"Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Devri'ni Türkiye ile devam ettirmeyi ve Türk dünyasının dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor."
Türk devletlerinin bir araya gelerek oluşturduğu Türk Dünyası Teşkilatı (TDT) her geçen gün daha çok güçlenerek adını yükseltiyor.
Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’ın üye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Macaristan ve Türkmenistan’ın gözlemci ülkeler olduğu bir teşkilatlanma…
Türk Konseyi’nin adı Kasım 2021’de İstanbul’da gerçekleşen zirvede “Türk Devletleri Teşkilatı” olarak değiştirildi. Teşkilatın bu ismi almasından sonra Batı ve Doğu medyalarında pek çok analiz yapıldı, değerlendirmeler yer aldı.
Liderler "Türk Devri" için bir arada
Türk Devletleri Teşkilatı Liderleri "Türk Devri" için bir araya geliyor.
Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Başkanları 10. Zirvesi, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in ev sahipliğinde Astana’da düzenleniyor.
Zirveye, Azerbaycan, Kırgızistan, Türkiye ve Özbekistan Cumhurbaşkanları; TDT Gözlemcilerinin Devlet/ Hükümet Başkanları ile TDT Genel Sekreteri katılıyor.
[Türk Devletleri Teşkilatı Olağanüstü Zirve Toplantısı (16 Mart 2023) | Fotoğraf: AA]
"Türk Devri"nin önemini ve bu Zirve'nin dünya gündemine etkisini Bayburt Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ramin Sadık TRT Haber'e değerlendirdi.
"Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk dünyasının dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor"
Doç. Dr. Ramin Sadık, "Türk Devri" kavramının çok çok önemli olduğunun altını çizdi ve şunları söyledi:
"1990'ların başından itibaren 21. yüzyılın 'Türk Yüzyılı' olacağı konuşuluyordu. Merhum Azerbaycanlı şair Bahtiyar Vahapzade'nin 'Avrupa'nın kuyruğu olmak yerine Türk dünyasının başı olmak lazımdır' felsefesi ve düşüncesinin, Türk Devri kavramının tam açıklaması olduğunu düşünüyorum. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Devri'ni Türkiye ile devam ettirmeyi ve Türk dünyasının dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor. Türkiye'nin Türkiye Yüzyılı'nda Türk Devri'nde Türk dünyasına öğreteceği, göstereceği çok konu var. Türk Devri'nin Türkiye ile birlikte ile bütün Türk dünyasını ileriye götüreceğine inanıyorum."
Doç. Dr. Ramin Sadık- Bayburt Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi
Dünyada büyük gerilimin devam ettiği bu günlerde, Türk Devletleri Devlet Başkanlarının bir araya gelmesinin 3 sebepten dolayı önemli olduğunun altını çizen Doç. Dr. Ramin Sadık, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Birincisi, şu anda dünyanın dikkati Ortadoğu’da devam eden İsrail- Filistin çatışmasına yönelmiş halde. Öyle ki, Ukrayna-Rusya savaşı bile ikinci plana geçmiş durumda. Türk Devletleri başkanları bir araya gelerek hem mevcut durum nedeniyle atacakları ortak adımları değerlendirecek, hem de ileriye yönelik işbirliği imkanlarını daha da arttırmak üzere birtakım kararlar alacak.
İkincisi, son zamanlarda dünyanın önemli büyük devletlerinin Orta Asya liderleriyle zirveler düzenleyerek hem Rusya, hem de Çin’e karşı geliştirecekleri politikalar nedeniyle bölgedeki jeopolitik çıkarlarına yoğunluk verdiklerini görüyoruz. Nitekim bu bağlamda ilk girişim Eylül sonlarında ABD’den geldi. ABD’de düzenlenen C5+1 toplantısı, Başkan Biden’in riyasetinde New York’ta gerçekleşti. Toplantıya Orta Asya’nın 5 ülkesinin liderleri katıldı. ABD’deki toplantının ardından Berlin’de bu kez Almanya’nın girişimiyle Almanya-Orta Asya Zirvesi düzenlendi. Almanya başbakanı Olaf Scholz’un ev sahipliğinde düzenlenen zirvede Orta Asya ülkeleriyle Almanya arasında işbirliğinin güçlendirilmesi iradesi ortaya kondu.
