Deprem değil panik hastanelik etti

Düzce’deki 5,9’luk deprem toplumsal afet bilincini yeniden gündeme getirdi. Can kaybı olmaması yüreklere su serpse de onlarca kişinin deprem değil panik sonucu yaralanması dikkat çekti. Özellikle 17 Ağustos 1999’daki Marmara depremi sonrası bilinçlendirme ve eğitim çalışmalarına ağırlık verilse de deprem korkusunu aşamayanlar var. Bu durumu, sarsıntı sırasında ve sonrasında neler yapılması gerektiğini AFAD İstanbul Şube Müdürü Tezcan Buçan ile konuştuk.

Türkiye’nin deprem gerçeğine vurgu yapan Tezcan Buçan, “Bizim bu kültüre sahip bir toplum olmamız gerekiyor” diyor. Depreme hazırlık eğitimlerinin ilk kuralının panik yapmamak olduğunun altını çiziyor ve ekliyor:

“Özellikle balkon, merdiven ve asansör gibi yapılardan uzak durmamız lazım.”

Bu uyarının ne kadar doğru bir tespit olduğunu Düzce depreminde gördük. Onlarca kişi balkonlardan atlayıp ya da merdivenlerde koşup düşerek yaralandı.

Buçan bu alanların aslında deprem anında en tehlikeli alanlar olduğunu vurguluyor:

“Binalardaki en riskli noktalar asansör, merdiven ve balkonlar. Çünkü binalarda ilk yıkılan bölgeler bu alanlar oluyor. Deprem anında bu alanlardan mümkün olduğunca uzak durmalıyız. Ancak görüyoruz ki Düzce depreminde yaralanmalar panik haliyle balkondan atlama ya da merdivenden düşme sonucu olmuş.”

Deprem anında merdiven, asansör ya da balkondaysak ne yapmalıyız?

Depremde evin güvenli bir noktasında bulunuyor olmamızın garantisi yok. Buçan binaların bu riskli noktalarında nasıl davranmamız gerektiğini ise şöyle anlatıyor:

“Oldu da merdivenlerde yakalandık sarsıntıya, böyle bir durumda tırabzanlara tutunmamız gerekir. Asansördeysek en yakın katta durup Çök-Kapan-Tutun hareketini yapmamız lazım. Balkondaysak da evimizin içerisine girip önceden belirlediğimiz en sağlam noktada Çök-Kapan-Tutun hareketini yapacağız.”

Buçan 12 Kasım’da Türkiye genelinde yapılan deprem tatbikatını hatırlatarak Çök-Kapan-Tutun hareketinin önemine değiniyor.

“Çök-Kapan-Tutun hareketi bizim için en doğru davranış biçimi. Daha öncesinde tespit ettiğimiz güvenli bir alanda iki dizimizin üzerine çöküp bir elimizle üzerimize düşebilecek cisimlerden korurken diğer elimizle de hangi yapının yanında durduysak ona tutunmamız gerekiyor.”

“Sarsıntı sonrası ilk iş tesisatları kapatmak olmalı”

Deprem sonrasında yapılacaklar da önemli. Buçan evde alınacak güvenlik tedbirlerine dikkati çekiyor:

“Sarsıntı bittikten sonra ilk yapılması gereken şey evdeki tesisatların kapatılması. Su ve doğalgaz vanasını hemen kapatacaksın, ortamda bir gaz konusu alıyorsak elektrikli hiçbir aksama dokunmadan afet ve acil durum çantasını alıp dışarı çıkmamız lazım.”

Depreme dışarıda yakalanırsak ne yapmalıyız?

Bina içinde alınması gereken önlemler ve yapılması gerekenler kısaca böyle ama bir de bu işin başka bir boyutu var. O da depreme ev dışında yakalanmak… AFAD İstanbul Şube Müdürü Buçan, depremde her olasılığın düşünülmesi gerektiğine vurgu yaparak dikkat edilmesi gerekenleri sıralıyor:

“Depreme dışarıda yakalananlar elektrik direkleri, binaların dış cepheleri, çatı ve bacalarından uzak durmaya özen göstermeli. Onların düşme olasılığını göz önünde bulundurmalı, çevresi açık alanlara gitmeli. Stadyum, ibadethane, tiyatro salonu, konser alanı, toplu taşıma gibi kalabalık yerlerde ise izdiham faktörü var. Buralarda da sakin kalıp bulunulan yerde kapanmak en doğrusu olacak. Panik halinden uzak durmak, izdihama yol açmamak gerekir.”

Grafik: Hafize Yurt