Sakarya Gaz Sahası'ndaki Fatih gemisinde TRT Haber özel röportaj konuğu olan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez soruları cevapladı.
Bakan Dönmez'in açıklamalarının satır başları şöyle;
Dün önemli bir aşamayı geride bıraktık. Yaklaşık 1 yıldır burada hummalı bir çalışma yaptık. Sayın Cumhurbaşkanımızın açıkladığı 320 milyar metreküplük gaz ilk keşfimizdi. Ekim ayında yine 85 milyar metreküplük keşfimizi duyurduk. Sakarya Gaz Sahası'nda 405 milyar metreküplük keşfimizle birlikte toplamda bu bölgede 540 milyar metreküplük keşfimizi açıklamıştık.
"Dünkü ateşlememiz testin son aşamasıydı"
Sadece sondajı yapmakla kuyuyu açmakla iş bitmiyor. Kuyunun üretime hazırlanması gerekiyor. Test ve analizler yapılması gerekiyor bunun da son aşaması gaz yakmadır. Bu da bir hafta on gündür devam ediyor. Dünkü ateşlememiz testin son aşamasıydı.
Artık elimizde sahayı tanıma adına tüm veriler ulaşmış oldu. Kıyıda bir terminalimiz var. İşleme tesisleri bir de arada boru hatlarımız olacak. Filyos'a olan uzaklığımız 160-170 kilometre civarında. Üretim öncesi hemen hemen tüm çalışmaları teyit eden bir test aşamasıydı bu ve başarıyla geçtik bu aşamayı.
Biz ilk günden beri inanıyorduk. Malesef bazı çevreler buna inanmak istemedi. İlk keşiften sonra kuyunun içiresinde tüpleri doldurmuştuk. O görüntüleri de aslında kamuoyu ile paylaşmıştık. Yine inananlar ve inanmayanlar oldu. Bu işin gereği, inansınlar diye yapmadık. Mutluluğumuzu da vatandaşımızla paylaşmış olduk.
"2023'te Karadeniz gazi ile buluşturacağız vatandaşımızı"
Biz ilk gün de açıklamıştık 2023 yılında gazı vatandaşımızla buluşturacağız. İnşallah 2023'te tüm vatandaşlarımız ocaklarını açtığında artık Karadeniz gazı ile fiilen buluşmuş olacaklar. İş planımız da bu çerçevede ilerliyor.
"Bulunan doğal gaz son derece kaliteli"
Karadeniz'in altındaki gaz, ben milyonlarca yıldır burada sıkışıp kaldım artık beni buradan çıkarın diyor. Son derece kaliteli bir gazdan bahsediyoruz. Bizim sistemimize uygun bir gaz. Bu gaz benim veya sizin gazınız değil 84 milyonun burada payı var. En kısa sürede inşallah kullanıma başlanmış olacak.
"Yurt dışında çalışan Türk mühendisler ekibe dahil oldu"
İlk sondaj gemimiz Fatih'i aldığımızda yine kendi personelimiz vardı fakat bazı hizmetleri yabancı kuruluşlardan alıyorduk. Bugün tersine döndü 3 yerli insan kaynağımız var 1 yabancı insan kaynağımız var. Biz onların tecrübelerinden de istifade ediyoruz. Yurt dışında uzun yıllardır çalışan kendi insanımız vardı. Şu an ekibin içerisinde de onlar var. Çok daha iyi şartları ellerinin tersiyle iterek bu ekibe dahil oldular.
"Maliyetlerde ciddi bir tasarruf sağlıyoruz"
İlk günden beri maliyetleri sürekli izliyoruz. İyileştiriyoruz, maliyetlerde ciddi bir tasarruf sağlıyoruz. Kendi kaynaklarımızı kullanıyoz. Bu gemileri kiralamış olsaydık oradaki maliyetleri biliyoruz. Ama biz kendi insan kaynağımız ve kendi varlıklarımızla sismik ve sondaj gemilerimiz gerekse yerli sanayiden temin etmiş olduğumuz malzemelerle yatırım giderlerinin, işletme giderlerinin sonucunda oluşacak maliyetin ithal ettiğimiz gaza göre çok daha ekonomik olacağını söyleyebilirim.
