Maliye'den vergi kaçakçılarına sıkı takip

Hazine ve Maliye Bakanlığı, çok harcayan ancak vergi vermeyenlerin peşine düştü. Ardından Vergi Denetim Kurulu, yüksek tutarda harcaması olduğu halde herhangi bir gelir beyan etmeyen veya düşük tutarlı gelir beyanında bulunan kişileri mercek altına aldı.

Kayıt dışılık ve sahte belge kullanımının önüne geçmek, vergi kayıplarını önlemek için yapay zeka uygulamalarının da devreye gireceği açıklanmıştı. Bunun üzerine çalışmalar başladı.

IBAN'la ticarete vergi cezası

Vergi kaçırmak amacıyla fiş ve fatura düzenlememek için müşterilerden IBAN yoluyla tahsilat yapmak isteyen mükellefler incelendi.

Özellikle "POS çalışmıyor" gibi bahanelerle alacaklarını banka hesapları üzerinden tahsil etmek isteyenler yakın takibe alındı.

İlk aşamada, 1,5 milyar liralık kazancın kayıt dışı bırakıldığı belirlendi. Bakanlıkça, bu tutar üzerinden 250 milyon lira vergi cezası kesildi.

Lüks restoran zinciri de bu yola başvurdu 

IBAN'a yönlendirilerek kayıt dışı bırakılan kazançların farklı sektörlere ait işletmelere ait olduğu tespit edildi. İşte bu yola başvuran işletmeler, sektörler:

- 3 büyük ilde şubesi olan lüks bir restoran zinciri, değerli taş ve kuyumculuk alanında faaliyette bulunan bir markanın şubesi, büyük bir yedek parça alım satım işletmesi, düğün-organizasyon işletmeleri, sosyal medya fenomenleri, sanal pazar işletmeleri ile gayrimenkul ve araç alım-satımı yapan gerçek kişiler.

Sahte fatura kesenler tespit edildi 

Maliye, vergi kaçakçılığıyla mücadele için sahte faturaları da inceledi. Vergi müfettişleri, sahte fatura kullanan organizasyon ve yapılara odaklandı. Sahte fatura alan ve düzenleyen kişiler olmak üzere, muhasebe işlemlerini de incelediler.

Bazı meslek mensuplarının, hizmet verdiği mükelleflerin büyük bölümünün sahte fatura düzenleyicisi veya kullanıcısı olduğu, aralarında yoğun fatura trafiği bulunduğu belirlendi.

[Grafik: TRT Haber ]

3 milyar liralık sahte fatura kullanılmış

Yapılan geniş kapsamlı bir çalışmada, hakkında mesleki kurallara uymaması nedeniyle disiplin cezası verilmesine ilişkin 500 raporu bulunan bir mali müşavirin halen aktif olarak bu görevi yürüttüğü tespit edildi.

Ayrıca, beyannamesini verdiği mükelleflerin tamamına yakınının sahte belge düzenleyicisi olduğu, başka bir çalışmada ise serbest muhasebeci ve mali müşavirler tarafından yönetilen ve organize şekilde hareket ettiği anlaşılan yaklaşık 100 şirketin 2 bin 500 mükellefe sahte fatura düzenlediği belirlendi.

İncelemeye alınan kişilerden fatura alan yaklaşık 4 bin 500 büyük mükellefin, ilk aşamada yaklaşık 3 milyar liralık sahte fatura kullanımıyla ilgili izaha davet edilmesi kararlaştırıldı. Bu davete icabet etmeyenler hakkında, vergi kaçakçılığı suçu yönünden işlem yapılması öngörülüyor.

Sporculara 'kırmızı kart'

Gelir İdaresi Başkanlığı da kayıt dışı ekonomiyle mücadele çalışmaları kapsamına farklı sektör ve meslek kollarına ilişkin denetimlerini sürdürüyor. Başkanlık, beyan dışı bırakılan yüksek tutarlı sporcu ücretlerine ilişkin çalışma yaptı.

Sporcuların aldığı yüksek ücretlere ilişkin beyanda bulunup bulunmadığını kontrol eden Gelir İdaresi, 2021, 2022 ve 2023 yıllarında futbol, basketbol ve voleybol branşlarında oynayan profesyonel sporculara kulüplerce ödenen ücretlerden bazılarının beyan dışı bırakıldığını tespit etti.

