Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sonrası Moskova'ya yaptırımlar peş peşe geldi. Çok sayıda ülke hava sahasını kapattı. Oligarklardan siyasetçilere kadar onlarca kişi yaptırım listesine alındı.
Ticaret güzergahlarının rotası değişti. Yeni hatlar belirlendi. Türkiye ise süreçte doğal olarak öne çıkıyor. Zira Türkiye'nin coğrafi konumu stratejik önemini artırıyor.
Güvenlik ve ekonomi... Ukrayna'daki savaş, Türkiye'yi bu iki açıdan etkiliyor. Öyle ki, Karadeniz'in güvenliği tehdit altına giriyor ve ekonomik risk barındırıyor. Ancak kilit ülke olması, Türkiye'nin NATO'daki konumunu güçlendiriyor.
"Türkiye'nin stratejik önemi artıyor"
Emekli Tümgeneral Doç. Dr. Fahri Erenel, Türkiye'nin pozisyonunun kritik olduğunu söylüyor:
"Hem Avrupa Birliği hem de NATO nezdinde Türkiye'nin bir jeopolitiğin altında yer alan jeostratejik anlamda önceliğinin tekrar artacağı, aynen Soğuk Savaş dönemindeki Türkiye'nin tekrar bir kanat ülkesi pozisyonunun biraz da cephe ülkesi konumuna geleceğini düşünüyorum.
NATO'nun kurmaya çalıştığı Karadeniz görev gücü dediğimiz yapı var. Türkiye bugüne kadar Rusya ile Ukrayna arasında dengeyi düşünerek buna olumlu bakmıyordu. Ancak bu süreçten sonra Türkiye'nin bu konudaki yapılanmada yeri olmadan Karadeniz'de NATO'nun etkin olması asla mümkün değil. Dolayısıyla bu süreçte Türkiye'nin her açıdan hem siyasi hem de askeri açıdan öneminin arttığı bir süreç. Montrö Boğazlar sözleşmesinin önemini çok çok daha artırdığını düşünüyorum."
Montrö Sözleşmesi uygulanıyor
Türkiye Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısını savaş olarak kabul etti. Montrö Sözleşmesinin 19. maddesini uyguladı. 28 Şubat'ta Rusya Federasyonu'na ait 3 geminin geçişine izin vermeyerek tarafsızlığını ortaya koydu.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "En son rusların 27-28 Şubat'ta boğazdan geçecek şekilde 4 gemisinin geleceğini söylemişti. Bizdeki bilgilere göre, bunlardan üç tanesi Karadeniz'deki üslere kayıtlı değildi. Biz şimdi Rusya'ya da söyledik "bu gemileri göndermeyin" diye. Rusya da bu gemilerin boğazdan geçmeyeceğini söyledi." dedi.
Emekli Büyükelçi Mithat Rende, Türkiye'nin boğazlar üzerindeki sorumluluğuna dikkat çekerek Montrö'nün uygulanmasının devam etmesi gerektiğini söyledi:
"Bütün sıkıntılara rağmen, Karadeniz bizim uygulayıcısı olduğumuz 1936 tarihli Montrö Boğazlar Sözleşmesi kanalıyla 86 yıldır barış içinde kaldı. Şimdi Türkiye'nin böyle bir sorumluluğu var. Ne Ukrayna'dan vazgeçeriz ne Rusya'dan sözü tabi kulaklarda. Bunların hepsi takdirle karşılandı. Tabi Montrö Sözleşmesinin titizlikle uygulanması takdirle karşılandı. Bu uygulamanın devam etmesi gerekir."
Gaz transferinde kilit ülke Türkiye
Rusya, Avrupa'nın tükettiği gazın neredeyse 3'te birini karşılıyor. Moskova'ya yönelik yaptırımlar, alternatif enerji güzergahlarını da gündeme getiriyor. Bu durumda gazın transferinde öne çıkan ülke hiç kuşkusuz Türkiye.
Emekli Büyükelçi Rende, Türkiye'den geçecek İran ve Irak gazının Avrupa için alternatif olacağı görüşünde:
"Rusya'dan doğal gaz almayacaksa Avrupa Birliği diğer kaynakları zorlaması lazım. Türkiye'den geçen boru hatlarının önemi giderek artıyor. Belki ileriki dönemde Irak doğal gazının da Türkiye üzerinden ulaştırılması gündeme gelebilir. Diliyoruz ki Batı, İran ile bir şekilde barışır. İran'ın muazzam doğal gaz rezervleri var. Dünyada ikinci sırada. Bu doğal gazının da değerlendirilebileceği bir dönem diliyorum ileride."
"Türkiye için olağanüstü fırsat"
Emekli Tümgeneral Erenel de ABD tarafından iptal edilen EASTMED projesinin Türkiye üzerinden geçmesi için fırsat olduğunu söylüyor:
"Türkiye'nin özellikle ben enerji nakil merkezi haline geleceğini düşünüyorum. Avrupa, İran ile nükleer anlaşma görüşmelerinde belki Avrupa'ya Türkiye üzerinden gaz aktarım konusunda bir esneklik sağlayabilir. Özellikle Doğu Akdeniz üzerinden düşünülen, EASTMED projesi Amerikalılar tarafından devre dışı bıraktığı için, bunun tam anlamıyla en kısa zamanda Türkiye üzerinden geçmesi içinde olağanüstü fırsat çıkmıştır."
"AB, Türkiye'nin önemini kavrayacaktır"
Türkiye Avrupa kıtasının önemli bir parçası. Avrupa Birliğine tam üyelik için 2004'ten beri müzakere ediyor. Bu kapsamda ilişkiler istenilen seviyede değil ancak Ukrayna'ya açılan savaş, kıtanın güvenlik politikalarını değiştirdi. Türkiye olmadan güvenlik duvarı inşa etmek ise çok zor.
Rende, AB'nin Türkiye'nin rolünü daha iyi kavrayacağı ve buna göre bir davranış sergileyeceğini söylüyor:
"Bu savaş sonrasında Avrupa Birliği oturup, yeniden bir değerlendirme yapacaktır. Öğrendiği çok şey var tabi. Bu değerlendirme aşamasında Türkiye'nin konumunu, rolünü yeni Avrupa güvenlik mimarisi içindeki konumunu umarım kavrayacaktır ve buna göre de bir davranış sergileyecektir."
Türkiye barışın temsilciliğini yapıyor
Rusya'nın Ukrayna'ya açtığı savaşta Türkiye iletişim kanallarını hep açık tuttu. Batılı ülkelerin yaptırımlarına dahil olmadı. Aksine akan kanın durması için yoğun çaba sarf etti. Her iki ülkenin dışişleri bakanını bir araya getirmeyi başardı. Türkiye geçmişte olduğu gibi bugün de barışın temsilcisi oldu.
Kamera: Mustafa Oğuz
Kurgu: Ufuk Özenateş
5.3ºC
Ankara
