Irak'a olası SİHA satışının politik etkileri de olur

Geçtiğimiz günlerde yurtdışı kaynaklı bir haber çok farklı mecralarda kendine yer buldu. İddiaya göre Irak Bakanlar Kurulu, Türkiye’den yaklaşık 100 milyon dolar değerinde S/İHA alımı için bütçe ayrılmasını onaylamıştı.

Her ne kadar Türk S/İHA’larının yurt dışına ihracatı son dönemlerde sıkça duyduğumuz gelişmelerden biri olsa da Ankara’nın Azerbaycan dışında ilk kez bir komşu ülkeye muhtemel S/İHA satışı askeri ve politik etkiler açısından ortaya ilginç bir tablo koyuyor.

[SSB Başkanı Prof. Dr. Demir ve Irak Savunma Sanayisi Başkanı Derraci.]

Diğer satışlardan daha farklı

Savunma Politikası Analisti Hakan Kılıç, bu satışın Afrika veya Avrupa ülkelerine SİHA satışından çok daha farklı politik ve askeri yönleri olduğu görüşünde. Bu düşüncesini “Bunu sıradan bir ülkeye, alıştığımız şekilde sıradan savunma ürünü ihracatı gibi göremeyiz” cümlesiyle özetliyor.

Önce politik sonuçlarından başlıyor anlatmaya ve “Bildiğiniz üzere Bayraktar TB-2 daha önce komşumuz Azerbaycan’a satıldı. Ancak dost ve kardeş ülke Azerbaycan’ın komşu olarak görmek doğru değil. Azerbaycan uzak da olsa alırdı, satabilirdik. Dostluğumuzun komşulukla ilgisi yok kan bağı var. Dolayısıyla aslında Türkiye eğer gerçekleşirse ilk kez gerçek bir komşu ülkeye SİHA satmış olacak.” ifadesini kullanıyor.

Kılıç, bu noktada Irak dışında güven duyulup satış yapılabilecek bir komşumuzun en azından şimdilik olmadığı görüşünde. Satışın gerçekleşmesi halinde süreci Irak’ın bu araçları bize karşı kullanmayacağını düşünecek kadar ilişkimizin düzeldiğini veya güvendiğimizin de göstergesi olarak yorumlamanın mümkün olduğunu söylüyor.

[Bayraktar TB-2 son dönemlerde adından en çok söz ettiren insansız platformlardan biri.]

ABD ve Çin S/İHA’sı yerine Türkiye tercihi

Savunma sanayii ürünlerinde komşulara satışın neden zor olduğu konusunu biraz daha açıyor Kılıç ve şunları söylüyor:

“Bunun sebebi komşularımızın SİHA teknolojisinde ileri olması ve örneğin TB-2’yi kopyalama riskleri değil... Komşu ne demek? Size en yakın ülke demek. Dolayısı ile size karşı kullanma riski var. Bu bir SİHA. Uzun menzilli bombardıman uçağı değil. Düşünün Ege’de Yunanlılara kök söktüren SİHA’larımızı onlara da satmışız ve F-16’lar ikide bir Türk yapımı SİHA’ları önlemek için kalkıyor…

Demek ki Irak’ın bize karşı kullanma ihtimalini de düşünmüyor güveniyoruz ki bu çok önemli. Bu bizi ayrı bir konuya daha götürüyor. Ankara ile Bağdat’ın Irak kuzeyindeki harekatlar sebebiyle kimi zaman sancılı dönemler geçirdiğini biliyoruz. Satış ihtimali bu dönemin de geride kaldığı izlenimi doğuruyor.

Irak’ın ABD, Rusya ve Çin ile yakın ilişkileri malum. Ancak bu üç ülke yerine Türkiye’den S/İHA alınması sadece platformun çok iyi olması, maliyet-etki avantajı ile açıklanamaz. Aynı zamanda politik bir yakınlık da kendini hissettiriyor.”

Irak’ın teröristi vurmama şansı azalacak

Madalyonun bir yüzünde politika olsa da tabi ki diğer yüzünde işin askeri boyutu var. Irak’ın Türk S/İHA’sı alma ihtimali Ankara’nın güvenlik stratejileri için de farklı anlamlar taşıyor.

Bir örnek üzerinden anlatıyor durumu Hakan Kılıç ve “Türkiye’nin istihbarat verdiği veya ‘şu bölgenizde terör yapılanması var’ dediğinde Irak yönetimi ‘Haklısınız da elimizde imkanlarımız yok’ diyebiliyordu. Her seferinde 2-3 terörist için F-16 kaldırmak istemiyorlardı” bilgisini paylaşıyor.

Kılıç’a göre Ankara’nın Irak’a olası S/İHA satışı bu durumun da önüne geçebilir:
“Eğer satış gerçekleşirse Iraklı yetkililerin elinde MAM-L ile donanmış TB-2’ler olacak. Ve bu araçları ilgili bölgelere göndermemek için ellerinde herhangi bir bahane kalmayacak.

Sadece bu da değil… Eğer Irak tarafı görüntü alırsa, Ankara’nın ‘Siz vuramıyorsanız görüntüyü bizimle anlık paylaşın biz gereğini yapalım’ deme ihtimali de var. Tabi bunların hiç biri duyuma ya da kulis bilgisine dayanmıyor. Tamamen kişisel tahmin ve öngörülerimi dile getiriyorum.”

[Türk SİHA'ları aynı zamanda MAM-L gibi kendi liginde son derece etkin mühimmatlara sahip.]

Arap coğrafyasının dikkatini daha da çekecek

Türk SİHA’larının reklama ihtiyacı kalmasa da TB-2’lerin bölgedeki Suriye hariç diğer Arap ülkelerinin de daha fazla dikkatini çekmeye başlaması sürpriz olmaz. Peki ya Irak’a muhtemel satışın bölge ülkelerine etkisi nasıl olur?

“ İran’ın nüfuz mücadelesi ve SİHA pazarını baltalaması muhtemel satışın diğer ek faydası olur.” diyor Hakan Kılıç. Sonrasını ise şöyle anlatıyor:

“En ağır darbeyi de bölgeye sürekli S/İHA satmaya çalışan ABD, Rus ve Çin SİHA üreticileri alacaktır. İstediği gibi bir hava gücünü mali sebepler nedeniyle ya da örneğimizdeki Irak’ta olduğu gibi siyasi nedenlerle kuramayanlar için S/İHA’lar çok önemli birer araç haline geldi.

Bu ülkeler, iç güvenlik harekatlarında kara birlikleri veya insanlı savaş uçaklarıyla yapamadıkları operasyonların 3-5 milyon dolarlık S/İHA’lar ile tam isabetle yapıldığını gördükçe daha çok siparişi vermeye başladı.

Bana göre diğer bir askeri avantajı ise Irak’ın kuzeyinde yapılacak SİHA operasyonlarında terör örgütleri artık kendisini kimin vurduğunu bilemeyecek olması. Böylece batılı ülkelerden, ABD ve Rusya’dan destek alan PKK/PYD artık şikayetlerini net şekilde dillendiremeyecek. Çünkü sonuçta Irak da tüm ülkeler gibi topraklarında silahlı bir terör örgütünü cirit atmasını istemez.”