Akdeniz Belediyeler Birliği ve Kepez Belediye Başkanı Hakan Tütüncü, evlerin, hamamların, kiliselerin, mezarların, zeytinyağı işliklerinin ve Arete Kulesi'nin bulunduğu geniş bir alana sahip Lyrboton Kome Antik Kenti'nin hikayesini anlattı.
Yaklaşık 7 yıl önce buranın varlığından haberdar olduklarını söyleyen Tütüncü, "Yıllardır buralarda define avcıları dediğimiz kimseler izinsiz çalışma yapmışlar. Bölge halkının bunları bize aktarması ile inceleme çalışması başlattık" dedi.
2 bin 200 yıllık antik bir kente ulaşıldı
Bölgeye geldiklerinde çevre kirliliği ile karşılaştıklarını belirten Tütüncü, çalıların, otların, yabani bitkilerin altında tarihi kalıntılara rastladıklarını vurguladı.
Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Antalya Müze Müdürlüğü iş birliğinde kalıntılar incelendiğinde 2 bin 200 yıllık antik bir kentin varlığından haberdar olduklarını söyleyen Tütüncü, şöyle konuştu:
"Bölgede önce temizlik çalışması yaptık, tarihi kalıntıları çalılardan, yabani otlardan temizledik. Bir projelendirme ile arkeolojik kazılar devreye girdi. Her kazı ile ilginç bilgilere ulaştık. Buranın Anadolu'da zeytinyağı üretiminin entegre olarak yapıldığı ilk merkezlerden biri olduğunu öğrendik. Büyük bir tesisin bulunduğunu ve önemli bir tarihin yattığını, zeytinin tarih içerisindeki yolculuğunu bize anlatacak bir antik kent olduğunu öğrendik. Bu tarihi mirasın mutlaka Türkiye turizmine kazandırılması için de gerekli çalışmaları yürüttük ve yürütmeye devam ediyoruz."
Zeytinyağının tarihinin anlatıldığı bir müze
Bölgeyi klasik bir ören yerinin ötesinde 2 bin 200 yıllık zaman koridoru olarak düşündüklerini ve bu yönde çalışma yaptıklarını vurgulayan Tütüncü, yaklaşık 4 yıldır süren çalışma sonucunda ilk etabın bittiğini, gezi rotaları oluşturularak bölgenin ziyaretçilere açıldığını anlattı.
Bölgede restorasyon ve renovasyon (koruma amaçlı yenileme) çalışmalarının yürütüldüğünü belirten Tütüncü, şunları söyledi:
"Burayı arkeoparka dönüştürmeyi planlıyoruz. Gelenler evleri, hamamları, kiliseleri, sarnıçları, mezarları, zeytinyağı işlikleri ve Arete Kulesi ile ayakta duran antik kenti görecekler. Ayrıca bölgede zeytinyağı üretiminin yolculuğunun anlatıldığı tanıtım merkezleri yapacağız. Bunun dışında Türkiye'nin en büyük, en kapsamlı, en nitelikli zeytinyağı müzesini Antalya'ya kazandırma gibi bir hedefimiz var. Özel bir müze hayal ediyoruz. Antik kent zeytinyağının Ege'den önce Akdeniz'de var olduğunu gösteriyor, zeytinyağının bu kadar köklü tarihini anlatacağız."
Antik kentin keşfinden sonra zeytin ve zeytinyağı hakkında araştırmalar yaptıklarından bahseden Tütüncü, zeytinyağının ilk etapta bir gıda maddesi olarak değil, kandilleri aydınlatmak için yakıt olarak kullanıldığını belirtti.
Antik kentin hikayesi "Arete" isimli bir kadın ile başlıyor
Lyroboton Kome Antik Kenti Kazı Bilimsel Danışmanı Prof. Dr. Nevzat Çevik de, alanda yaptıkları kazı çalışmalarında bölgenin hikayesi ile ilgili önemli bilgilere ulaştıklarını söyledi.
Antik kentin hikayesinin "Arete" isimli bir kadın ile başladığını anlatan Çevik, şöyle konuştu:
"Arete hanım, güçlü bir kadın, bu şehrin de varlık sebebi. Şehrin kurgusunda, özellikle zeytinyağı vakfının kuruluşunda, yaşatılmasında önemli rolü bulunuyor. Arete Kulesi'ni yaptırıp İmparator Domitian'a ve Perge Artemisi'ne adamış ve zeytinyağı yerleşiminin organizasyonunu başarmış ve en önemlisi zeytin vakfı kurarak üretimi kurumsallaştırmış. Vakıf ve üretim köyü sahipliği ve kontrolü Arete ile başlayıp kızı Kille ve sonrasındaki nesillerle devam etmiş. Bölgede kadın egemenliğini görüyoruz."
Çok sayıda zeytinyağı işliği bulunuyor
Prof. Dr. Çevik, antik kentte yüzden fazla zeytinyağı işliği, Roma dönemi hamamı ve Bizans dönemi 5 kilise, sivil konutlar, Arete Kulesi kalıntıları bulunduğunu vurguladı.
Kalıntıların çok geniş bir alana yayıldığından bahseden Çevik, çok sayıda zeytinyağı işliğinin bulunmasının bölgenin önemli bir zeytinyağı üretim merkezi olduğunu gösterdiğini anlattı.
Çevik, "Kazılarda ortaya çıkan eserler, mezarlar, mimari yapılar bizim önemli bir yerleşim alanında bulunduğumuzu gösteriyor. Burası yüzyıllardır duruyordu ama kimsenin haberi yoktu" dedi.
Kaynak: AA
9.1ºC
Ankara
