Osmanlı'nın savunma yapıları: Tabyalar

Çanakkale’yi geçilmez kıldılar, Kafkas Cephesi'nde kanlı çarpışmalara tanıklık ettiler, tarihin akışını değiştiren zaferlerde önemli rol oynadılar...

Tabyalar, Osmanlı'nın son döneminde Batı'da Avrupa ülkelerine, Doğu'da ise Ruslara karşı savunma mevzileri olarak kuruldu. Bugün halen özellikle sınır kentlerinde, içerisinde avcı siperleri, cephanelik, eğitim alanı, karargah binası ve caminin bulunduğu bu yapıları görmek mümkün.

Alan kılavuzu Abdurrahman Zeynal, tabyaların, düşmanın hareket noktalarının önüne kurulan birer kale olduğunu söyledi.

"Dolayısıyla savaşlarda düşman şehre yaklaşmasını engellemek için askerimiz burada konuşlanmış. Tüm sosyal ihtiyaçlarını sosyal ihtiyaçlarını bu tabyalarda karşılamışlar."

Anadolu'da en fazla sayıda tabyanın olduğu şehir

Erzurum, ayakta kalan 21 tabya ile Anadolu'da en fazla sayıda tabyanın olduğu şehirlerden biri. Bu tabyalarda verilen mücadele tarihe geçti.

Tabyaların bulunduğu alan Osmanlı Rus Harbi sırasında destansı bir sivil mücadeleye sahne oldu. Erzurumlular bu noktada Rus askerlerine karşı 450 şehit verdi. Rusların zayiatı ise 2 bin asker oldu.

1877 yılındaki savaşta Anadolu içlerine yürümek isteyen Rus Ordusu’nun hedefi, tek engel olarak gördüğü Erzurum'u işgal etmekti.

Rusların, tabyalara saldırdığı haberini halka duyuran, Ayazpaşa Camii müezzini Abdullah Efendi'nin minareden yankılanan sesi oldu. Bu çağrının ardından Aziziye tabyasında büyük bir zafer kazanıldı.

Kars'taki "Kanlı Tabya"

Tabyalar açısından zengin olan bir diğer il ise Kars.

Araştırmacı yazar Yıldırım Öztürkan, buranın bir "kapı kenti" olduğunu söyleyerek, "Buradan girmeden Orta Asya'dan gelen veyahut da Rusya'dan gelen hiçbir kuvvet buradan Kars'ı atlamadan İç Anadolu'ya yayılması mümkün değil. Kars ilinde 46 tane tabyamız mevcut" dedi.

Bunlardan en bilineni, 1800'lü yılların başında doğu sınırını korumak için inşa edilen Kanlı Tabya. Tabya, adını 1828'de Ruslara karşı verilen büyük bir mücadeleden alıyor. Öztürkan, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:

"Sadece içeride 500'e yakın içeride şehidimiz var ve ayrıca kat kat fazlası Rusların cenazeleri var ön taraflarda. Aşağı yukarı 2-3 günlük zayiat bu."

Kanlı Tabya, günümüzde müze olarak hizmet veriyor.

Haber: Sefer Azak

Kamera: Ertaç Koçak

Kurgu: Ahmet Öztürk