Tarım Toprağı Altın Gibi Kıymetli

Şehirler büyüyüp metropollerin nüfusu ve yüzölçümü artmaya devam ediyor. Ancak bu konforlu yaşamın sürmesi, tarım topraklarının korunmasına bağlı. 2050 yılı için çizilen gelecek perspektifleri, bugün 27 milyon kilometre olan tarım arazisinin, dünya nüfusuna yetmeyeceğini ortaya koyuyor. Tarım toprağı altın gibi kıymetli ve onu korumak için bugünden önlemler alınması gerekiyor.

Hazırlanan senaryolara göre 2050 yılında dünyanın bu rakama ek olarak 8 milyon kilometrekareden daha fazla tarım toprağına ihtiyacı olacak. Ancak tarım yapmaya uygun toprak alanları, ormanlar, sulak alanlar, çöller gibi bölgeler dışarıda bırakıldığında, sanıldığı kadar fazla değil. Dünyada 140 ülke, başka ülkelerde tarım alanı kiralama yoluna gidiyor. En çok kiralama yapılan ülkeler ise Afrika, Orta Asya ve Güney Amerika ülkeleri.

[Dünyada tarım alanları gittikçe azalıyor.]

Kişi Başı 0,28 Hektar

TÜİK verilerine göre, 2020 yılında Türkiye’nin toplam tarım alanı 37 bin 762 hektar. Bunun 23 bin 136 hektarı ekilebilir alanlardan oluşuyor. Bu da Türkiye’de kişi başına 0,28 hektar ekilebilir alan düştüğünü gösteriyor. Bu oran, 2016 rakamlarına göre dünyada 0,19, AB’de 0,22 olan ortalama oranlardan daha yüksek. Tarım ve Orman Bakanlığı ise hem bu oranı artırmak hem de mevcut tarım alanlarını koruyabilmek adına çalışmalar yürütüyor.

[Tarım ve Orman Bakanlığı, bir çok proje ile tarım alanlarını korumaya aldı.]

Akıllı Sulamaya Hibe Desteği

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü (TRGM), azaltılmış toprak işleme gibi ‘İklim Dostu Tarımsal Uygulamalar’ yürürlüğe koydu. Ekosistem Tabanlı ve Köy Bazlı Kuraklık Sistemi, Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) gibi projelerle toprak korunuyor. TRGM, 2007 yılında bireysel tarla içi modern sulama sistemlerine hibe desteği vermeye başladı. 1 milyon lirayı geçmemek kaydıyla yüzde 50 oranında hibe desteği veriliyor.

Tarla içi damla sulama, yağmurlama, mikro yağmurlama, yüzey altı sulama, tamburlu sulama, güneş enerji sistemleri ile tarımsal sulama ve akıllı sulama gibi sistemlere, 2007’den bugüne kadar 42 bin 531 proje için 1 milyar 17 milyon liradan fazla hibe desteği sağlandı. Bu sayede 3 milyon 951 bin dekar alanın modern sistemlerle sulanmasına geçildi. Aynı şekilde Bireysel Sulama Sistemlerinin Desteklenmesi Tebliği kapsamında, mart ayından bu yana 773 bin 953 dekar alanda 8 bin 704 proje için başvuru kabul edildi ve bu yıl için 300 milyon lira tahsis edildi.

[Tarım arazilerinin korunmasında sulama çok önemli.]

Hava Koşullarına Karşı Önlem

Tarım üretimi, hava koşullarından oldukça fazla etkileniyor. Buna karşı Tarım Sigortaları Kanunu ile her yıl çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararı ile üreticilerin doğal afetler yaşadığı zararlar, tazminat kapsamına alındı. Üreticileri verim düşüşü ve fiyat dalgalanmalarına karşı korumak için 2021 yılında Gelir Koruma Sigortası uygulaması Konya’nın üç ilçesinde başlatıldı. Uygulama, ülke geneline yaygınlaştırılacak.

Tarım Dışında Bir Amaçla Kullanılamasın

2005 yılında çıkarılan ‘Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu’ ile tarım toprağının başka bir amaçla kullanılmasının önemli ölçüde önüne geçildi. Yıllık 100 bin hektar olarak hesaplanan ‘amaç dışı kullanım’, 60 bin hektara düşürüldü. 2017’den beri 72 ilde 9,2 milyon hektar alan, Büyük Ova Koruma Alanı ilan edildi. 2022’de 440 olan koruma alanı sayısı, 2023’te 500’e çıkarılacak.

[Atık suyun yeniden kullanılabilir olması tarımı koruyor.]

Toprak Sınıflandırılması

23,3 milyon hektar alanda, detaylı toprak etütleri yapılarak, toprak haritası tamamlama, Arazi Kullanım Planlaması (AKUP) ve Tarımsal Arazi Kullanım Planlaması (TAKUP) projesi yürürlüğe konuldu. Edirne, Tekirdağ, Kırklareli ve Yalova’da proje 2022 itibarıyla başladı. 77 ilde ise 2023’te başlayarak 5 yılda tamamlanacak. Bu projeyle tarım alanları korunurken hangi bölgede hangi ürün yetiştirilebileceği planlanarak, gıda arzı güvenliği de sağlanmış olacak.

[Modern sulamaya hibe desteği veriliyor.]

Yıllık 30 Milyon Metreküp Yeniden Kullanılabilir Su

Elbette tarım topraklarını korunması denince, sulama konusu en önemli başlıklardan biri olarak ortaya çıkıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) depolama kapasitesinin artırılması, tarımsal sulama, arazi toplulaştırma, atık su arıtımı ve taşkın kontrolü gibi çalışmaları yürütüyor. Tarım toprakları korunabilsin diye hem depolama artırılıyor hem atıksu arıtma ile suyun yeniden kullanımı çalışmaları yürütülüyor. Bu kapsamda 17 atıksu arıtma tesisi ve 2 UV+ dezenfeksiyon tesisi inşa edilerek, yıllık 30 milyon metreküp atıksuyun arıtılıp yeniden sulamada kullanılması sağlandı.

Arazi Toplulaştırma

Tarım alanlarını kullanılmaz ya da verimsiz hale getiren en önemli sebeplerden biri parçalanma ve bozulma. Parçalanmış arazilerin toplulaştırılması, kullanım bütünlüğü sağlanması ve mülkiye hakları gözetilerek arazilerin birleştirilmesi en önemli adımlardan biri oldu. DSİ, arazi toplulaştırma çalışmaları yanında, modern sulama sistemleri ile arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri veriyor.