Yusufeli Barajı ve HES su tutmaya başladı

Çoruh Nehri üzerinde yükselen ve binlerce işçi ve mühendisin gece gündüz çalıştığı Artvin Yusufeli Barajı ve HES'in yapımı 9 yıl sürdü.

Yükseklik bakımından Türkiye'de birinci, dünyada 5'inci sırada yer alan baraj, yıllık ortalama 1,9 milyar kilovatsaatlik elektrik üretimiyle ekonomiye 5 milyar liralık katkıda bulunacak.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci'nin katılımıyla bugün hizmete açılan Yusufeli Barajı, Türkiye ekonomisine katkısı ve sağlayacağı faydaların yanında devasa gövdesi ve yüksekliğiyle birçok rekorun da sahibi olacak.

Tarım ve Orman Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santralı (HES), Bakanlığa bağlı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, Artvin'in 70 kilometre güneybatısında, Türkiye'nin en hızlı akan ırmağı Çoruh Nehri üzerinde inşa edildi.

Orta Çoruh Havzası'nda inşa edilen en büyük baraj olan dev tesisin yapımına 2012'de başlandı. Talvegden 220, temelden ise 275 metre yüksekliğe sahip barajın gövdesi, 100 katlı bir gökdelen yüksekliğine sahip bulunuyor. Eyfel Kulesi'nden 25 metre kısa olan baraj, devasa gövdesiyle yükseklik bakımından Türkiye'de birinci, dünyada 5'inci sırada yer alıyor.

Barajın gövdesi, düşey ve yatay düzlemde kavisli şekilde tasarlandı. Bu çift eğrilikli tasarım sayesinde barajın arkasındaki milyonlarca metreküplük suyun basıncı yamaçlara aktarılıyor ve gövdenin mukavemeti artırılıyor. Bu tasarım aynı zamanda devasa gövdeye zarif bir görünüm de kazandırıyor.

Ekonomiye yılda 5 milyar liralık katkı

Dev gövdenin arkasında depolanan suyun potansiyel enerjisi, Türkiye'nin HES potansiyelinin yaklaşık yüzde 2'si olan yıllık ortalama 1 milyar 888 milyon kilovatsaatlik elektrik enerjisine dönüştürülecek. Yusufeli Barajı, 558 megavat kurulu gücüyle ülke ekonomisine yıllık 5 milyar lira katkı sağlayacak.

Yusufeli Barajı, mansabında bulunan barajların hidroelektrik enerji üretimini de artıracak. Böylelikle HES vasıtasıyla Antalya'nın bir yılda harcadığı elektrik miktarı kadar elektrik üretimi yapılabilecek.

Baraj, 2 milyar 130 milyon metreküp su depolama hacmine sahip olarak inşa edildi. Yusufeli Barajı mansabındaki Artvin, Deriner, Borçka ve Muratlı barajlarına regüle edilmiş su bırakacağı için bu barajların enerji üretim miktarlarına da önemli oranda katkı sağlayacak.

6 bine yakın ağaç taşındı

Yusufeli Barajı'nın gövdesinde, Artvin'den Edirne'ye kadar 13 metrelik platform genişliğinde yol yapılabilecek 4 milyon metreküp beton kullanıldı.

Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü tarafından, baraj inşası nedeniyle su altında kalacak alanlardan 5 bin 844 adet zeytin, dut, ceviz ve nar gibi boylu meyve ağacı, ağaç nakli metoduyla bulunduğu yerden alınarak Yusufeli ilçesinin kurulduğu yeni yerleşim yerindeki 300 dönümlük alana taşındı.

Ayrıca bölgeye 76 bin 788 adet ağaç ve fidan dikildi. Erozyona karşı da 480 dönüm alanda yürütülen taş kordon teras, galvanizli kafes tel teras ve örme çit teras çalışmaları bu yıl tamamlanacak. 

Yusufeli Barajı'nın hikayesi ilk kez TRT ekranlarında izleyiciyle buluşacak

Yapımı 9 yıl süren ve binlerce işçinin emeğiyle yükselen "Yusufeli Barajı"nın inşa hikayesi ilk kez TRT'de olacak. Barajın, tasarımından tamamlanmasına kadar olan zorlu süreç "Türkiye'nin Dev Yapıları" belgeseli ile anlatılacak.

275 metre yüksekliğinde olan barajın öyküsü, belgeselin yeni bölümünde ekrana taşınacak. Yusufeli Barajı, devasa gövdesi ve yüksekliğiyle birçok rekorun sahibi. Baraj, yüksekliğiyle Türkiye'de birinci, dünyada 5'inci sırada.

Yıllık ortalama 1,9 milyar kilovat saat elektrik üretecek ve ekonomiye 5 milyar lira katkıda bulunacak.