Gelir Vergisi Kanunu uyarınca kulüpler sporculara ödediği ücretlerden vergi kesintisi yapıyor. Sporcuların elde ettiği ücret geliri, gelir vergisi tarifesinin 4'üncü dilimini aştığı takdirde bu meslektekilerin beyanname vermesi ve artan oranlı hesaplanan vergi ödemesi gerekiyor.

[Grafik: TRT Haber ]

1900 sporcu gelirini beyan dışı bıraktı

Yürütülen çalışmada, 1900 sporcu analiz edildi. Çalışma sonucu 2021-2023 yıllarında elde edilen ücret gelirlerinde büyük vergi kayıpları saptandı.

Aralarında milyon dolarlık kontratlara sahip yıldız isimlerin de olduğu 400 sporcunun, son 3 yılda yaklaşık 5 milyar lira ücret gelirini beyan dışı bıraktığı ve 100 sporcunun da beyanname vermesine rağmen ücret gelirini bildirmediği belirlendi.

Söz konusu sporcular izaha davet edilecek ve beyan dışı bırakılan kazançlarını beyan etmeleri isteyecek. 

Lüks yat ve tekneler de takibe alındı 

Gelir İdaresi Başkanlığı, yüksek gelir elde eden, lüks tüketimde bulunan ancak buna uygun vergi ödemeyen mükellefleri yakından izliyor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından elde edilen verilerle uluslararası bilgi değişimi kapsamında elde edilen bilgileri kendi verileriyle çapraz kontrole tabi tutan Başkanlık, 2021-2023 yıllarındaki satışların büyük kısmında yüksek miktarda vergi kaybı tespit etti. Riskli mükelleflere odaklanan Başkanlık, söz konusu 3 yılda 45 binin üzerinde özel tekne ve yat satışı yapıldığını belirledi.

Satışlar gerçek bedelle beyanlara yansımadı

Söz konusu lüks taşıtların sigorta verileriyle kasko değerlerini de inceleyen Başkanlık, yaptığı bu analizlerle yürüttüğü saha çalışmalarıyla satışların gerçek bedelle beyanlara yansımadığını saptadı.

Analizlerde 15 bin gerçek kişi ve 1527 şirketin özel tekne ve yat satışlarında beyan edilen satış bedeliyle gerçek satış fiyatı arasında büyük fark bulundu. Bu mükelleflerin para transferleri inceleme altına alınırken, ilk tespitlere göre 1,4 milyar liralık kayıt dışı hasılat tespit edildi.

Bu arada, Gelir Vergisi Kanunu'na göre, gemi ve yat gibi taşıtların 5 yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar, değer artışı kazancı sayılıyor. Yat ve tekneleri aldıkları tarihten başlayarak 5 yıl içinde elden çıkaranların alış maliyetleri ve satış bedeli arasında oluşan fark üzerinden vergilendirme yapılıyor. Bu satışların ticari kazanç sayılması durumunda ise hem gelir veya kurumlar vergisi hem de satış bedeli üzerinden ayrıca KDV alınması gerekiyor.

[Grafik: TRT Haber ]

Kayıt dışı saat ticareti ortaya çıktı

Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu (VDK), kayıt dışı faaliyet gösteren işletmelere ilişkin denetimlerini derinleştiriyor.

Kurul bünyesindeki Risk Analiz Merkezi'nde yapılan araştırmalar sonucunda, kayıt dışı saat ticaretiyle uğraşan mükellefler tek tek tespit edildi. Yaklaşık 6 bin 500 mükellefe yönelik çalışmada aynı alıcıların defalarca kayıt dışı lüks saat temin etmesi mercek altına alındı.

2023 ve 2024 yıllarında hacmi yaklaşık 4 milyar liraya ulaşan büyük bir kayıt dışı ekonomi gün yüzüne çıkarıldı. Yapılan analizlere göre, farklı marka ve modellerdeki gerçek veya imitasyon binlerce saat, vergi ödenmeden el değiştiriyor.

Tüketici de mağdur ediliyor

Araştırma sürecinde, kayıt dışı faaliyet gösteren mükellefler tarafından elektronik ticaretin de yaygın şekilde kullanıldığı görüldü.

Çevrim içi pazar yerlerinden, sosyal medya platformlarından veya internet sitelerinden sanal pos ve kapıda ödeme gibi imkanlarla kayıt dışı ürünlerin satışının yapıldığı belirlendi. İncelemeler kapsamında, bu ürünler için satış sonrasında belge düzenlenmediği, tüketicilerin de bu yolla edindiği belgesiz ürünler nedeniyle mağdur olduğu tespit edildi.

Grafik: Hafize Ateş