"Bize yetecek kadar gazı keşfetmiş bulunmaktayız"
Birincil enerji kaynakları açısından baktığımızda ihtiyaç duyduğumuz enerji kaynaklarının yaklaşık yüzde 70'ini ithal ediyoruz. Ağırlıklı kalemde petrol ve petrol ürünleri, doğal gaz var. Doğal gazın yüzde 98'ini ithal ediyoruz. Yıllık 50-55 milyar metreküp doğal gaz tüketimimiz var. Yapacağımız üretimi ne kadar artırırsak o kadar az ithal etmiş olacağız. Yapılan çalışmalarla Türkiye'nin toplamda 540 milyar metreküplük bir doğal gaz keşfi oldu. Hiç dışarıdan gaz almadığımızda 10 yıl bize yetecek kadar gazı burada keşfetmiş durumdayız. Ancak keşifler devam ediyor. Bu yılın sonunda ya da önümüzdeki yılın başında Karadeniz'deki mevcut pozisyonumuza göre daha batıda bir sahada keşif amaçlı bir sondaj daha yapabiliriz. Buradaki imkanların önümüzdeki yıllarda yapacağımız çalışmalarla artacağını öngörüyoruz.
Bugünden rakam söylemek doğru olmaz. Karadeniz doğal gaz potansiyeli içeriyor. Bulduğumuzun 2 ya da 3 katı doğal gaz neden olmasın diyoruz. Burada yeni bir modelle çalışıyoruz. Bu çalışmalar dışa bağımlılığımızı azaltmış olacak. Hedefimiz dışa bağımlılığı sıfırlamak fakat bu bir anda olabilecek bir şey değil. Orta ve uzun vadede ben buna inanıyorum. Karadeniz'deki keşifle ilgili konuşuyoruz fakat Türkiye Petrolleri karada petrol başta olmak üzere üretim artışı ve keşifler yaptı.
Petrol ve doğal gazı yurt dışından dövizle ithal ediyoruz. Fiyatları bizim kontrol etme şansımız yok. Petrol ve doğal gazda fiyatlar iki kat arttı. İçeride sizin kontrolünüzde olan bir faaliyet söz konusu ise ve TL cinsinden bir maliyetleme yapabiliyorsanız dışarıdaki maliyet artışından daha az etkilenmiş olacağız.
Karadeniz'de aranacak daha çok yer var. Bu saha dünyadaki diğer sahalara benzemiyor. Daha zorlu bir saha.
"Bu keşif sadece Türkiye'nin arz güvenliği açısından değil diğer ülkeler açısından da önemlidir"
Burası Hazar Denizi'ne benzer bir potansiyel olduğunu gösteriyor. Daha önceki çalışmalarla yeni çalışmalar arasında jeoloji değerlendirmede farkıl bir yöntem sonucu buraya ulaşmış oldu. Yeni modele göre bütün Karadeniz'i yeniden değerlendirmemiz gerekiyor. Sismik çalışmaları şimdi yeni parametrelere göre yeniden simüle edeceğiz. Romanya da 4-5 sene önce keşif yapmıştı. Komşumuz Yunanistan'da faaliyetlerine devam ediyor. Bu keşif sadece Türkiye'nin arz güvenliği açısından değil diğer ülkeler açısından da önemlidir.
Keşfettiğimiz gazı öncelikle kendi iç ihtiyaçlarımız için kullanacağız. Enerji arz güvenliği tüm ülkeler için olmazsa olmazdır. Kendi kaynaklarınızdan üretemiyorsanız dışarıdan tedarik anlaşmalarıyla bu açığınızı gidermeniz gerekiyor. Altyapınız önemli burada. Türkiye genelinde doğudan batıya hangi gazı istiyorsanız isteyin fiziki alt yapıya kavuşturmuş oluyoruz.
