Orta Doğu'daki çatışmaların daha geniş bir bölgeye yayılarak petrol arzını sekteye uğratacağına yönelik endişeler 2024'te petrol piyasalarını etkileyen en önemli unsur olarak kayda geçti.
Söz konusu jeopolitik risklerin etkisiyle, 4 Nisan'da zirveye ulaşan Brent petrolün varil fiyatı, günü 90,66 dolardan tamamlayarak Ekim 2023'ten bu yana en yüksek seviyesine tırmandı.
Ancak, 2024'ün başında fiyatlar yükselse da piyasalar duruma hızla uyum sağladı. Özellikle küresel petrol rezervlerinin çoğunun yer aldığı Orta Doğu'da ateşkes sağlanmasına yönelik çabalar, piyasa oyuncularının arz endişelerini hafifleterek petrol fiyatlarının düşmesine katkı sağladı.
Bu doğrultuda, yıl boyunca en düşük seviyesini 10 Eylül'de kaydeden Brent petrolün varil fiyatı yüzde 3'ün üzerinde değer kaybederek günü 69,52 dolardan kapattı ve Aralık 2021'den bu yana ilk kez varil başına 70 doların altına düştü.
Brent petrolün varili 2024'e 77,50 dolar ile başlarken, yılı 74,69 dolardan tamamladı. Böylece Brent petrol, geçen yıl yüzde 3,6 değer kaybetti.
Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili ise yılı yüzde 0,3 artışla 71,55 dolardan kapattı. WTI petrolün varili 71,77 dolarla yıla başlamıştı.
Çin'in düşük talebi fiyatları aşağı çekti
Çin'den gelen zayıf talep öngörüleri, 2024'te petrol fiyatlarının en önemli belirleyicisi oldu.
Küresel petrol talebinin itici gücü konumundaki ülkede yıl boyunca sanayi üretiminin yavaşladığı, işsizliğin arttığı ve konut fiyatlarının düştüğüne işaret eden veriler, küresel arz fazlası endişelerini besleyerek fiyatları baskıladı.
Söz konusu daralmanın ardından, bölgedeki ekonomiyi canlandırmaya yönelik açıklanan tedbirler, 2024'ün üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde Çin ekonomisinin büyüyeceğine yönelik beklentileri artırsa da bu adımlar yeterli olmadı.
Ayrıca, Çin'de faaliyet gösteren rafinerilerin geçen temmuz ayında benzin ve dizel üretimini 2023'ün aynı dönemine kıyasla azaltması da fiyatlar üzerinde etkili oldu. Üretimdeki bu azalmanın, dünya çapında söz konusu ürünlere olan talebin artması beklenen bir dönemde gerçekleşmesi de fiyatların aşağı yönlü hareketini destekledi.
ABD seçimleri etkili oldu
Bunun yanı sıra, 20 Ocak'ta Beyaz Saray'daki görevini devralacak ABD'nin seçilmiş başkanı Donald Trump'ın izleyeceği ekonomik politikaların petrol piyasası üzerindeki potansiyel etkileri de fiyatlar üzerinde belirleyici bir rol oynadı.
Trump'ın fosil yakıt üretimini artırma isteğini dile getirmesi, dünyanın en çok petrol tüketen ülkesinde yenilenebilir enerji yatırımlarının azalacağı ve petrol kullanımının artacağına ilişkin beklentileri beraberinde getirdi.
Bu durum, piyasa oyuncularının talep konusundaki endişelerini hafifleterek fiyatlar üzerinde yukarı yönlü etki yaratmış olsa da uzmanların bu değişimin zaman alacağını belirtmesi keskin fiyat artışlarının önüne geçti.
Buna ek olarak, başkanlık görevini devralacağı dönemde Meksika ve Kanada'dan gelen tüm ürünlere yüzde 25, Çin'den gelen ürünlere ise ilave yüzde 10 gümrük vergisi getirme sözü veren Trump'ın, bu durumun ABD'de fiyatlar üzerinde artışa yol açabileceğine yönelik açıklamaları, ülkede petrol talebinin azalacağına dair endişeleri pekiştirdi ve fiyatları aşağı yönlü baskıladı.
OPEC+ grubu üretim revizeleri
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun, küresel arz ve talep dengesini korumak amacıyla üretim seviyelerini revize etme kararı alması da bu süreçte önemli bir rol oynadı.
OPEC+ grubunun planlanan üretim artışlarını erteleme ve üretim kesintilerini 2026 sonuna kadar uzatma kararı, petrol fiyatlarını yıl boyunca desteklerken, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Nisan 2025-Eylül 2026 dönemi için günlük üretimini kademeli olarak 300 bin varil artırma kararı, piyasa oyuncularının arz endişelerini hafifleterek fiyat artışlarını dengeledi.
OPEC'ten yapılan açıklamaya göre, 38. OPEC ve OPEC Dışı Bakanlar Toplantısı'nda, üye ülkelerin toplam üretim miktarının 2025 ve 2026'da günlük 39 milyon 725 bin varil olması kararlaştırılmıştı. Yapılan düzenlemelere göre, grubun günlük 2 milyon varillik üretim kesintisini 31 Aralık 2026'ya kadar sürdüreceği belirtilmişti.
9.4ºC
Ankara
