Dünyaya sattık sıra Türkiye yollarında

Türkiye’de son dönemlerin en çok konuşulan konularından biri de ülkemizin yerli ve milli ilk otomobili TOGG… Her ne kadar Ankara’nın ‘elektrikli dönüşümü’ TOGG ile başlamış gibi dursa da aslında arka planda durum pek de böyle değil.

Dünyanın otobüs üretiminde en önemli merkezlerinden biri olan Türkiye, uzun yıllardır elektrikli otobüsler için de birbirinden değerli işlere imza atıyor. TEMSA, ülkemizin sadece otobüs üretimi yolculuğunda değil, aynı zamanda bu sektörün elektrikli macerasında da başrolde olan firmalardan biri.

66 ülkeye otobüs ihraç ediyorlar

TEMSA üretimi otobüsler bugün itibariyle 66 ülkeye ihraç ediliyor ve bu sayı giderek artıyor. Ancak esas merak konusu; dünyaya ihraç edilen Türkiye üretimi elektrikli otobüsleri yollarınızda ne zaman görebileceğiz?

TEMSA CEO’su Tolga Kaan Doğancıoğlu ile hem bu konuyu konuşmak hem de diğer merak edilenlere yanıt aramak üzere Adana’da bir araya geldik. Yaklaşık 500 bin metrekarelik alana kurulu fabrikayı gezerken sorularımıza da yanıt aradık.

Elektrikli yolculuğumuza erken başladık

Dünya otomotiv sektöründeki gelişmelerden bahsederek konuya giriyor Doğancıoğlu. Ardından TEMSA’nın elektrikli otobüs macerasına geliyor ve bu dönemi ‘toplu taşımanın elektriklenmesi’ olarak tanımladıktan sonra “Biz bu sürece çok erken başladık” diyor.

Aslında TEMSA uzun süredir otobüslerini elektrikli hale getiriyor. Haliyle sıfır emisyona sahip geniş ürün grupları var. Sürece erken başlayınca hem içerideki hem de global rakiplerinden daha hızlı yol almışlar. Bu da onları İsveç’ten Çek Cumhuriyeti’ne Romanya’dan Litvanya’ya kadar geniş bir coğrafyaya elektrikli otobüs ihraç eder noktaya taşımış.

Elektrikli otobüsle şehirler arası ulaşım mümkün mü?

TEMSA CEO’su ile AR-GE merkezinin önünden geçerken Tolga Kaan Doğancıoğlu, otobüslerde kullandıkları bataryanın tamamen Türk mühendislerce geliştirilen bir yazılımla kontrol edildiğinin altını çiziyor.

Bu durum önemli. Çünkü bataryanızı farklı etmenlere göre revize etmeniz gerekebiliyor. Dışarıdan ithal yazılımlarla pek mümkün olmayan bu durumu TEMSA yerli ve milli yazılımla aşmış. Ayrıca ömrü biten bataryaların da atılmadığını ve bu merkez içerisinde ‘ikinci hayat’ adını verdikleri bir projeyle yeniden kullanılabildiğini öğreniyoruz.

Bu kısa bilgilerin ardından bir kez daha ana konumuza dönüyoruz. TEMSA’nın ABD Kaliforniya’da ‘şehirler arası ulaşım için kullanılan’ bir elektrikli otobüsü olduğunu biliyoruz. Bu örnek bize, yakın bir gelecekte tüm toplu ulaşımın sadece elektrikli araçlarla yapılması ihtimalinin pek de uzak olmadığını gösteriyor.

Türkiye’de neden elektrikli otobüsler kullanılmıyor?

Tolga Kaan Doğancıoğlu’nun anlattıkları aslında dünyanın da çok hızlı bir şekilde elektrikli otobüslerle şehir içi toplu ulaşıma yöneleceğini gösteriyor. Türkiye bu gelişimde kendi ürettiği otobüslerle var. Ancak bizim ülkemizde elektrikli otobüsler şehir içi toplu ulaşımda kullanılmıyor. Bu durumun gerekçelerini merak ediyoruz…

TEMSA’nın bazı belediyelerle iş birliği yaptığını ve o şehirlere elektrikli otobüsler yolladığını belirtiyor CEO Doğancıoğlu ve devam ediyor:

“Yurt dışı örneklerden ve TEMSA’nın o ülkelerde elde ettiği başarılardan bahsettik… Bütün bunların aynı şekilde ülkemizde görülmesi, uygulanması, kullanılması gayet mümkün. Aksi için bir sebep yok.

Yine de aşılması gereken bazı noktalar var… Elektrikli araçların ilk yatırım maliyeti konvansiyonel araçlara göre biraz daha yüksek. Ancak 3, 4 yıllık kullanımda bunların dizel araçlardan çok daha ekonomik olduğunu da hepimiz biliyoruz. Yatırım maliyetindeki zorluğu aşmak için AB ülkeleri ve ABD gibi yerler büyük teşvik paketleri açıklanıyor.

