Türkiye tarihinin en önemli günlerinden biri için geri sayım devam ediyor… Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla, 20 Nisan’da Zonguldak’taki Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisinde ‘Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni’ gerçekleştirilecek.
Ankara için sadece enerji alanında atılan bir adımın çok daha ötesinde anlamlar taşıyan bu tarihi günde Karadeniz’den gelecek doğal gaz, ‘Türkiye Yüzyılı’na atıfla saat 20.23’te devreye alınacak.
.jpg)
İlk müjde Ağustos 2020’de gelmişti
Takvimler 2020 yılının ağustos ayını gösterdiğinde kamuoyu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın vereceği müjdeli habere kilitlenmişti. Dolmabahçe’deki ofisinde kameralar karşısına geçen Erdoğan, Karadeniz'de Tuna-1 alanında 320 milyar metreküp doğal gaz keşfedildiği bilgisini paylaşmıştı.
Zaman içerisinde yeni keşiflerle birlikte bu sahadaki rezerv 540 milyar metreküpe ulaştı. Bölgede gelişmiş sistemlerle yapılan taramaların ardından bu miktar 652 milyar metreküp olarak revize edildi.
O dönemde çalışmaların hız kazanmasıyla, Çaycuma-1 sondajında denizin 3 bin 23 metre altında 58 milyar metreküplük doğal gaz rezervi de keşfedildi. Böylece Türkiye’nin Karadeniz'deki gaz rezervi 710 milyar metreküpe ulaştı.
[Karadeniz gazının sisteme bağlanması çalışmalarında sona gelinirken, Filyos Gaz İşleme Tesisi de ''Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni'' için gün sayıyor.]
Bugüne kadar ağırlıklı olarak sığ sularda sondaj yapıldı
Karadeniz'in münhasır ekonomik kesimi en fazla olan ülkesi Türkiye olmasına rağmen geçmişte delinen kuyuların çoğu 100 metre, 200 metre gibi sığ sularda yapılmıştı.
Türkiye gibi enerjide son derece dışa bağımlı bir ülkenin, Mavi Vatan’ın farklı noktalarında derin sondaj yapabilmesi sadece ekonomiye kazandırılacak milyarlarca dolar anlamına gelmekle kalmıyor, Ankara’nın diplomasi, enerji arz güvenliği, bölgesel iş birliği gibi konular başta olmak üzere çok farklı alanlarda masadaki elini de güçlendiriyor.
Karadeniz’deki gazın bulunması, kıyıya getirilebilmesi ve buradan da hanelere dağıtılacak olması aslına bakılırsa son derece büyük bir iş. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı koordinesinde başta Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) olmak üzere çok sayı kurum bu süreçte kritik görevler üstlendi ve son derece zorlu şartlara rağmen gelinen noktada gazın söz verildiği üzere Nisan 2023’te kıyıya ulaşması sağlandı.
Burada yazılan hikayenin görünen öğeleri kadar ‘gizli kahramanları’ da var. Onlardan biri de Kaşif İnsansız Su Altı Robotu… Dünyada çok az sayıda ülkenin yapabildiği ağır işçi sınıfı robotun yerli ve milli imkanlarla Armelsan tarafından üretilmesi Türkiye’nin sondaj sürecinde kritik bir konuda daha dışa bağımlılığını bitirdi.
[280 tonluk gaz toplama ve dağıtım haznesi ''Çepni'' 2 bin 200 metre derinlikte deniz tabanına yerleştirildi.]
Binlerce saat çalışıp tarih yazdılar
Türk mühendislerin imzasını taşıyan Kaşif’in 3 farklı versiyonu var ve hepsi de çeşitli sahalarda görev aldı. Kaşif 1 bugüne kadar 15 bin saatten fazla çalıştı. Kaşif-2 yaklaşık 9 bin saat görev üstlendi. Toplam 30 bin saat civarında işe imza atan Kaşif işçi sınıfı robotlar Karadeniz’in zorlu şartlarına rağmen bu bölgede 2 bin 200 metre derinlikte dahi kendilerine verilen görevleri başarıyla tamamladı.
[Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 'Her arayan bulamaz ama bulanlar arayanlardır' ifadesi Kaşif-3'ün arkasına işlendi.]
Kaşif’in yanı sıra dünyanın her biri kendi alanında son derece yetkin çok sayıda alt ve üst sistem de süreç boyunca itinayla kullanıldı. Ve tüm bunların alt alta eklenmesiyle de Türkiye müjde haberinin ardından son derece kısa bir sürede suyun metrelerce altındaki gazı kıyıya getirmeyi başardı.
Bu tür kritik projeler tamamlandığında genellikle önemli sistemler ziyaretçilerin görebileceği şekilde tören alanına yerleştiriliyor. Kaşif ve benzer sistemlerin de tören gününde sergilenmesi bekleniyor.
[Karadeniz gazını aktaracak ölçüm istasyonu ve kara boru hattı bu yılın başında tamamlanmıştı.]
2028’de günlük üretim hedefi 60 milyon metreküp
Peki, Karadeniz’deki gaz için süreç nasıl işleyecek? Bölgedeki gazın ulusal sisteme verilmesi için altyapı çalışmaları tamamlandı. Bunun için Filyos Liman'ında dev bir doğal gaz işleme tesisi kuruldu. 170 kilometrelik boru hattı ile doğal gaz bu tesise gelecek.
Gazın Filyos’a ulaşmasıyla birlikte yapılacak testlerin ardından mayıs ayının ortası gibi hanelere de buradan gelen doğal gazın verilmesi planlanıyor.
Proje kapsamında ilk fazda günlük 10 milyon metreküp doğal gaz üretilecek. Faz-2’deki hedef ise Türkiye'nin ihtiyacının yüzde 40'ını karşılamak. 2028 yılında Faz-3 devreye girdiğindeyse günlük üretim 60 milyon metreküp olacak.
Kuyuların ağzı şu anda basınçlandırılmış şekilde kapalı tutuluyor. Vana açıldığında gazın karaya ulaşması yaklaşık 30 saat sürecek.
Karadeniz’deki bu rezerv Türkiye'deki mesken ve konutların hepsinin 30 yıl ihtiyacını karşılayacak büyüklükte. Ankara’nın öncelikli hedeflerinden biri, 2026 yılında kullanılan doğal gazın yüzde 30'unun yerli kaynaktan karşılanması.
Kurgu: Muhammed Enes Ertaş
4.5ºC
Ankara
