Türkiye’nin müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörü, küresel durgunluğa rağmen ülke dışında büyümeye devam ediyor.
2022 yılında mal ihracatında cumhuriyet tarihinin rekoru kırılırken, hizmet sektöründe de 80 milyar dolara yakın bir ihracat gerçekleştirilmişti. Bunun önemli kalemlerinden birini Türk müteahhitlik firmalarının yurt dışında aldığı projeler oluşturdu. Hizmet sektörüne yapılan katkı yanında inşaat malzemeleri ihracatı artışı ve işçi gelirleri ile döviz girdisi sağlanması açısından da önemli olan müteahhitlik sektörü, Türkiye’nin dünyadaki imajı için havaalanı, stadyum, boru hatları, barajlar gibi büyük projelerle olumlu katkı sağlıyor. Küresel rekabette ‘Türk Kalitesi’ imajına da katkıda bulunuyor.
133 Ülkede Faaliyet
2020 ve 2021 yıllarında etkili olan Covid19 pandemisi ve sonrasında Avrupa’da başlayan Rusya-Ukrayna savaşının olumsuz etkilerine, 2022 yılında küresel ekonomideki durgunluk da eklendi. Buna rağmen Türk müteahhitlik firmaları faaliyetlerini sürdürmeyi başardı. 2022 sonu itibariyle yurtdışı müteahhitlik sektörü 19,1 milyar dolar proje büyüklüğüne ulaştı.
2023’ün ilk yarısında iş yapılan ülke sayısı ise 133’ü buldu. Bu yıl, 2021'de ulaşılan 31 milyar dolarlık büyüklüğe yeniden ulaşılması hatta aşılması bekleniyor.
[Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren]
11 Binden Fazla Proje
Türk firmaların dünyada üstlendiği toplam proje sayısı son 50 yılda 11 bin 717’ye, projelerin toplam değeri ise 478 milyar dolara ulaştı. Sektörün hedefi, “dünyada girilmemiş ülke bırakmamak” olarak açıklanıyor. Türk Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, şunları söylüyor:
"Türk inşaat sektörü, Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren ülkemizin imar sürecinde yetişmiş, Türkiye ile birlikte büyümüş ve küresel pazarlara açılmıştır. Bu yıl Ukrayna'da süren savaın Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetmerinde yarattığı kayıp sürerken, mevcut artlar altında yılın ilk 4 ayında sektörümüz yurt dışında 4,8 milyar dolarlık, 68 proje üstlenmeyi başardı."
En Büyük Pazar BDT
Türk firmaların en çok iş yaptığı coğrafyalar ise Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Avrupa. Alınan projelerin yüzde 37,6’ı BDT, yüzde 24,5’i Avrupa bölgesinde yer alıyor. Ortadoğu’daki projelerin oranı yüzde 18,5, Sahra-Altı Afrika’nın oranı ise yüzde 12,7.
En çok müteahhitlik projesi alınan ülkeler sıralamasında ise Rusya başı çekiyor. Ancak Ukrayna Savaşı ve Rusya’ya özellikle Batılı ülkeler tarafından getirilen ambargo ve yaptırımlar, bu ülkedeki projelerin de azalmasına ya da ertelenmesine neden oldu. Türk firmaların diğer yoğun iş yaptıkları ülkeler ise Romanya, Polonya, Macaristan ve Tanzanya…
Hedef Amerika ve Asya-Pasifik
Türk müteahhitlik sektörünün 2023 ve sonrası dönem için hedefi ise Batı Avrupa, Amerika kıtası ve Asya-Pasifik ülkeleri. Özellikle Çinli firmaların hakim olduğu Asya-Pasifik bölgesinde ve ABD’li firmaların hakim olduğu Güney Amerika’da daha fazla proje alınması hedefleniyor. Dünyanın en büyük 250 müteahhitlik firması listesinde 40’tan fazla Türk firması bulunuyor. Küresel pazardaki projelerin yüzde 5’i Türk firmalar tarafından üstleniliyor. Hedef, bu sayıyı ve oranı artırmak.
35 Bin Seviyesindeki İstihdam 100 Bine Çıkarılacak
Erdal Eren, yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinin Türkiye ekonomisi açısından döviz girdi, ihracat, istihdam ve sektörel rekabete katkı açısından önemli olduğunun altını çizelerek, şunları söylüyor:
"Bir diğer öncelikli hedefimiz, yurt dışı projelerde istihdam edilen Türk işgücü sayısının halihazırdaki 35 bin sevileziroer 100 bine çıkarılmasıdır. Yurt dışında bu işçilerimize gelir vergisi muafiyeti sağlanması konusu çözüme kavuşturuldu. İşçi-işçeren uyuşmazlıklarının bazı avukatlık büroları tarafından istismar edilmesi konusunda ise Adalet ve Ticaret Bakanlıklarımız ile gerekli çalışmalar sürdürülüyor."
Müşavirlik Sektörü
Geçtiğimiz yıl 236 milyon dolarlık proje üstlenen teknik müşavirlik sektörü ise 2023 itibariyle 3 miyar dolarlık bir değere 2 bin 583 projeye ulaştı. BDT ve Ortadoğu yanında Pakistan ve Hindistan da müşavirlik sektörünün yoğun iş yaptığı ülkeler arasına girdi. Türkiye, sahip olduğu küresel müşavirlik firmaları açısından dünyada 7’inci sırada bulunuyor. Nepal, Romanya, Suudi Arabistan gibi ülkelerde son yıllarda faaliyetlerde artış gözlendi.
[Türk firma tarafından yapılan Kamerun Douala Japoma Stadyumu.]
Stadyum da Var Köprü de
Türk müteahhitlik firmaları tarafından gerçekleştirilen dünyadaki bazı ünlü yapılar şöyle:
Aşkabat Doğalgazdan benzin Üretim Tesisi, Kuveyt Uluslararası Havalimanı Terminal 2, Katar Al Khor Otoyolu, Amsterdam Schiphol Havalimanı Ek Terminal Binası, Darüsselam Morogoro Demiryolu Hattı Projesi, Moskova Capital Towers, Moskova Kaşrskaya Plaza, Büyük Alma Ata Çevreyi Yolu, Bahreyn Kombine Çevrim Doğalgaz Santrali, Krasnador Arena, Bakü Olimpiyat Stadı, St. Petersburg Lakhta Center, Dubai Su Kanalı Şeyh Zayed Yolu Köprü Geçişi, Medine Havalanı Yeni Terminali.
[Türk firmalar tarafından inşa edilen tesislerden biri de Rusya Zabsib Petrokimya Tesisi.]
Grafik: Ayhan Akgün
5.1ºC
Ankara