13 Ekim 2023’te ise Rusya başkanı Putin’in de katıldığı, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te düzenlenen BDT Zirvesi düzenlendi. Zirvede BDT ülkeleri arasındaki işbirliği imkanları masaya yatırıldı ve gerek ekonomik, gerekse kültürel işbirliklerinin arttırılmasının üzerinde duruldu.
"Türk ülkeleri kendi içlerinde 'bir aile ortamında' kararlar alacak"
Yakın günlerde yani 1-2 Kasım tarihlerinde Fransa lideri Emmanuel Macron, Özbekistan ve Kazakistan’a resmi bir ziyarette bulundu. Dolayısıyla büyük güçlerin son zamanlar Orta Asya'ya olan yoğun ilgisi dikkatlerden kaçmazken, Astana'da yapılacak zirvede Türk ülkelerinin kendi içlerinde, 'bir aile ortamında' alacakları kararlar çok daha fazla önem arzedecek. Bu bağlamda güvenlikten, ekonomiye, kültürden, siyasal bütünleşmeğe doğru 2040 Vizyon belgesinde üzerinde durulan hususlar çerçevesinde ivedilikle icraata geçilmesi kararlılığı gösterilmesi bekleniliyor.
Üçüncüsü geçtiğimiz günlerde Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı dolayısıyla Türk ülkeleri devlet başkanlarının yolladıkları tebrik mesajlarında Türkiye’nin Türk Dünyası ülkeleri arasındaki entegrasyon sürecine büyük katkılarda bulunduğunu kaydetmeleri oldukça önemli.
Şubat ayında Türkiye’de meydana gelen deprem nedeniyle Türk ülkelerinin nasıl kenetlendiğine şahit olduk. Son zamanlarda da Türk ülkeleri arasında yakın iş birliği çalışmalarına ağırlık verildiğini gözlemliyoruz. Bu bağlamda KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın Azerbaycan ziyareti, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov’un Türkiye ziyaretlerini oldukça önemli buluyoruz. Zira karşılıklı ziyaretlerin ülkelerin birlikte atacakları adımların sigortası olacağına inanıyoruz."
Doç. Dr. Sadık, "Türk Devri Zirvesi'nde alınacak önemli kararlar arasında KKTC’nin resmi olarak tanınması yönünde TDT zirvesinde ciddi bir irade ortaya konacağını, Zengezur Koridoru’nun hayata geçirilmesi yönünde ortak atılacak adımların bir kez daha müzakere edileceğini ve Hazar’ın doğusu ile batısı arasında her alanda sürdürülen faaliyetlerin daha ileri bir düzeye taşınmasının yollarının aranacağını ümit ediyoruz." dedi.
TDT 14 yaşında
3 Ekim 2009'da Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye tarafından imzalanan Nahçıvan Anlaşması'yla kurulan bu birlik, 14 yılını tamamlamışken bu ülkeler arasındaki birlik ve beraberlik mesajını güçlü şekilde yantısıyor.
Zamanla bölgesel ölçekte tanınırlığı artan TDT, 14 yılda yaklaşık 5 milyon kilometrekare toprağa sahip üye ülkeleriyle Türk dünyasının jeopolitik konumunu güçlendiren uluslararası bir teşkilat haline geldi.
[Türk Devletleri Teşkilatı Devlet ve Hükümet Başkanları 9. Zirvesi ( 11.11.2022) | Fotoğraf: AA]
12 Kasım 2021'de İstanbul'da düzenlenen 8. Liderler Zirvesi'nde Türk Konseyi olan adı, "Türk Devletleri Teşkilatı" olarak değiştirildi. Bu karar, uluslararası arenada Türk dünyasındaki entegrasyon sürecinde yeni bir dönemin başlangıcı şeklinde yorumlandı.
