İtfaiye ekipleri, AFAD personeli, yangın söndürme uçakları, su taşıyan helikopterler, diğer yardım kuruluşları ve bölgedeki vatandaşlar… Türkiye tek yürek olarak yangınlarla mücadele ediyor. İsmini genelde terörle mücadele ve nokta güvenlik operasyonlarında duymaya alıştığımız insansız hava araçları yangının söndürülmesi için de kritik görevler üstleniyor. Peki bir İHA yangına nasıl müdahale ediyor, ne tür faydalar sağlıyor?
Geçen yıl ağustos ayında Türkiye yine Ege ve Akdeniz’de yoğunlaşan yangın haberlerini konuşuyordu. Sadece bir haftada çıkan 230 yangının ardından Savunma Sanayii Araştırmacısı Kadir Doğan ile bir araya gelmiş ve o süreçte İHA’ların kullanımının ne gibi faydaları olduğunu haberleştirmiştik…
Aradan geçen yaklaşık bir yılın ardından ülkemizde maalesef yangınlar yeniden gündem oldu. Yaklaşık 6 günde 32 ile yayılan 170’e yakın orman yangını çıktı. Ancak bu kez geçtiğimiz dönemlerden çok daha yıkıcı bir etki bıraktı… Yangınların daha geniş bir alanda ve daha uzun süreli olması haliyle ‘Hangi yöntemlerle mücadele edilmeli?’ sorusunu da beraberinde getirdi. Biz insansız hava araçlarının yangınla mücadelede nasıl bir etki ortaya koyduğunun izini sürelim.
[Antalya'nın Manavgat ilçesinde çıkan orman yangınında evleri ve eşyaları yanan bir afetzede. Foto: AA]
Elazığ depremi dönüm noktası oldu
Türkiye’nin savunma sanayiindeki göz bebeği İHA’ların afetlerde kullanımında Elazığ depreminin ‘dönüm noktası’ olduğunu hatırlatarak başlıyor konuşmasına Kadir Doğan. O dönemde elde edilen faydalar kamuda önemli bir farkındalık oluşturmuş ve sonrasında Tarım ve Orman Bakanlığı gibi kurumlar da yerli ve milli İHA’lardan faydalanmaya başlamıştı.
Burada bir detay verelim ve ülkemizin 2020'den itibaren yangınla mücadele için kullandığı İHA’ların aynı yıl içinde 345, yalnızca son iki ayda 86 yangının tespit edilmesine katkı sağladığını belirtelim.
Bu yılki yangınlarda 9 İHA’nın aktif olarak kullanıldığını biliyoruz… Bu bilgiden yola çıkarak söz konusu platformların nasıl bir fayda sağladığını soruyoruz Doğan’a... Hava araçlarındaki kameraların aslında birer ‘kızılötesi kamera’ olduğu bilgisini paylaşıyor Kadir Doğan ve bu kameraların kısa, orta ve uzun dalga boylarında kızılötesi dalgaları tespit edebilme kabiliyeti olduğunu anlatıyor. Kızılötesi kameralar sayesinde de yangın olsun veya olmasın bir bölgedeki sıcaklık değişimleri, uygun koşullarda çok yüksek hassasiyetler ile tespit edilebiliyor.
[Elazığ'daki depremin ardından İHA'lar havalanmış ve çok önemli faydalar sağlamıştı.]
Görüntüler merkezde ‘kıymetlendiriliyor’
Bir diğer yöntemin kameralardan alınan görüntülerin merkezde değerlendirilmesi… Buna ‘kıymetlendirme’ diyor Kadir Doğan ve yangın bölgelerinde ya da riskli alanlarda 7/24 esasıyla uçan İHA’ların merkeze anlık olarak görüntü aktardığını söylüyor. Bu görüntüler merkezde etkin isimler tarafından titizlikle takip ediliyor ve yangına müdahale edecek tüm unsurların çok daha hassas bir şekilde bu süreci yönetebilmesi sağlanıyor.
