BAYKAR imzalı motor: Milyonlarca dolar cepte kalacak

İstanbul’da düzenlenen SAHA EXPO bu yıl TUSAŞ’a yönelik terör saldırısı nedeniyle durağan geçti. Kimi yeni projelerin açıklanması ileri bir tarihe ertelendi kimi yeni adımlarsa daha düşük çaplı duyuruldu.

BAYKAR’ın kendi imkanlarıyla yeni bir motor üreteceğine dair açıklaması da bu nedenlerle biraz geri planda kaldı. Türk savunma sanayiinin en önemli oyuncularından birinin neden motor üretmek istediği elbette temel soru. Yeni bir ambargo riski ya da çok sayıda motor ihtiyacı akla gelen ilk etmenler.

Ancak BAYKAR’ın bugüne kadar izlediği yol haritası farklı bir noktayı da pas geçmememiz gerektiğini gösteriyor. Şirket, imza attığı işlerde hep ‘mümkün olan en verimli seçeneği’ tercih etmesiyle biliniyor. Yaklaşık 300 milyon dolar bütçeyle yeni bir motor geliştireceklerini duyurmaları tüm bunları alt alta koyunca üzerine konuşulmasını fazlasıyla hak ediyor.

Savunma Sanayii Araştırmacısı Anıl Şahin ile hem bu sorulara yanıt aradık hem de yeni motorun sektör için ne anlama geldiğini konuştuk.

[BAYKAR, çok sayıda TB-2 üretti ve planlamalar aynı hızda devam edileceğini gösteriyor.]

BAYKAR neden motor üretmek istiyor?

Bu soruya yanıt aramadan önce işimize yarayacak bazı temel bilgileri hatırlatalım… BAYKAR, dünyanın en fazla ülkeye en fazla sayıda SİHA ihracatı gerçekleştiren markalardan biri. Şimdiye kadar 33 ülkeye Bayraktar TB2, 10 ülkeye AKINCI TİHA ihraç ettiler. Şu ana kadar 700 adetten fazla çeşitli tiplerde İHA platformu üretmeyi başardılar.

Anıl Şahin, bu ihracatın farklı faktörleri de beraberinde getirdiğini anlatıyor. Özellikle Bayraktar TB2 SİHA için oldukça yüksek adetlerde motor tedariki gerçekleştirildiğinin altını çiziyor. Bunların bir kısmının yeni Bayraktar TB2’lerde bir kısmınınsa eski TB2’lerde kullanıldığını belirtiyor.

“Çünkü mevcut Kanada üretimi Rotax 912 motorunun belirli bir uçuş saatinin ardından değiştirilmesi gerekiyor. Bundan ötürü de BAYKAR, sadece TB2 için yıllık yaklaşık 200 adet motor tedarik ediyor” diyor.

Basit bir matematikle birim fiyatı 20 ila 30 bin dolar arasında değişen Rotax 912 motoru için BAYKAR’ın kasasından her yıl yaklaşık 6 milyon dolar çıktığını sözlerine ekliyor.

[Kamu kurumlarınca üretilen İHA motorları farklı platformlarda kullanılıyor. Foto: AA]

AKINCI ve KIZILELMA için de motor üretilecek

Her ne kadar TB-2 ön plana çıksa da artık sahnede AKINCI ve KIZILELMA gibi dev platformlar da var. Bu araçlarda çok daha gelişmiş türbin motorlar kullanılıyor.

SİHA’ların en kritik bileşeni olan motor alanında bağımsızlık ve tasarruf elde etmek için BAYKAR’ın bir motor yatırımına başladığını söylüyor Şahin. Bu kapsamda da kolaydan zora doğru giden bir yaklaşım uyguladıklarından bahsediyor. Bu yüzden de ilk olarak teknoloji seviyesi daha düşük olan Bayraktar TB2’nin motoru millileştirildiği ve BM-100 adıyla seri üretime hazır hale getirildiğini belirtiyor.

BM-100’ün ardından 300 milyon dolarlık bir yatırımın sonucu olarak AKINCI ve KIZILELMA için yerli motorlar geliştirileceğini de sözlerine ekliyor.

[BAYKAR TB-3 üzerindeki yerli motorla 36 bin feet yükseliği geçebilmişti.]

“Daha farklı bir motor bizi bekliyor”

Bugüne kadar SİHA motorlarını ülkemizde kamu kurumlarının ürettiğini biliyoruz. Şimdi özel bir şirket çok ciddi bir bütçeyle bu alana giriyor. Anıl Şahin, Türk şirketlerin kabiliyetlerinin bu projede de ‘iş birliği’ içerisinde ilerleyeceği görüşünde:

“Kamu kuruluşları tarafından SİHA’ların kullanımına yönelik şu ana kadar yalnızca turbodizel motor üretimi gerçekleştirildi. O motor da hem Bayraktar TB3 hem de ANKA ve AKSUNGUR SİHA’lar tarafından kullanılıyor.

Ancak AKINCI için turboprop motor gerekiyor. KIZILELMA için turbofan motor geliştiriliyor. Bu motorların insansız platformların uçuş konseptlerine uygun statüde olması şart. Genelde insanlı hava platformları için geliştirilen motorlardan bahsediyoruz. Haliyle, çok uzun süre havada kalmak üzere tasarlanan insansız platformlara bu motorları entegre etmek kolay olmuyor. Esasında BAYKAR bu yatırımla ihtiyaçlarına en uygun olan motoru kendi imkanlarıyla geliştirmeyi hedefliyor.”

[Yeni motorun gelecek dönemde TB-2 dışındaki platformlarda da kullanılması bekleniyor.]

BAYKAR’ın yeni motoru hangi platformlarda kullanılacak?

AKINCI ve KIZILELMA’nın bazı motorlarının halihazırda Ukrayna’dan tedarik edildiğini biliyoruz. Haliyle Ukraynalı motor üreticisi firmayla BAYKAR’ın çok ciddi bir dirsek teması var. Yeni motorda bu birlikteliğin etkilerini merak ediyoruz.

Anıl Şahin, Sovyet ekosisteminden elde edilen çıktılarla geliştirilen bu motorların bazı avantajları ve dezavantajlarının olduğuna dikkat çekiyor. BAYKAR’ın geliştireceği motorların ise daha çok NATO standartlarında olmasını bekliyor.

Milli uçak motoru: Türkiye 'en iyiler' arasına girebilir

BAYKAR imzalı yerli motorların hangi platformlarda kullanılacağı meselesine de açıklık getiriyor Şahin. İlk etapta; Bayraktar TB2, AKINCI ve KIZILELMA öne çıkıyor. Ancak ara safhalarda farklı hava araçları için geliştirilen farklı motorları da görebileceğimize işaret ediyor.

Muhtemel bir ihracat meselesi için de küçük bir parantez açıyor ve “İHA platformlarına özel olarak motor geliştirmek farklı bir nokta. Eğer bu alanda geliştirilecek motorların teknik avantajları çok yüksek olursa önemli bir ihracat performansı da gözlemleyebiliriz” diyerek sözlerini tamamlıyor.