Türkiye ekonomisinin en önemli taşıyıcı kolonlarından biri hiç şüphesiz otomotiv sektörü. Neredeyse her yıl istikrarlı bir şekilde ihracat şampiyonu olan sektör son 16 yılda yaklaşık 70 milyar dolar cari fazla verdi.
Pandemi dönemindeki çip krizi, kurlardaki dalgalanma ve son olarak Rusya-Ukrayna savaşı ile zor günler geçiren dünya otomotiv sektörü bu yılın ardından yeniden yükselişe geçmeyi hedefliyor. Ancak ne dünyada ne de ülkemizde kimsenin elinde net bir yol haritası yok. Çünkü sürecin oldukça farklı değişkenleri var.
[Son dönemlerde üst üste gelen krizler otomotiv sektörünü de olumsuz etkiledi.]
Tam da böyle bir ortamda Otomotiv Distribütörleri Derneği, ülkemizin Ocak-Haziran dönemi otomobil ve hafif ticari araç satış adetlerini açıkladığı bir toplantı düzenledi. Koronavirüs nedeniyle yaklaşık iki yıldır sanal ortamda düzenlenen toplantı, yüz yüze olması nedeniyle de oldukça değerliydi.
Biz de fırsattan istifade hem son rakamları almak hem de sektörde en çok merak edilen kimi konuların yanıtı almak üzere ODD Başkanı Yönetim Kurulu Başkanı Ali Haydar Bozkurt ile bir araya geldik. Bozkurt, aynı zamanda Toyota Türkiye’nin Satış ve Pazarlama CEO’su. Sektörü hem dünyada hem de ülkemizde çok yakından takip eden isimlerden biri.
Otomotiv sektörü Türkiye’nin en stratejik alanlarından
Bozkurt’a hem ÖTV meselesi hem bayilerin galerilere araç sattığı ve vatandaşların mağdur olduğu iddiası hem de sosyal medyadaki kimi ‘önerileri’ soruyoruz. Tabi bir de Türkiye’nin ilk elektrikli otomobili TOGG’un sektöre muhtemel yansımalarını…
Ali Haydar Bozkurt tüm sorularımıza yanıt veriyor ancak öncesinde sektörün Türkiye için neden önemli olduğundan kısaca bahsediyor. İstihdam, ihracat, cari açığa pozitif etki, yan sanayii gelişimi, teknoloji kazanımı ve üretim becerileri gibi alanlardaki net katkısının altını çiziyor. Sektörün son 16 yılda yaklaşık 70 milyar dolar cari fazla verdiğini öğreniyoruz. Tüm bunları alt alta koyduğumuzda otomotivin ülkemiz için neden çok stratejik olduğu fotoğrafı daha da netleşiyor.
Türkiye’nin coğrafi açıdan da çok değerli bir konumu olduğunu ve bunun otomotiv sektörünü doğrudan etkilediğini anlatıyor Bozkurt. “Avrupa’nın 6. büyük otomobil üreticisi ülkeyiz. Ve inanın zirveye çıkmamak için hiçbir neden yok.” dedikten sonra sektöre yönelik net ve uzun soluklu planlamaların şart olduğunun altını çiziyor.
.jpg)
ÖTV’de nasıl bir düzenleme istiyorlar?
Otomotiv sektöründen bahsettiğiniz bir ortamda ÖTV meselesini pas geçmenize imkan yok. Herkesin kendince bir ‘çıkış’ fikri var. Biz de sektörü çok iyi bilen bir isim olarak Bozkurt’un nasıl yol haritası önereceğini merak ediyoruz.
Türkiye’nin ekonomik yapısının ÖTV’den bir anda kurtulmaya müsait olmadığı gerçeğiyle başlıyor anlatmaya Bozkurt. “Bir sabah uyanacağız ve artık ÖTV alınmayacak yaklaşımı pek mümkün değil.” dedikten sonra mevcut durumu ve önerisini anlatıyor:
“ ÖTV sistemi 30 yıl önce gündeme gelmişti. Halen devam ediyor. O zamanki otomobil teknolojileri ve eldeki otomobil modellerine bakıldığında bir sınıflandırma yapılmış. 1.6 hacimli motorlar, 2 litre hacme sahip motorlar diye baremlere ayrılmış. Bugün gelinen noktada 1.6 ya da 2.0 litre motor hacimleri o kadar devre dışında kaldı ki… O zaman 1.6 motorun altındaki otomobiller ‘normal’ iken 2’nin üzerindekiler lüks olarak kabul edildiği için vergileri de daha yüksekti.
Ama sonra zaman içinde bakıldı ki lüks diye tanımlanan birçok markanın da 1.6’nın altında otomobilleri var. Biz artık hibriti, tam elektrikli otomobilleri konuşuyoruz. Yakında hidrojeni yakıt hücresi olarak kullanacak otomobiller gündemimizde olacak. Dünyada artık otomobilin teknolojisi, hacmi değişiyor. Motor hacmi diye bir şey kalmayacak.
