "Arda" ismi verilen nohut çeşidiyle verimde en az 2 kat artış sağlanması hedefleniyor.
GAP UTAEM Müdürü Mehdi Sümerli, yaptığı açıklamada, bugüne kadar ıslah ettikleri 41 tarımsal ürün çeşidini üreticinin hizmetine sunduklarını söyledi.
Sümerli, çok geniş bir tarımsal alana sahip olan Güneydoğu Anadolu Bölgesinde tarımsal sorunlara yönelik çalışmalar yürüttüklerini, çiftçilere yönelik eğitim programları düzenlediklerini anlattı.
Merkezlerinin kurulduğu 1962 yılından bu yana yaptığı çalışmalarla buğday, arpa, mercimek, pamuk, yem bitkileri ve daha birçok tarımsal üründe ıslah ettiği 41 çeşidi çiftçinin hizmetine sunduğunu dile getiren Sümerli, "Özellikle 1980 yılından bu yana baklagillerde yürüttüğümüz çalışmalarda mercimekte 6, nohutta da 3 çeşit teşhir ettik." dedi.
"Verimlerini 3 kata çıkarmaları mümkündür"
Şu ana kadar yapılan nohut tarımının mart ayından itibaren ekimi yapılan yazlık çeşitler olduğunu ve çiftçilerin bunlardan yüksek verim elde edemediğini belirten Sümerli, özellikle son yıllarda ıslah ettikleri çeşitlerin kışlık ekime uygun, hastalık ve soğuğa dayanıklı olduğunu, aynı zamanda yüksek boylu olması nedeniyle biçerdöverle hasadında herhangi bir sıkıntı bulunmadığını belirtti.
"Bölge çiftçilerimiz şimdiye kadar nohut tarımında genelde 90 ile 120 kilogram arasında bir verim alıyordu, ama son yıllarda yaptığımız ıslah çalışmalarıyla özellikle teşhir ettiğimiz "Arda" çeşidimizle verimlerini 3 kata kadar çıkarmaları mümkün." diyen Sümerli, bu yıl deneme tarlalarında ekimini yaptıkları bu çeşitle 400 kilogramın üstünde verim elde ettiklerine dikkati çekti.
Çiftçinin bu çeşitle çok rahat bir şekilde 350 kilogram verim alabileceğini ifade eden Sümerli, bu yüksek verimin çiftçilerin hem kazancını artıracağını hem de yüzünü güldüreceğini söyledi.
"Dünyaya nohut buradan yayıldı"
Bölgede yaklaşık 7 bin yıldır nohut tarımı yapıldığını aktaran Sümerli, şöyle devam etti:
"TÜİK verilerine göre, Türkiye'de 360 bin hektar alanda nohut tarımı yapılmakta. Bu ekim alanlarıyla dünyada Türkiye 3. sırada yer alıyor. Türkiye'de ekim yapılan alanın yaklaşık yüzde 13'ü de bizim bölgemizde. Bölge, nohutun gen merkezi. Dünyaya nohut buradan yayıldı. Halen Karacadağ bölgesinde yabani nohut görmek mümkün. Nohut kendi vatanında çok daha yüksek verimli çeşitleri hak ediyor. Biz de bu yönde çalışmalarımızı yürütüyoruz."
Ekim alanları azaldı, üretim aynı
GAP UTEAM'da Serin İklim Tahılları ve Yemeklik Tane Baklagiller konusunda ıslah çalışmaları yürüten Dr. İrfan Erdemci de 1980 yılından bu yana baklagillerden nohutta yaptıkları çalışmalarda 3 çeşit ıslah ettiklerini, bunlardan ikisinin eski olduğunu söyledi.
Kışlık ekim için yürüttükleri ıslah çalışmaları kapsamında son olarak "Arda" çeşidini tescil ettiklerini ifade eden Erdemci, "Bizim dışımızda Türkiye'de 8 enstitü daha nohut ıslah çalışmaları yürütüyor. Bunların büyük bir kısmı daha çok yazlık çeşitler için ıslah çalışmaları yapıyor. Bizimle birlikte 3 enstitü kışlık ıslah çalışmalarını gerçekleştiriyor." şeklinde konuştu.
Erdemci, Türkiye'de 10 yıl öncesine kadar yaklaşık 560 bin hektar alanda nohut ekimi yapıldığını, son yıllarda bu rakamın 360 bin hektara kadar indiğini belirterek, yeni geliştirilen çeşitlerin verim ortalamasının yüksek olmasından dolayı üretim miktarının önceki yıllarla paralel olduğunu dile getirdi.
Kışlık ekimi yapılan yeni çeşitlerinin vejetasyon (bitkinin çimlenmesinden hasat dönemine kadarki süre) süresinin uzun olmasından bitkinin yağıştan daha çok faydalandığını ve çiçeklenme döneminde sıcaktan az etkilendiğini söyleyen Erdemci, öte yandan bu çeşitlerin soğuğa ve antraknoz hastalığına karşı dayanıklı olması da yüksek verim sağladığını aktardı.
Yazlık ekimlerinde ana dal üzerinde 3-5 bakla döllendiğini, kışlık çeşitlerinden Arda'da bu sayının 9-11 arasında değiştiğini anlatan Erdemci, bunun da verimin 2-2,5 kat artmasını sağladığını bildirdi.
"50 bin dönüme yakın üretim alanını hedefliyoruz"
Silvan ilçesinde tohumluk faaliyeti yürüten özel bir firmanın sahibi Ziraat Mühendisi Ali Nergiz de özellikle GAP UTAEM'da ıslah edilen üst kademe elit tohumları üreterek çiftçinin hizmetine sunduklarını anlattı.
Nergiz, yeni ürün "Arda" tohumunun çoğaltma işlemini yaklaşık 6 bin dönüm alanda yaptıklarını belirtti.
Çiftçilerin talep etmesi halinde ellerinde yeteri kadar tohumluk bulunduğunu ifade eden Nergiz, "Önümüzdeki yıl 50 bin dönüme yakın üretim alanını hedefliyoruz." dedi.
0.1ºC
Ankara
