Denizde gürültü azaldı yunuslar ortaya çıktı

Sokağa çıkma kısıtlamaları ve restoranların kapanmasıyla küçük ölçekli balıkçılık durma noktasına geldi. Bir yandan da deniz ulaşımının yavaşlaması deniz ekosistemi üzerindeki baskıyı son yıllarda hiç olmadığı kadar azalttı.

Özellikle Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’nda sık sık görünen yunuslar, insan faktörünün doğa üzerindeki etkisini gözler önüne serdi. Koronavirüsün deniz ve balık ekosistemi üzerindeki etkisini İstanbul Üniversitesi Balıkçılık Teknolojisi ve Yönetimi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak’a sorduk.

[Fotoğraf: AA]

Denizde gürültü azaldı, yunuslar rahat dolaşmaya başladı

“Avcılık faktörünün deniz ekosistemine büyük bir etkisi var. Ama onun dışında deniz kirliliği, deniz trafiğinden kaynaklanan hem kirlilik hem de gürültü deniz canlılarını olumsuz etkiliyor. Şu an koronavirüsten dolayı deniz trafiğinde bir azalma var, eskisi gibi değil. Büyük balıkçılar zaten yasak döneme girdiler, alınan önlemler nedeniyle küçük ölçekli balıkçılar da faaliyetlerini yapamıyor. Bu gibi olumsuz etkiler ortadan kalktığı için deniz canlıları da daha rahat hareket ediyorlar. Yunuslar özellikle, aslında yaz kış hep İstanbul ve çevresinde olan, Marmara ve Karadeniz arasında dolaşan deniz canlıları. Bu canlılar birbirleriyle akustik seslerle iletişim kuruyorlar. Dolayısıyla denizde makine ve sonar cihazlarının oluşturduğu gürültüler, deniz trafiğinin olması ve balıkçılarla olan etkileşimleri onları olumsuz etkiliyordu. Şu an bu etkenler olmadığı için daha rahat dolaşıyorlar ve biz de daha sık görüyoruz.”

[Fotoğraf: AA]

“Deniz kirliliği hava kirliliği kadar azalmadı”

Karakulak’a göre balıkların gelişimini ve davranışlarını etkileyen av tehdidi, gürültü, deniz trafiği gibi faktörler azalsa da deniz kirliliğinde kayıtlara geçen belirgin bir düşüş henüz yok.

“Hava kirliliğinin yüzde 32 oranında azaldığını akademisyenler söylüyorlar, ama ortada şu an deniz kirliliğinin azaldığını gösteren bir kriter yok. Denizler için kanalizasyon ve sanayi gibi başka faktörler var. Sanayi atıkları var, şu an hala sanayi çalışıyor fabrikalar çalışıyor. Yani deniz kirliliği azalmadı, bir tek deniz trafiği ve balıkçılık faaliyeti yok. Bunların bir etkisi olabilir ama önemli olan diğer faktörler de azalırsa denizlerde biyoçeşitlilik artacak, canlılar çoğalabilecek, üreme kapasitelerini daha da artırabilecekler.”

[Fotoğraf: AA]

Küçük ölçekli balıkçılar da durdu

15 Nisan tarihinde başlayan av yasağıyla birlikte 12 metreden uzun yaklaşık bin 500 balıkçı teknesi limanlara çekildi. Yasak dışında kalan küçük ölçekli, yani 12 metreden küçük yaklaşık 13 bin tekne de koronavirüs nedeniyle balıkçılık yapamaz duruma geldi. Küçük ölçekli balıkçıların günde en fazla 20-30 kilogram balık avlayabildiğini belirten Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak, süreçte en çok onların zor durumda kaldığının altını çizdi:

“Küçük ölçekli balıkçılar, balıklar üzerinde olumsuz etkisi olan bir grup değil. Zaten günde ancak 20-30 kilogram balık avlayabilirler, dolayısıyla onların balıkçılık faaliyetini sürdürebilmesi gerekiyor. Onlar 12 metrenin altında teknelerle günü birlik ve kıyısal alanda avcılık yaparlar. Şu an kısıtlamalar nedeniyle denize çıkamıyorlar. Çiftçiler, arıcılar gibi farklı meslek grupları muaf tutuldu ama onlar kısıtlamalardan muaf tutulmadı. Satış noktaları olan restoranlar da kapatılınca aslında satış noktalarını da kaybettiler. Bu nedenle bir mağduriyet yaşıyorlar. Bakanlıkla yazışmaları var, diğer sektörler gibi kısıtlamalardan muaf tutulmayı ve tuttukları balıkları kıyıya getirip orada halka satışını yapmak istiyorlar. Bu gerçekleşirse en azından taze balığı insanlar da günlük olarak tüketebilirler.“