Bundan dolayı mevcutta kullandığımız ve günün teknolojisini anlatmayan, demode kalmış bu vergi sistemini baştan sona değiştirmemiz ve günün teknolojisine uygun hale getirmemiz gerekiyor. Bu vergi sistemini masaya yatırmak ve dünyada otomobil hangi teknolojiye doğru akıyorsa onu anlatacak bir forma kavuşturmak gerek.”
.jpg)
Otomotiv bayileri ellerindeki araçları galerilere mi satıyor?
Son yıllarda artan talebe rağmen araç üretiminde benzer hızın yakalanamaması arz sorununu beraberinde getirdi. Bu dönemde en çok duyduğumuz söylemlerden biri de araç bayilerinin doğrudan galerilere satış yaptığı ve mağduriyet oluştuğu iddiası. ODD Başkanı Bozkurt’a bunun gerçek olup olmadığını soruyoruz.
“Hayır.” diyor Bozkurt. Üreticiden disbritöre, oradan bayiye, bayiden nihai tüketiciye gelen bir ekosistemden bahsediyor. Burada ilginç bir detay veriyor ve bayilerin aracı galeriye satmak istemeyeceğinin altını çiziyor. Bunun sebebini de ‘aradaki bağın kaybolmaması’ olarak açıklıyor.
Daha net bir ifadeyle, bayinin doğrudan son kullanıcının kendisine ulaşmak isteyeceğini, o aracın servis süreçlerinde, gelecek dönemde muhtemel bir takas kampanyasında ya da sonraki model yükseltme ihtimallerinde bayinin o müşteriyle birlikte olabilmesinin çok daha önemli olduğunun altını çiziyor.
Araç alana sözleşme imzalatmamız hukuki olmaz
Ancak yine de kötüye kullanımın olabileceğini, bunu genele yaymanın doğru olmayacağını ekliyor Bozkurt. Hazır konu bayiler ve galericiler iken sosyal medyada sıkça tartışılan bir hususa değiniyoruz. Araç bayileri müşterilerine ‘Bu aracı 6 ay boyunca başka kimseye satamazsın’ tarzında bir sözleşme imzalatabilir mi?
Ali Haydar Bozkurt, bunun kesinlikle hukuki olmadığını anlatıyor. “Bunların hepsi tartışılan konular ama bizim aldığımız önlemler sadece hukuki olabilir.” yorumunda bulunuyor.
.jpg)
Devrim ile kaçırdık TOGG ile yakalayabiliriz
Sadece otomotiv sektörünün değil Türkiye’de çok geniş bir kesimin merakla beklediği konulardan biri de TOGG… Türkiye’nin elektrikli otomobilinin sektörü nasıl etkileyeceği sorumuza da yanıt veriyor Bozkurt:
“TOGG hepimizi çok heyecanlandırıyor. Otomotiv sektöründe bir yönetici olmayı kenara bırakın, bir Türk vatandaşı olarak çok heyecanlıyım. Yıllar önce Devrim arabalarında yakala şansımız olan bir fırsatı maalesef kaçırmışız. Ve o olay bize 60 sene kaybettirmiş. O gün Devrim arabaları devam etseydi bugün biz dünya otomotiv endüstrisinde önemli bir oyuncu ülke konumunda olurduk. Geç değil. TOGG bu nedenle beni heyecanlandırıyor.
Ama bu tür adımların çok uzun soluklu olduğunu bilmek lazım. Önce teknoloji olarak geliştireceksiniz. Sonra yatırım olarak geliştireceksiniz. Aracı banttan indireceksiniz. Ve sonra tüm bunlara paralel olarak dünya markası haline dönüştüreceksiniz. Bu nedenle biraz sabırlı olmak, acele etmemek lazım.”
[TOGG'un ülkemizde otomotiv sektörünün dinamiklerini değiştirmesi bekleniyor.]
TOGG haksız rekabet yaratır mı?
Konu hazır TOGG’a gelmiş ve sektörü yakından bilen bir ismi bulmuşken son günlerin en çok tartışılan meselelerinden biriye sohbetimizi sonlandırmak istiyoruz.
TBMM’den geçen bazı elektrikli otomobillerde yaklaşık yüzde 30 indirim sağlayacak düzenlemeyi soruyoruz. Kimi çevreler bunu TOGG’a bir hazırlık olarak yorumladı. Hatta TOGG için haksız rekabet ortamı olabileceğini iddia edenler dahi oldu.
ODD Başkanı Ali Haydar Bozkurt, bu iddialara kesinlikle inanmadığını vurguluyor. Türkiye’de vergi sistemleri ve regülasyonların tüm markalara eşit uygulanacak şekilde düzenlendiğini hatırlattıktan sonra da “TOGG da er meydanında diğer rakipleriyle rekabet edecek. Ama yerli bir ürün olması, bizim kendi ürünümüz olması nedeniyle daha fazla teveccüh görmesi normal. İnşallah görür.” diyerek görüşlerini tamamlıyor.
2.2ºC
Ankara