Personelin hayatı için de son derece önemli
Bizler İHA’ların sadece yangınla ilgili daha doğrusu alevler konusunda önemli faydaları olduğunu düşünürken Kadir Doğan çok önemli bir konuya daha işaret ediyor… Söz konusu İHA’ların yangınlar kadar sahadaki personelin hayatını koruyabilmek için de kritik görevleri olduğuna dikkat çekiyor.
1 Ağustos’ta meydana gelen olayı anlatıyor ve “AKSUNGUR İHA görev uçuşunda 3 kule çalışanını tespit etti. Aslında çalışanlar yangınla mücadele ediyordu ancak alevlerin onları çevrelediğini fark etmiyordu. AKSUNGUR’dan gelen anlık görüntü sonrası ilgili birimler uyarıldı ve söz konusu personelin alevlerin arasından kurtarılması sağlandı” diyor.
.jpg)
[Görsel: Hafize Yurt - TRT Haber]
Sadece personelin değil yangından etkilenmesi muhtemel çok farklı unsurların İHA’lar sayesinde önceden uyarılabileceğine işaret eden Doğan, şöyle devam ediyor:
“Bir olayı havadan anlık olarak görebilmek çok önemli bir avantaj. Biz bunu terör operasyonlarında, sınır ötesi harekatlarda sıkça gördük. Şimdi afetlerde de bunun nasıl bir artı olduğunu anlıyoruz.
İHA’larla alevlerin çıktığı yeri görmekle kalmıyor, gittikleri yönü, bölgedeki rüzgarın hızını, yapılan müdahalenin nasıl bir etki yarattığını da rahatlıkla görebiliyorsunuz. Eğer yangın yerleşim alanına doğru ilerliyorsa söz konusu bölgedeki insanların uyarılması konusunda da eliniz oldukça rahatlıyor.
Karadaki ekiplerin alevlerin nasıl bir alanı kuşattığını ve ne hızda ilerlediğini görmesi çoğu zaman oldukça zor. Ancak siz gelişmiş İHA’larla bunları yaparken afetle mücadelenin en önemli kurallarından biri olan ‘hızlıca eyleme geçme’ aşamasını da süratle tamamlayabiliyorsunuz.
Deprem sonrasında İHA kullanılmasını ‘yardıma en çok ihtiyaç duyulan yerlerin tespiti ve ekiplerin doğru bir şekilde görev planının yapılması’ üzerinden ele almıştık. Burada da benzer bir durum var. Çok geniş alanda bir mücadele ortaya koymak zorundasınız. Uçakların, helikopterlerin, itfaiye araçlarının, TOMA’larının ve hatta tek bir personelin bile en doğru şekilde yönlendirilmesi lazım. İHA’lardan gelen görüntüler bu koordinasyonun da nokta başarıyla yapılmasını sağlıyor.”
[Yangınla mücadele eden personel, etraflarını saran alevlerden İHA'lar sayesinde haberdar oldu.]
Maliyet etkin bir yöntem
Kadir Doğan ile konuşurken konu bir şekilde yangında kullanılan uçak ve helikopterlerin maliyetlerine geliyor… Biz İHA’larla ilgili süreci ele aldığımız için bu araçların nasıl bir maliyet getirdiğini merak ediyoruz.
Bayraktar TB-2’nin saatlik uçuş maliyetinin diğer uçar unsurların yanında son derece maliyet etkin bir seviyede kabul edildiğinin altını çiziyor Doğan.
Tüm bunları alt alta değerlendirdiğimizde İHA’ların önümüzdeki dönemlerde yangın gibi afetlerde daha çok kullanılacağına kesin gözüyle bakılıyor… Kadir Doğan da bu görüşe katılan isimlerden biri. Doğan’a göre son yangınlar Türkiye’nin bu alandaki mücadelesinde bir dönüm noktası olabilir ve sadece İHA’ların değil uçakların, helikopterlerin ve hatta insansız kara araçlarının da önemli görevler üstleneceği yeni bir konsepte geçilebilir.
1.3ºC
Ankara
