Türkiye'de işkenceye 'sıfır tolerans'

Avrupa Birliğine adaylık sürecinde de işkence ve kötü muamele konusunda tavizsiz bir politika izleyen Türkiye'de, "İkinci Uyum Paketi" kapsamında 2002 yılında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'ndaki düzenlemeyle işkence, gayriinsani veya haysiyet kırıcı muamele suçları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) nezdinde Türkiye'nin tazminat ödemeye mahkum olması hallerinde sorumlu devlet görevlilerine rücu imkanı getirildi. Böylece caydırıcılığın sağlanması hedeflendi.

"Dördüncü Uyum Paketi" kapsamında ise 2003 yılında işkence ve kötü muamele suçlarından dolayı verilen cezaların, para cezası veya diğer tedbirlere çevrilmesi ve ertelenmesi düzenlemesi ile işkence ve kötü muamele suçlarını işleyen kamu görevlilerinin soruşturulması için mülki amirden izin alınması gerekliliği kaldırıldı.

Aynı yıl "Yedinci Uyum Paketi" ile 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu'na (CMUK) ilave edilen ek maddeyle işkence ve kötü muamele suçlarının soruşturma ve kovuşturması öncelikli sayıldı. Bu suçların yargılanmasında, duruşmalara 30 günden fazla ara verilemeyeceği ve davaların adli tatilde de görülmeye devam edileceği hüküm altına alındı. Böylece, bu konuda davaların zaman aşımı sebebiyle düşmesinin engellenmesi amaçlandı.

Cezalar artırıldı

Caydırıcılık sağlanması için Türk Ceza Kanununda (TCK) yapılan değişikliklerle işkence ve kötü muamele suçları için öngörülen cezalar arttırıldı. Bu düzenlemeyle, işkence yapılan kişinin ölümü durumunda failin ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmasına hükmedildi.

İşkence suçunda zaman aşımı kaldırıldı
Öte yandan söz konusu kanun ile işkence mağduru kişilere yeterli tedavinin sağlanması zorunluluğu getirildi, kişileri işkenceye karşı koruyan düzenlemeler yapıldı.

"İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü Bağlamında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la, 2013 yılında işkenceye ilişkin hükümlerin yer aldığı TCK'nın 94'üncü maddesine "Bu suçtan dolayı zaman aşımı işlemez." fıkrası eklendi. Böylece işkence suçunda zaman aşımı kaldırılmış oldu.

Ceza Muhakemesi Kanunu'na (CMK) ilave edilen ek maddeyle işkence suçuna ilişkin soruşturmaları Cumhuriyet savcılarının bizzat ve öncelikli yapmaları sağlandı. Kolluk görevlileri hakkında açılacak davalar da acele işlerden sayıldı, bu tür davaların kanun yolu incelemesine öncelik tanındı.