Takvimler 1914 yılını gösteriyordu.... Osman Devleti'nin üzerinde kara bulutlar dolaşıyordu. Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla, sıcak denizlere inmeyi hedefleyen Ruslar, doğudan Anadolu'ya saldırdı.
Ağustos ayında seferberlik ilan edildi. Binlerce vatan evladı askerlik şubelerine koştu. Araştırmacı yazar ve şehit torunu Abdurrahman Zeynel, o dönemi şöyle anlatıyor:
"Osmanlı ordusuna katılmak için yöre köylerinden, yöre kasabalarından askerlik çağında olan her insanı askere çağırmışlar. Dedelerimiz de köyden Erzurum'a gelerek askeri birliklere katılmışlar."
Başarı şansı Karadeniz sularına gömüldü
Genelkurmay Başkanı Enver Paşa, saldırıyı püskürtmek, 93 harbinden beri Rusya'nın elinde olan toprakları geri almak istiyordu. Almanya'yı da yanına alarak yönünü Kafkaslara çevirdi.
Kafkas Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Ural, "Kısa vadedeki hedef, Kars ve çevresini Elviye-i Selâse diye ifade edilen coğrafyayı kurtarmak ve bilahare Kafkasya coğrafyasında Rus İmparatorluğuna karşı baş kaldırmasını temin edebilecek askeri gücü bu bölgede konuşlandırmaktır" dedi.
Paşanın planı, Rusları Sarıkamış'ta çevirerek gafil avlamaktı. 3'üncü Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa, taarruzun bahar ayında yapılmasını istiyordu. Ancak Enver Paşa'yı fikrinden vazgeçiremedi, görevinden de alındı.
Vatanın gözü pek yiğitleri olsa da mühimmat az, teçhizat yetersizdi. İstanbul'a rapor gönderildi, acil lojistik destek talep edildi. 3 vapur kışlık giyecek, silah ve mühimmat yüklenerek Trabzon'a doğru açıldı. Vapurlar Rus donanması tarafından batırıldı. Sarıkamış Harekatı'nın başarı şansı da Karadeniz'in sularına gömüldü.
9, 10 ve 11. kolordular görevlendirildi
Bu zor şartlarda Soğanlı ve Allahuekber Dağları'na ölümüne yürüyüş, 22 Aralık'ta başladı. Prof. Dr. Selçuk Ural, şu bilgileri verdi:
"Harekat için 3'üncü ordu emrinde 3 kolordu görevlendirilmişti. 9 ve 10'uncu kolordular, kuşatma harekatını yapmakla görevlendirilmiştir. 11'inci kolordu ise Karakurt istikametinde gösteri harekatı yaparak düşman kuvvetlerini üzerine çekecek ve dolayısıyla Bardız ve Oltu taraflarından çekilen düşmana karşı kuşatma harekatı daha rahat icra edilecekti."
Coğrafya zorlu, kış çetindi...
Kışın çetin geçtiği coğrafyada her şey planlandığı gibi başladı ama devamı gelmedi. Yoğun kar yağışı altında intikal, harita üzerindeki yanlış hesaplamalar, harekatın baskın özelliğini ortadan kaldırdı.
Prof. Dr. Ural: 24 Aralık'ta Sarıkamış önlerine gelinmesi planlanmasına rağmen ne yazık ki, harekatın büyük ağırlığını üzerine almış olan 9'uncu kolordu taarruz harekatını ancak 26 Aralık'ta yapabilmiştir. Allahuekber Dağlarını aşmak zorunda kalan 10'uncu kolordu kuvvetleri zayıfladığı için taarruz harekatı başarıyla sonuçlandırılamamıştır.
Karlı dağlar geçit vermedi
Geçit vermedi Soğanlı, Allahuekber Dağları... Binlerce yiğit donarak, hastalığa yenik düşerek ve göğüs göğse çarpışarak şehit düştü.
Şehitlerin hatırasını yaşatmak için, her yıl Gençlik ve Spor Bakanlığı öncülüğünde Sarıkamış'ta anma programı düzenleniyor.
Bu yılki etkinlikler 7 ile 9 Ocak 2022 tarihleri arasında yapılacak.
Haber: Erdal Karabacak
Kamera: Cahit Yıldırım
Kurgu: Ahmet Öztürk
4ºC
Ankara
