Salgın süresince 206 milyar liralık borç ertelendi

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, CnnTürk canlı yayınında gündeme ilişkin soruları yanıtladı.

"Salgında küresel ölçekte 114 milyon insan işsiz kaldı"

Covid-19 sürecinde küresel ekonomideki gelişmeleri değerlendiren Elvan, küresel büyümenin yüzde 3,3 daraldığını, dünya ticaretinin yüzde 8,5 küçüldüğünü, tedarik zincirlerinde problemler yaşandığını, ülkelerin arz şoklarıyla karşılaştığını anlattı. Elvan, bu süreçte Merkez Bankalarının da ciddi parasal genişlemeye gittiğine işaret ederek, devlet ve özel kesimin borçlanmasında artışlar olduğunu ve kamu maliyesinde ciddi sıkıntıların ortaya çıktığını ifade etti.

Elvan, dünyanın son derece sıkıntılı ve kimsenin beklemediği bir süreç yaşadığını aktararak, şunları söyledi:

"Ülkeler bu sürecin bu kadar uzun süreceğini düşünmüyordu, biz de aynı kanaatteydik. Küresel ölçekte işçi ve esnaf kesimi sıkıntılar yaşadı. Şunu da yadırgıyorum: Sanki küresel ölçekte bu tür sıkıntılar yaşanmıyor, sadece bu sıkıntılar Türkiye'deymiş gibi bir bakış açısının yanlış olduğunu düşünüyorum. Salgın döneminde küresel ölçekte 114 milyon insan işsiz kaldı."

Salgın döneminde küresel ölçekte tasarruf oranlarında artış görüldüğünü de anlatan Elvan, "Bu dönemde 5,5 trilyon dolarlık ilave tasarruf sağlandı. Önümüzdeki süreçte belki bambaşka bir tabloyla karşı karşıya kalacağız" ifadesini kullandı.

"Toplam 206 milyar lira borç ertelendi"

Bakan Elvan, Covid-19 sürecinde sağlanan desteklerle ilgili bilgi vererek, şöyle konuştu: 

"Merkezi yönetim bütçemizden 2020-2021 döneminde bugün itibarıyla yapılan harcama 78,6 milyar lira oldu. İşsizlik Sigortası Fonu ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu'ndan yapılan ödemeleri de dahil edince bugün itibariyle 133,7 milyar liralık harcama yapıldı. Şu anda uygulanan destekler var, kısa çalışma ödeneği, ücretsiz izin gibi destekler var, lokanta ve restoranlara yönelik destekler var, sosyal yardımlaşmadan sağlanan bir destek var, esnafa yönelik destekler var.

Önümüzdeki haziran sonuna kadar yapılacak destekleri de dahil edince, bu rakam 2020-2021 yılları için 175,7 milyar liraya tekabül ediyor. Yani haziran sonuna kadar yaklaşık 176 milyar liralık harcama (bütçe, İşsizlik Sigortası Fonu ve sosyal yardımlaşma dahil) yapmış olacağız. KGF kredileri dahil kredi programlarını dikkate alınca firmalara şu ana kadar 315 milyar liralık kredi verildiğini görüyoruz. Ertelemeler ne kadar? Tarım Kredi Kooperatiflerine yönelik, esnaf kredi ertelemesi var, vergi ve SGK prim ertelemeleri var, bunların da toplam tutarını bütün olarak aldığımızda şu an için gerçekleşen 206 milyar lira. 2021 sonu itibariyle ne olacak, 219 milyar lira olacak. Şu anda bizim programımız bu şekilde."

"İlave destek gerekiyorsa verilecek"

Bu sürecin zorluğuna dikkati çeken Elvan, desteklerin devam edeceğinin altını çizdi:

"Çok iyi gidiyoruz, vatandaşlarımıza destek olmaya çalışıyoruz. Kamu maliyesi tarafında elimizden gelen desteği vermeye devam ettik. Önümüzdeki süreçteki gelişmelere bağlı olarak yine desteklerimiz olabilir, vatandaşların ihtiyaçları, talebi bizim için çok derece önemli. Hemen hemen tüm kesimlere dokunmaya çalıştık, destek olmaya çalıştık. Bundan sonraki süreçte de bu desteğimiz sürecek."

Elvan, ilave bir destek olup olmayacağına ilişkin bir soru üzerine de "Bu dinamik bir süreç, gelişmelere bakacağız, örneğin kısa çalışma ödeneğini haziran sonuna kadar uzattık, gelişmelere göre hareket edeceğiz. Tabii burada aşılamanın hızı, salgının seyri de önemli. Eğer yeni bir şokla karşı karşıya kalırsak elbette hükümet olarak üzerimize düşen görevi yapacağız, ilave destek verilmesi gerekiyorsa bunlar mutlaka verilecek" dedi.

