İzmir'in unutulan destanı

Yunan askerinin 1919'da İzmir'i işgaliyle yandı kurtuluş mücadelesinin ateşi. 3 yıl sonra düşman askeri yine İzmir'de döküldü denize.

Kentin, Birinci Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri donanmasına karşı verdiği mücadele ise bambaşka bir kahramanlık hikayesi. 

Birinci Dünya Savaşındaki İzmir'in destansı direnişi pek bilinmiyor. Sancakkale sayesinde tıpkı Çanakkale gibi İzmir de geçilmez oldu. İtilaf Devletleri'nin denizden ve havadan bombardımanına karşı kenti ve körfezi bir kilit gibi korudu.

Düşman donanması İzmir Körfez'ine giremedi

Osmanlı Genelkurmayı, savaşın başında İtilaf Devletleri'nin Çanakkale ve İskenderun ile birlikte İzmir'e de çıkarma yapabileceğini değerlendirmişti.

Savunma için önlemler alındı, bugün Güney Deniz Saha Komutanlığı arazisinde bulunan Sancakkale ve çevresine de 48 top yerleştirildi. 365 yaşındaki kale, bugün Yenikale adıyla biliniyor. Araştırmacı yazar Celal Öcal, o dönemi şöyle anlatıyor:

"Aralarında İngiliz, Fransız ve Rus gemilerinin de bulunduğu İtilaf Donanması, 5 Mart 1915 günü İzmir'e saldırdı. Fakat mayın hatlarımızı aşamadılar ve ilk önce uzun menzilli toplarla İzmir'i bombaladılar. Ancak körfezde ilerleyip de toplarımızın atış menziline girdiklerinde biz onların canına okuduk."

İzmir şiddetli bombardıman altında kaldı

Şehre yaklaşamayan düşman donanması İzmir'i günlerce bombaladı. Saldırıya savaş alanlarında yeni yeni görülmeye başlayan uçaklar da katıldı. Uzunada'ya çıkarma girişimi ise püskürtüldü. En şiddetli çatışmalar 5-10 Mart 1915 tarihleri arasında oldu.

Celal Öcal, Foça'ya bir batarya tesis edildiğini anlatarak, "Bu bataryanın atışa başlamasıyla artık düşman gemileri tamamen tutunamadılar, hepten çekilip gittiler. Velhasıl 1915-1918 arası deniz ve hava savaşlarında İzmir'imiz başarılı oldu. Ve İzmir savunmasının belkemiği de işte burası Yenikale idi" dedi.

Sancakkale şehitleri törenle anılıyor

İtilaf güçlerinin bazı gemileri batırıldı. İzmir'in kahramanca direnişi Çanakkale zaferiyle birlikte Birinci Dünya Savaşı'nın da seyrini değiştirdi.

Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emin Elmacı, "Geçiş sağlansaydı, Sancakkale çökseydi ve oradan mayınlar temizlenip İzmir'e girilseydi, iki koldan saldırı olacaktı. İzmir üzerinden ve Çanakkale'de başarılmış olsaydı eğer önemli bir çabuk bitiş olacaktı 1. Dünya Savaşı için. Rusya'ya çok çabuk yardım gidecekti. Savaşın seyri en başından belki çok çabuk biçimde bitiş anlamında ortaya çıkacak bir çok sonuçları doğuracaktı" dedi.

1914-1918 arasında İzmir'de şehit düşen askerler Narlıdere ve Yenikale Şehitliği'nde yatıyor.

Sancakkale'de her yıl 5 Mart'ta mütevazı bir tören düzenleniyor. Düşmana geçit vermeyen kahramanlar anılıyor.

Haber: Duygu Tuncer

Kamera: Altan Ayhan