Ukrayna'da 'ele geçirilen' askeri malzemelere ne oluyor?

Rusya ile Ukrayna arasında yaşananların bombaların, silahların ve füzelerin gölgesinde neredeyse ikinci haftasına girmek üzere. Ortaya çıkan tablonun siyasi ve ekonomik boyutu tüm dünyayı sarmış durumda.

Sahada ise askeri açıdan çok bilinmezli bir denklem var. Kimi zaman Rus güçlerin hızla ilerlediğini, kimi zamanlarda Ukrayna güçlerinin azimle karşılık verdiğini görüyoruz. Her iki taraf için de geçerli olan ender durumlardan biri de ‘el değiştiren’ silahlar, teçhizatlar, araçlar ve yüksek teknolojili sistemler.

Karşı tarafın eline geçenler arasında milyonlarca dolar değerindeki hava savunma sistemleri de var. Peki, ele geçirilen silahlar ve sistemler ne oluyor?. Savunma Sanayii Uzmanı Kubilay Yıldırım’a bu sorunun yanıtı sorduk…

[Rus ordusu tarafından ele geçirilen Ukrayna gözetleme İHA'sı.]

Rus şarjörünü Ukraynalı askerin silahına takabilirsiniz

Rusya ile Ukrayna arasında yaşananları ‘görmeye alışık olduğumuz muharebe şartlarından çok farklı şartlar’ olarak niteliyor Yıldırım. Pek de uzak olmayan bir süre önceye kadar aynı paktın ülkeleri olan, aynı kaynaktan beslenmiş envanterlerle birbirlerine karşı savaştığına işaret ediyor.

Hatta bir tarafın kullandığı mermi dolu şarjörün, karşı tarafın tüfeğine takılıp kullanılabilecek kadar aynı olabildiği bilgisini veriyor Yıldırım ve “Örneğin VDV gibi hava indirme birlikleri ve sair Rus özel kuvveti tarafından kullanılan AK-12 tüfeklerinin ele geçirildikten sonra Ukrayna kuvvetleri tarafından benimsenip kullanıldıklarını görüyoruz. Keza, çeşitli RPG tipi roketatarlar da Ukrayna tarafı tarafından alınıp kullanılabilir” diyor.

Rus zırhlı birliklerinin gizemli bir yanı yok

Düşman envanterine ait silah sistemlerinin ele geçirilmesi ve performanslarının, zayıf noktalarının hızlıca incelenmesi konusu savaşlarda sıkça karşımıza çıkan bir husus. Yıldırım da buna katılıyor ancak önemli bir detaydan bahsediyor:

“2. Dünya Savaşı, Kore/Vietnam Savaşları ve Arap-İsrail Savaşları gibi savaşlar karşıt paktlar arasındaydı. Bu nedenle de ‘inceleme’ mevzusu canlı konulardan birisiydi. Rus Ukrayna savaşında ise bu konunun sahada nasıl yer bulduğunu tahmin etmek kolay değil.

Rusya’nın zırhlı mekanize birliklerinin birçok çok araç ve gerecinin, NATO başta olmak üzere karşı pakt için gizemli bir tarafı yok. Artık performansları ve kapasiteleri çok iyi bilinen sistemler bunlar. Ancak her türlü hava savunma sistemi ve silahını farklı değerlendirmek gerekiyor.

Teoride, Rus ordusu tarafından terk edilmiş ya da sağlam ele geçirilmiş, başta hava savunma sistemlerinin Ukrayna kuvvetleri tarafından kullanılabilmesi mümkün.”

[Ukrayna güçlerinin ele geçirildiği Rus Hava Savunma sistemi TOR M-2]

TOR ve BUK gibi milyonluk sistemler akıbeti ne oluyor?

Ukrayna’dan ajanslara düşen görüntülerde en dikkat çekici noktalardan biri de kimi arıza nedeniyle, kimi benzini bitince, kimi de aldığı isabet nedeniyle terk edilen çok gelişmiş sistemlerdi.

Özellikle de TOR ve BUK gibi Rusya’nın değer verdiği kimi sistemlerin tabir yerindeyse ‘gıcır gıcır bir halde’ Ukraynalı askerlerin eline geçtiğini gördük. Yıldırım’a bu görüntüleri nasıl yorumladığını soruyoruz:

“Göze çarpan TOR, Tunguska hava savunma sistemleri gibi ekipmanların aslında Ukrayna’nın da elinde bulunan eski versiyonlardan olduğu görülüyor. Ancak Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrasında yolları ayrılan bu iki ülkenin bu temel sistemler üzerinde kendilerine has yaptıkları birtakım güncellemeler ve iyileştirmeler, bu sistemlerin diğer tarafın personeli tarafından kullanılabilmesinin önünde bir engel olabilir.

Ayrıca, başta Dost Düşman Tanıma Sistemleri (IFF) gibi bazı özelleşmiş, kriptolu sistemlere ulaşımın çeşitli anahtar ve şifreler, kriptolar vesilesi ile girilebilmesi de yine sistemlerin farklı eller tarafından kullanılmasını etkileyebilir.

Henüz konuşmak için erken, ancak ele geçmeleri halinde son model TOR-M2 ve gelişmiş BUK-M2/M3 sistemleri, Pantsir-S2 gibi sistemler, batılı teknolojistler tarafından muhakkak radar ve füze sistemleri odaklı olmak üzere incelenecektir. Ülkemizde Aselsan gibi savunma sanayi firmalarımız ve Tübitak-SAGE gibi kurumlarımız da benzer incelemeleri yapabiliyor.

Burada sistemlerin radar menzil ve performansları, füzelerin tahmini performans zarfları, komponent seviyesinde incelemeler ile takribi olarak kestirilebilir.”

İstihbari açıdan kıymetli ürünler

Kubilay Yıldırım, sahada ele geçirilenlerin neden önemli olduğunu anlatmaya devam ediyor… Muharebeler sırasında imha edilen bir Rus Hava İndirme Bölüğünden ele geçtiği görülen, son model omuzdan atılan uçaksavar füzesi Verba’lara konuyu getiriyor.

“Teknik ve istihbarati açıdan kıymeti yüksek olacaktır.” dedikten sonra, bunun gibi nakli de kolay olan sistemlerin hızlıca batılı ülkelere gönderileceğini tahmin ettiğini söylüyor.

Bunların yanı sıra Rusya’nın en modern tanklarından olan T-90’ların ele geçenlerinin de ayrıntılı bir şekilde inceleneceğinin altını çiziyor Yıldırım ve “Zırh, optik ve hareketlilik kabiliyetlerinin testleri, batılı askeri analistler için kıymetli bilgiler sunabilir.

Tabii ki bunun ilk şartı, bu malzemelerin emniyetli şekilde çatışma bölgesinden çıkartılabilmesi ve tekrar düşmanın eline geçmeyeceğinden emin olunması. Son birkaç günde ele geçtiğini gördüğümüz Tunguska ya da Pantsir gibi hava savunma sistemlerinin Ukraynalılar tarafından ateşe verildiğini gördük. Bunun sebebi, ekipmanı terk eden personelin kullanıcı konsolları ve benzer kilit sistemleri tahrip etmesi olabilir” diyerek sözlerini tamamlıyor.