"Türkiye tedarik konusunda avantaj sunuyor"

Ülkelerin salgın sürecinde yaşadıkları sıkıntılardan dolayı artık bölgesel tedarik zincirlerine yöneleceğine de işaret eden Elvan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Türkiye'ye stratejik konumu, nitelikli insan altyapısı, genç dinamik nüfusu yanında Avrupa Birliğiyle Gümrük Birliği anlaşmasının olması çok ciddi avantaj sunuyor. Türkiye, ürün çeşitliliği itibarıyla gelişmekte olan ülkeler içinde önde gidiyor. Biz istediğimiz her şeyi üretebiliyoruz. Türkiye'nin çok büyük avantajları var. Şunu da biliyoruz, geçmişte Türkiye'ye yatırım yapmayı düşünüp Doğu Avrupa'ya yatırım yapan bir çok firmanın bir süre sonra pişman olduklarını, 'keşke Türkiye'ye yatırım yapsaydık' şeklinde ifade ettiklerini biliyoruz."

Elvan, küresel ölçekte emtia fiyatları ve faizlerdeki artışa da dikkati çekerek, şöyle devam etti:

"Özellikle ocak ayından itibaren ABD 10 yıllık tahvillerinde ciddi artış oldu ki 4 aylık süreçte yüzde 80'e yakın tahvil faizlerinde artış söz konusu oldu. Bunun daha da artacağı yönünde görüş ifade edenler oldukça çok. Faizlerin artmasıyla gelişmekte olan ülkelere fon akışı neredeyse durma noktasına geldi. 2020 son çeyreğinde gelişmekte olan ülkelere olan sermaye akımı 200 milyar dolar iken, bu yılın mart ayında ise bu rakam sadece 10 milyar dolar oldu. Özellikle finansman ihtiyacı olan gelişmekte olan ülkelerin önümüzdeki süreçte zorlanacağını buradan ifade etmek istiyorum. Sonuç olarak ne yapılması gerekiyor? Ciddi tehditlerin olduğu bu süreçte küresel ölçekte önemli bir koordinasyona ihtiyaç var. G20, AB, OECD, Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlara çok büyük sorumluluklar düşüyor."

Türkiye'nin ise Covid-19 sürecinde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin avantajlarını ciddi ölçüde kullandığını ve çok hızlı karar alarak sorunların çözümünde önemli adımlar attığını ifade eden Elvan, Türkiye'nin bu süreci başarıyla yürüttüğünü vurguladı.

Elvan, işsizlikteki artış eğilimini önleyecek tedbirler yanında, firmaların ayakta kalmasını sağlayacak önlemleri aldıklarını anlatırken, şu anda Covid-19 öncesindeki dönemde istihdam edilen kişi sayısından daha fazla istihdamın sağlandığını söyledi.

Yazılım sektöründe istihdam bekleniyor

Bu yıldan itibaren küresel ölçekte güçlü büyüme beklendiğine dikkati çeken Elvan, sanayi sektörü başta olmak üzere ekonomik aktivitenin canlandığını, şu anda üretim ve ticaretin kriz öncesi dönemden daha iyi durumda olduğunu anlattı.

Elvan, bu dönemde dünyanın önemli bir borçlanma problemiyle yüzleşeceğini belirterek, bu dönemde dijitalleşme alanının ise fırsat olarak görülmesi gerektiğini söyledi. Uzaktan çalışmanın da ciddi ölçüde yaygınlaşacağını düşündüğünü aktaran Elvan, Türkiye dahil dünya genelinde yazılım sektöründe de hizmetler sektöründeki gibi istihdam yaratılmasının beklendiğini ifade etti.

"Öğretmen atamaları için elimizden geleni yapacağız"

Öğretmen atamalarında desteklerini artırmak istediklerini ifade eden Elvan, şunları söyledi:

"Biz 18 yıllık süreçte 665 bin öğretmen ataması gerçekleştirdik. Biz iktidara geldiğimizde 510 bin öğretmen vardı. Bu, küçümsenecek bir rakam değil. Bu sene için, öğretmenlerimize saygımız sonsuz, elimizden geleni mutlaka yapacağız. Bu yıl bütçemizde 20 bin öğretmen ataması programı var. Ama tabii bu konuda Sayın Cumhurbaşkanımızın değerlendirmelerini alacağız. İnşallah bütçemizin biraz daha iyileşmesi halinde biz elbette öğretmenlerimize destek vermek, bu sayıyı daha da artırmak isteriz. Biz elimizden gelen çabayı göstereceğiz, onlar da sabırlı olsunlar. Öğretmenlerimiz için elimizden gelen her şeyi yapacağız, bundan emin olsunlar"