Bazı dosyalarda seri muhakeme usulünün uygulanmaması anayasaya aykırı bulundu

Resmi Gazete'de yer alan karara göre, Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi ile Nevşehir 1. Asliye Ceza Mahkemesi, yargılamalarına baktıkları kumar oynanması için yer ve imkan sağlama ile trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçlarına ilişkin davalarda, 2019'da 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'na eklenen 5'inci maddenin d bendinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurdu.

İptali istenen kuralda, 2020 itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit yargılama usulünün uygulanmayacağının hüküm altına alındığı belirtildi. İstemde, kuralın, fail lehine düzenlemeler içeren seri muhakeme usulünün geçmişe dönük şekilde uygulanmasına engel olduğu, bunun anayasaya aykırı olduğu ileri sürüldü.

Yüksek Mahkeme, yaptığı inceleme sonrası ilgili maddede yer alan "kovuşturma aşamasına geçilmiş, hükme bağlanmış" ibaresinin, seri muhakeme usulü yönünden iptaline hükmetti.

Kararın gerekçesinden

Anayasa Mahkemesinin kararında, anılan kanundaki kuralın daha önce basit yargılama usulü yönünden iptal edildiği anımsatıldı. Söz konusu iptal kararında mahkemece, henüz kesinleşmemiş dosyalarda yeni muhakeme usulünün uygulanabilir olduğuna karar verildiği kaydedildi.

Anayasa'nın 141'inci maddesinde davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılmasının, yargının görevi olarak hüküm altına alındığı vurgulanan kararda, şunlara yer verildi:

"Devlet, yargılamaların gereksiz yere uzamasını engelleyecek etkin çareler oluşturmak zorundadır. Ancak bu amaçla alınacak kanuni tedbirlerin ve öngörülen çarelerin yargılama sonucunda işin esasına yönelik adli ve hakkaniyete uygun bir karar verilmesine engel oluşturmaması gerektiği de tartışmasızdır."

Seri muhakeme usulünün uygulanması halinde belirlenen yaptırımın yarı oranında indirilmesinin öngörüldüğü aktarılan kararda, şu tespite yer verildi:

"Buna göre itiraz konusu kural, yargılama aşamasında olup henüz kesinleşmiş hükümle sonuçlanmamış, dolayısıyla yeni yargılama usulünün uygulanabileceği dosyalarda ceza miktarı üzerinde fail lehine etkisi olan seri yargılama usulünün belirli bir tarih itibarıyla kovuşturma aşamasına geçilmiş veya hükme bağlanmış dosyalarda uygulanmamasını öngörmek suretiyle Anayasa'nın 38'inci maddesini ihlal etmektedir. Açıklanan nedenlerle kural Anayasa'nın 38'inci maddesine aykırıdır, iptali gerekir."