Üye Türk devletlerinin ulusal bayraklarının unsurları
Türk Devletleri Teşkilatı’nın (eski adıyla Türk Konseyi'nin) logosu ve bayrağı 22 Ağustos 2012 tarihinde Bişkek'te düzenlenen 2. Zirve sırasında Dışişleri Bakanları Konseyi'nin 2. Toplantısı evvelinde düzenlenen bir basın toplantısı sırasında halka sunuldu.
Logo ve bayrak üye Devletlerin ulusal bayraklarının unsurlarını içeriyor. Buna göre Türk Devletleri Teşkilatı’nın logosu ve bayrağı;
Azerbaycan Cumhuriyeti bayrağının yıldızı, Kazakistan Cumhuriyeti bayrağının mavi rengi, Kırgız Cumhuriyeti bayrağının güneşi ve Türkiye Cumhuriyeti bayrağının hilalinden oluşuyor.
![[Fotoğraf: Türk Devletleri Teşkilatı]](/dosyalar/images/FLAG(2).jpg)
[[Fotoğraf: Türk Devletleri Teşkilatı]]
Uluslararası örgütlerle güçlü bağı var
Bunun yanı sıra TDT, Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), Uluslararası Türk Akademisi ve Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), Türk Yatırım Fonu, Türk Kültür ve Miras Vakfı gibi mevcut iş birliği mekanizmaları için çatı kuruluş vazifesi görüyor.
TDT, Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Dünya Gümrük Örgütü (WCO) gibi çok sayıda önemli uluslararası örgütle de ortaklık yürütüyor.
Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de temsilciliğini açan TDT, bu kararıyla gözlemci üyesi Macaristan'ın yanı sıra AB ile AGİT, OECD, Vişegrad Grubu gibi diğer kurumlarla ilişkilerini güçlendirmeyi ve teşkilatın Avrupa'daki görünürlüğünü artırmayı hedefliyor.
Geleceğe dönük vizyonuyla strateji belirleniyor
TDT, "Türk Dünyası-2040 Vizyonu Belgesi" ile geleceğe yönelik stratejik perspektiflerini belirledi. Türk dünyasında karşılıklı güven ortamının pekiştirilmesini, siyasi dayanışmanın güçlendirilmesini, ekonomik ve teknik iş birliği imkanlarına ivme kazandırılmasını, beşeri ilişkilerin sağlıklı yapılara kavuşturulmasını, Türk dünyasının tarihi ve kültürel birikimlerinin en geniş şekilde kayıt altına alınması amaçlanıyor.
Zirvelerde önemli başlıklar ele alındı
Kazakistan'ın Almatı kentinde 21 Ekim 2011'de düzenlenen zirvede, ekonomi ve ticaret önemli başlıklardı.
23 Ağustos 2012'de Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'teki zirvede bilim ve kültür, 16 Ağustos 2013'te Azerbaycan'ın Gebele kentindeki zirvede ulaşım konuşuldu.
5 Haziran 2014'te Bodrum'daki zirvede turizm, 11 Eylül 2015'te Kazakistan'ın başkenti Astana'daki zirvede medya ve enformasyon ana meselelerdi.
3 Eylül 2018'de Kırgızistan'ın Çolpan Ata kentindeki zirvede gençlik ve ulusal sporlar, 15 Ekim 2019'da Azerbaycan'ın başkenti Bakü'deki zirvede küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin desteklenmesi konusunda değerlendirmeler yapıldı.
12 Kasım 2021'de ise İstanbul'daki zirvede dijital çağda yeşil teknolojiler ve akıllı şehirler konuları ön plana çıktı.
En son Türkiye'de 6 Şubat'ta yaşanan depremler sonrası 16 Mart'ta Ankara'da düzenlenen TDT Olağanüstü Zirvesi'nde bir araya gelen liderler, yakın ve samimi şekilde Türkiye'nin yanında yer aldıklarını güçlü şekilde hissettirdi.
Söz konusu zirve sonrasında imzalanan Ankara bildirisinde, "afet yönetimi" konusu TDT'nin yeni iş birliği alanlarından biri olarak belirlendi.
4.5ºC
Ankara
