Türkiye çocuk haklarında öncü

Osmanlı’nın son dönemleri Balkanlardan, Kafkasya'dan Anadolu'ya göç eden yüz binlerce insan. Yetim ve öksüz kalan binlerce çocuk.

Türkiye'de çocuk hakları mücadelesi işte bu çocukların korunması ile kurumsallaşmaya başladı.  

O döneme kadar vakıflar aracılığıyla korunan muhtaç çocuklar 1863'te devlet himayesine alındı.

Aynı dönem öksüz ve yetim çocuklar için kurulan Darüşşafaka ilk halk mektebi oldu. Darülaceze de kimsesiz çocuklar yurdu görevini üstlendi. 

Çocukların anayasası kabul edildi

Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hakları Merkezi Prof. Dr. Kasım Karataş, çocuk hakları kavramının 19. yüzyılda yavaş yavaş gündeme geldiğini söylüyor.

Karataş konuşmasına şöyle devam ediyor:

"20. yüzyılın başlarında Osmanlı’nın son döneminde 1908'de kurulan Himaye-i Etfal Cemiyeti daha sonraki adıyla ki adını Atatürk veriyor Çocuk Esirgeme Kurumu'nun kurulduğunu görüyoruz. Günümüze cumhuriyet döneminde çok önemli yansımaları oldu bu kurumun Çocuk Esirgeme Kurumu'nun.

Çocukların özellikle acil durumlarda savaşlarda afet durumlarında vs. ivedilikle ve öncelikle korunacaklarına dair hükümler getirmiş olmasına kötü koşullara karşı korunmaları gerektiği konusundaki bilinci yansıtması bakımından önemli diye düşünüyorum.

Hem bütün çocukları hem suça sürüklenen çocukları hem de korunma gereksinimi olan çocukları kapsıyor. Tedbir öngörüyor. Eğitim tedbiri, sağlık tedbiri, danışma tedbiri, barınma tedbiri ve bakım tedbiri."

Kritik adım çocuk koruma kanunu

Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren çocuk haklarına büyük önem verildi. 1928'de Atatürk, Milletler Cemiyeti'nin hazırladığı Cenevre Çocuk Hakları Beyannamesi'ni destekleyen ilk devlet başkanları arasında yer aldı.

Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluş günü olan 23 Nisan'ı Çocuk Bayramı ilan etmesi çocuk hakları bilincinin yerleşmesi için büyük bir adım oldu.

Dünyada ise gelişme Birleşmiş Milletler'in Çocuk Hakları Sözleşmesi'ni kabul etmesiyle yaşandı. Çocukların Anayasası kabul edilen sözleşme Türkiye'de 1995 yılında yürürlüğe girdi.

Günümüzde Türkiye'de çocuk hakları açısından en önemli yasal düzenleme 2005'te çıkarılan Çocuk Koruma Kanunu.

Bu kanun, çocuk tanımını, Birleşmiş Milletler Sözleşmesi'nden bile daha geniş bir kapsamda ele alıyor. 

Çocuk haklarında büyük bir yol kat edilse de çocuklar hala toplumun en kırılgan grubu. Bu nedenle de çocuk haklarının her alanda gözetilmesi gelecek nesillerin daha güçlü olması için kritik önemde. 

Haber: Zeynep Esendemir

Kamera: Ümit Kumcuoğlu - Hüseyin Ertan