Türkiye’nin de benzer bir yol izlemesi gerekiyor. Bahsettiğim ‘ilk yatırım’ maliyetini aşabilecek, yerel yönetimlerin finansman zorluğunu giderebilecek bir teşvik sistemi ya da mali destek olursa elektrikli otobüslerin toplu ulaşımda kullanımı da hızla artar.”

Toplu ulaşımda şarj sorunu yaşanır mı?

Konu elektrikli bir araç olduğunda hemen hepimizin aklına gelen ilk konulardan biri de ‘şarj problemi’ oluyor. Çünkü cep telefonumuzdan bilgisayarımıza, tabletimizden akıllı saatimize kadar her şey için gün içinde şarj meselesine ciddi bir mesai harcıyoruz.

Kullanıcılar, bindikleri otobüsün elektrikli olduğunu duyduklarında ‘ya şarjı biter de yolda kalırsam?’ sorusunu kendilerine soruyor. Tolga Kaan Doğancıoğlu aslında tüm bu endişelerin yersiz olduğunu anlatıyor:

“Elektrikli araç dünyasını bir sistem olarak ele alıyoruz. Özellikle de toplu taşıma söz konusu olduğunda elimiz daha da rahatlıyor. Çünkü hangi saatte nereden hareket edeceğini, hangi yollardan geçeceğini ve seyahatin nerede biteceğini biliyoruz. Bu büyük bir avantaj. Batarya planlamanızı tamamen buna göre yapabiliyorsunuz.

TEMSA’nın elektrikli araç yolculuğundaki seçimi, bu araçların batarya teknolojilerine ve elektrik/elektronik yapılarına hükmetmeyi de kapsıyor. Bu sayede her şehre özgün bir şarj sistemi, batarya kapasitesi, şarj süresi gibi detayları tahmin etme ve yönetme becerimiz var.

Bu nedenle biz hepsini bir bütün olarak görüyoruz. Sadece elektrikli araç değil, şarj sisteminden tutun da aracın beslenmesine kadar tüm detayları bütünsel olarak değerlendiriyoruz. Otobüsle birlikte şarj altyapısı sistemini de beraber veriyoruz.”

Türkiye’nin imza attığı bazı zorunluklar var

Binlerce kişiye istihdam sağlayan fabrikada TEMSA’nın neredeyse tüm üretim sürecini kendi içinde yerli imkanlarla çözdüğünü görüyoruz. CEO Doğancıoğlu ile turumuz devam ederken “Türkiye’de ne zaman elektrikli otobüslerle şehir içi toplu ulaşımın sağlandığını görürüz?” sorusunu yöneltiyoruz.

“Aslına bakarsanız bu işin bir yönünde mecburiyet var.” diyerek başlıyor cevabına Doğancıoğlu. Sadece ABD ya da AB ülkeleri değil Türkiye de daha çevreci bir dünya için kimi sözleşmelere imza atmış.

TEMSA CEO’su bunu hatırlatıyor ve “Türkiye, 2030’dan itibaren ağır ticari vasıtaların yüzde 30’unun sıfır emisyon olma şartını kabul etti. Takvimler 2040 yılını gösterdiğinde tüm ağır ticari vasıtaların sıfır emisyon olması şartının altına da imza attı” bilgisini paylaşıyor.

Hali hazırda TEMSA gibi yerli bir markanın dünyaya elektrikli otobüs ihraç etmesi burada daha önemli bir hal alıyor. Doğancıoğlu’na göre bu durum Ankara’nın elini güçlendirecek. “Daha erken bir tarihte, daha yüksek bir yüzdeye ulaşabiliriz” ifadesini kullanan Tolga Kaan Doğancıoğlu, sözlerini şöyle tamamlıyor:

“TEMSA olarak 2025 yılında otobüslerimizin yüzde 50’si sıfır emisyon olacak. Her yıl oranlar artacak. Ülkemiz için de 2030 yılı bir dönüm noktası olacak çünkü mecburiyetlerimiz var.

Türkiye, otomotivde dünyanın en önemli ülkelerinden biri. Ticari vasıtada ise Avrupa’nın ikinci ülkesiyiz. TEMSA, elektrikli aracı erken dönemde yapan ve bunu uygulamaya almış bir şirket. Bu nedenle Ankara’nın ‘Hadi başlayalım’ dediği anda biz sürecin çok hızlı bir şekilde ilerleyebileceğini ve büyükşehirler başta olma üzere Anadolu’nun dört bir yanında şehir içi toplu ulaşımda elektrikli otobüsün kullanılabileceğini düşünüyoruz.”