Çoruh Nehri üzerinde inşa edilen Yusufeli Barajı'nın zorlu inşa sürecinden görüntüler, ilk kez TRT ekranlarında izleyiciyle buluşacak.

"Türkiye'nin Dev Yapıları" belgeseli, bu akşam ilk kez saat 21.00'de eş zamanlı olarak TRT Belgesel, TRT Avaz, TRT Türk ve TRT Kürdi'de, saat 23.30'da da TRT 1'de ekranlara gelecek. 

Yeni uygulamalar ile dünya baraj literatürüne de önemli katkılar yaptı

Süper yüksek baraj kategorisinde yer alan Yusufeli Barajı, sahanın jeolojik ve topografik yapısı nedeniyle projeye özgü ileri mühendislik teknolojileri geliştirilerek inşa edildi. Bu yeni uygulamalar ile dünya baraj literatürüne de önemli katkılar yaptı.

Yusufeli Barajı ve HES Projesi, 2 milyar 130 milyon metreküp depolama hacmi ile yıllık 1 milyar 888 milyon kilovatsaat enerji üretim kapasitesine sahip olacak. Mansabında yer alan diğer barajlar da dikkate alındığında bu rakam 2 milyar 250 milyon kilovatsaat değerine ulaşacak.

Çalışan sayısı 7 bini aştı

Gövde beton hacmi 4 milyon metreküp olan Yusufeli Barajı'nda, günlük ortalama beton döküm miktarı 7 bin metreküp oldu ve dünyada bu kategorideki barajlar ile kıyaslandığında önemli bir rekora imza atıldı. Baraj sahasında toplam kapasitesi saatte 800 metreküpe ulaşan beton santralleri, ön soğutma ve ısıtma tesisleri ile iklim ve sıcaklık gibi durumlardan etkilenmeksizin her koşulda beton üretebildi. Projenin değişik safhalarında toplam 7 bini aşkın personel, barajı tamamlamak ve ülke ekonomisine kazandırmak için gece gündüz çalıştı.

Yusufeli Barajı ve HES projesinde beton santrallerinden baraj gövdesine beton transferi sağlamak için kablolu vinç ve beton konveyör hattı eş zamanlı olarak kullanıldı. Kret kotunda kurulu olan ana beton santralinden alınan betonun transferi kablolu vinçler ile sağlandı. Kablolu vinçlerin her biri 28 ton taşıma kapasiteli 3 hat ile çalıştı. Taşınan kovaların her biri ise 9 metreküp beton taşıma kapasitesine sahipti.

69,2 km relokasyon yolu yapıldı

Mansap batardosu üzerinde kurulu olan beton santrallerinden alınan beton ise saatte 200 metreküp beton taşıma kapasiteli beton konveyör hattı ile baraj gövdesine ulaştırıldı.

Yeraltında yapılan santral binasında bulunan üç ünite ile toplamda 558 megavat kurulu güce sahip projede, hidromekanik ve elektromekanik montaj işleri ile beton döküm faaliyetleri ise eş zamanlı olarak gerçekleştirildi.

Yusufeli Barajı'nın su tutması ile, mevcut çevre ve bağlantı yolları su altında kalacağından yapımı zorunlu hale gelen relokasyon yolları da proje kapsamında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü kontrol ve koordinasyonuyla tamamlandı.

Mevcut yolların relokasyonu kapsamında, yol standartlarının iyileştirilmesi, yolculuk süresinin kısaltılması, yol mesafesinin azaltılması, trafik kazalarının azaltılıp can ve mal güvenliğinin artırılması amaçlanarak toplam 69,2 km uzunluğunda yol yapıldı.

Yusufeli Barajı ve HES relokasyon yolları projesi, toplam uzunluğu 58 kilometre olan 39 adet tünel, 4 tanesi özel tasarım olmak üzere toplam uzunluğu 3,6 kilometre olan 19 adet köprü, çeşitli boy ve ebatlarda sanat yapısı ve 17 adet kavşaktan oluşuyor. Proje kapsamında 5,5 milyon metreküp tünel kazısı, 9 milyon metreküp açık kazı, 1,8 milyon metreküp beton, 93 bin ton demir, 555 bin ton mekanik dolgu, 345 bin ton asfalt imalatı yapıldı.

Relokasyon yolları projesinde, Yusufeli ilçe merkezinde inşaatı devam eden Yusufeli Merkez Viyadüğü haricinde tüm yapım çalışmaları tamamlanarak yollar trafiğe açıldı.

Baraj mühendisliği açısından dünyanın en önemli projelerinden birisi olarak gösterilen Yusufeli Barajı ve HES, ülkemiz mühendisliğinin öz kaynakları ve özgün çözümleri ile geldiği noktayı tüm dünyaya kanıtladı.

Grafik: Şeyma Özkaynak