Kars Antlaşması 100 yaşında

Osmanlı Devleti, çöküş dönemindeydi. 93 Harbi olarak bilinen 1878-1879 Osmanlı -Rus Savaşı mağlubiyetle sonuçlanmıştı.

Doğu Anadolu'yu işgale başlayan Rus ordusu, Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Erzincan'a kadar geldi.

Ruslar Doğu Anadolu'dan çekilmeye başladı

Önlerinde, onlara engel olacak hiçbir kuvvet yoktu. Tam bu sırada Bolşevik ihtilali gerçekleşti ve Ruslar geri çekilmeye başladı.

Yeni adıyla Sovyet Rusya işgal ettiği yerleri terk ediyordu. Ancak Osmanlı Devleti Birinci Dünya Harbi'nden yenik çıkmıştı.

Doğu'da Ruslardan boşalan alanlarda, İngilizlerin desteği ile Ermeniler katliamlara başladı.

3'üncü Ordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa, Doğu Harekatı'nı başlattı. Hezimete uğrayan Ermeniler ile 3 Aralık 1920'de Gümrü Barış Antlaşması yapıldı.

Atatürk Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mevlüt Yüksel o günleri şöyle anlatıyor:

"Rusya, Aralık 1917 itibariyle Türkiye'yi bir müttefik olarak görmeye başlayacaktır. Çünkü Bolşevikler de emperyalizme karşı mücadele eden bir siyasi propaganda ile Rusya'da hakim olmuşlardır.

Kars'ın doğusunda yer alan Arpaçay olarak belirlenip, Türkiye - Ermenistan sınırı bugünkü son şeklini almış olur. Dolayısıyla geriye kalan Gürcistan ve Azerbaycan ile olan sınır da yine hem askeri hem de diplomatik faaliyetler sonucunda belli olacaktır."

Askeri başarı diplomasiye yansıdı

Ankara Hükümeti, bu sırada Batı Cephesinde Yunanlılarla savaşıyordu. Sakarya Meydan Muharebesi'nde alınan zafer, diplomatik başarıyı beraberinde getirdi. Sovyet Rusya'nın aracılığı ile Kars Antlaşması imzalandı.

Ankara'daki yeni meclisin imzaladığı uluslararası ikinci antlaşma ile Doğu Cephesi kapandı. Batum haricinde Misak-ı Milli sınırları korundu.

Doç. Dr. Yüksek, konuşmasına şöyle devam ediyor:

"Gümrü'de Ermenistan ile olan sınırları teyit edildiği, sonrasında da Azerbaycan ve Gürcistan ile Ardahan ve Artvin Türkiye sınırlarında kalmak suretiyle bugünkü son şeklini aldığı doğu sınırlarının bu şekilde belirlendiği bir öneminin olduğunu söyleyebiliriz.

Misak-ı Milli artık tanınmıştır, Gürcistan tarafından tanınmıştır, dolaylı olarak da bu devletlerin Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan'ın hamisi olan Sovyet Rusya tarafından Misak-ı Milli bu anlamda tanınmış olur. "

Antlaşma sayesinde doğu sınırları emniyete alındı. Bölgedeki askeri birliklerin önemli bir bölümü Batı Cephesi'ne kaydırıldı.

Lozan'da da teyit edilen Kars Antlaşması, 100 yıldır geçerliliğini koruyor.