"Yaptırım ve tehditlere taviz vermedik"
Türkiye coğrafyasıyla kritik stratejik bir lokasyonda. Coğrafya kaderimizdir tanımlamasının en güzel örneklerinden biri Türkiye diyebiliriz. Komşu ülkelere baktığımızda istikrarsızlıkların, iç savaşların sıkça yaşandığı bir coğrafyada yaşıyoruz. Son yıllarda özellikle yerelleşmeye önem verdik. Bu denizdeki çalışmalar için gerekli olan araç gereçlerin sismik ve sondaj gemileri bu politakanın bir sonucu. Akdeniz'deki faaliyetlerimizde tehditlerle karşı karşıya kaldık. Yaptırım ve tehditlere taviz vermedik. Taviz vermeden o çalışmaları yaptık. Planladığımız şekilde de devam edecek. Türkiye'nin bir anlamda dışa bağımlılığını isteyen içeride ve dışarıda merkezler var. Çalışmalardan rahatsızlık duymaları, gizli ya da açık şekilde ifade etmelerini ben buna bağlıyorum.
"Doğal gaz ihtiyacına göre kontratlardaki miktarı ayarlayacağız"
Bizim elimizde yaklaşık 50-55 milyar metreküplük doğal gaz kontratları var. Bu kontratların bazıları 2000 yılı öncesi yapılmış kontratlar. Boru hattını yapabilmek için uzun dönemli satış kontratı yapmanız lazım. Önümüzdeki bir kaç yıl içerisinde bazı sözleşmeler sona erecek. Uzun dönemde ülkenin ihtiyaç duyacağı doğal gazı hesap ediyoruz. Kontratımızdaki miktarı buna göre ayarlamaya çalışıyoruz. Karadeniz'deki bu keşif daha önce kurgulanan projeksiyonu lehimize revize etmemize neden oldu. Dışarıya olan bağımlılığımız bu anlamda azalmış olacak.
Filoya dördüncü sondaj gemisi
3 yılda filomuza 3 tane son teknoloji ile yapılmış sondaj gemilerini dahil ettik. Filoda bir dördüncü gemi daha olur mu sorusunu değerlendiriyoruz. Dördüncüsü de olabilir. Özellikle buradaki keşiften sonra, 2023'te bu gazı karaya götürebilmek için sahanın geliştirilmesi, üretime hazırlanmasına ilişkin bir iş planı yaptık. Bu kapsamda da bu gemilerin bir sondajı açma süresi, sondaj sonrasında tamamlama, üretime hazırlık işlemleri gibi bir iş takvimiyle ilerliyor. Şimdi Yavuz Gemisi'ni de buraya intikal ettireceğiz. Dolayısıyla 3 gemi bu bölgede daha hızlı şekilde çalışmış olacak. Dördüncü gemiyi de ya satın alma ya da kiralama yöntemiyle tedarik etmeyi planlıyoruz. Uzunca bir süredir görüşmeleri de yapılıyor.
TPAO bir alt şirketi vasıtasıyla özellikle bu denizdeki servisleri yürütüyor. Şimdi bize yurt dışından da gerek sismik araştırmalarla alakalı gerekse sondaj çalışmalarıyla alakalı istekler geliyor. 'Bize de sondaj yapar mısınız?' diye talepler geliyor. Çünkü onlar da görüyorlar dünyada TPAO bu alanda belki adı geçen 5-10 firmadan birisi olacak. Böyle bir iş imkanı var. Buradaki iş planımız 7-8 yıl sürecek. Bu gemiler dünyanın her yerinde çalışabilir.
Bulamazsınız dediler bulduk, şimdi çıkaramazsınız diyorlar, nasıl bulduysak öyle çıkartacağız. En büyük kanıtı da Kanuni gemisinin artasında yanan doğal gaz.
4.2ºC
Ankara
